Vụ nữ sinh đại học bị sát hại, cướp tài sản xảy ra dịp Tết tại TP Điện Biên Phủ (tỉnh Điện Biên) vẫn đang là tâm điểm theo dõi của dư luận. Mặc dù Vương Văn Hùng đã bị khởi tố về 2 tội Giết người và Cướp tài sản, nhưng lời khai còn chứa đựng mâu thuẫn, vụ án còn những tình tiết chưa rõ ràng.
Trong đó, có những dấu hiệu cho thấy nạn nhân rất có thể đã bị xâm hại. Phải chăng đây mới chính là điều khiến thủ phạm nảy sinh ý định phạm tội? Là cựu điều tra viên Đội điều tra trọng án, Phòng Cảnh sát hình sự (Công an Hà Nội), ông Đào Trung Hiếu — Chuyên gia Tội phạm học, Bộ Công an gửi tới Zing.vn một số phân tích về vụ án rúng động này.
Hoàn toàn có đủ căn cứ để bắt
Ngay khi xuất hiện những thông tin đầu tiên về vụ án, tôi nhận định tính chất vụ án này chắc chắn sẽ rất phức tạp, hoạt động điều tra sẽ gặp nhiều khó khăn. Vụ án xảy ra vào thời điểm cận Tết, khiến dư luận cả nước hết sức bàng hoàng, bức xúc, mong muốn cơ quan chức năng sớm điều tra làm rõ kẻ thủ ác. Điều này tăng thêm áp lực đối với lực lượng phá án.
Tôi được biết, một khối lượng công việc khổng lồ đã được cơ quan chức năng giải quyết. Khoảng 1.000 người có cùng độ tuổi, giới tính tương đồng với kẻ tình nghi, trên một địa bàn rộng lớn đã được dựng lên, xác minh rồi loại trừ vì có chứng cứ ngoại phạm. Việc làm này đã được tiến hành vô cùng tỉ mỉ, thận trọng để tránh sót lọt, làm oan.
Việc cơ quan chức năng bắt giữ, khởi tố Vương Văn Hùng về tội Giết người, Cướp tài sản, theo tôi là hoàn toàn có đủ căn cứ vững chắc. Bởi lẽ, ngoài lời nhận tội của hung thủ thì việc phát hiện tại nơi Hùng lưu trú những đồ vật, tài sản của nạn nhân Cao Mỹ Duyên hết sức quan trọng. Đó là những chứng cứ vật chất, trực tiếp chứng minh sự liên quan của Hùng trong vụ án.
Đâu là động cơ gây án?
Là một cựu điều tra viên trọng án, tôi rất suy nghĩ về tình tiết nạn nhân được phát hiện trong tình trạng không mặc quần dài. Nếu đây là một vụ giết — cướp đơn thuần, thì y phục của nạn nhân phải ở vị trí bình thường. Còn nếu đó là thứ còn lại của một vụ án xâm hại tình dục, thì lại rất phù hợp quy luật khách quan. Vì trên thực tế, hầu như không kẻ hiếp dâm nào "tử tế" đến mức mặc lại quần áo cho nạn nhân sau khi thực hiện hành vi cưỡng bức giao cấu.
Với hiện trường và tử thi trong vụ án này, có cơ sở để nghĩ đến một tội phạm khác, đó rất có thể là hành vi hiếp dâm trước khi thủ phạm ra tay sát hại nạn nhân. Dẫu sao, đây mới chỉ là phỏng đoán. Mọi chuyện còn chờ vào kết quả giám định pháp y.
Những dấu vết, tế bào này có thể được truy nguyên đồng nhất với thủ phạm thông qua công nghệ giám định gen. Để làm rõ động cơ gây án của thủ phạm, tôi cho rằng rất cần thiết phải làm rõ có hay không hành vi hiếp dâm nạn nhân trước khi giết? Bởi rất có thể đó mới chính là bản chất của vụ án.
Thông tin ban đầu, Hùng khai thấy nạn nhân ở chợ nên nảy sinh ý định tiếp cận, làm quen, xin số điện thoại với lý do sẽ gọi mua gà sau đó. Điều này phản ánh rằng, cái đập vào mắt hung thủ, thu hút sự chú ý chính là sự hấp dẫn giới tính. Như vậy, Hùng có thể là kẻ háo sắc, và ý định phạm tội ban đầu trong y chỉ là lừa nạn nhân để có cơ hội thực hiện hành vi xâm hại về tình dục. Còn hành vi giết người và cướp tài sản, có thể là những thứ xảy ra sau đó, theo logic của sự việc.
Bản thân tôi từng điều tra một vụ án mà hung thủ phạm đủ cả 3 trọng tội là cướp, giết và hiếp. Lần đó, hung thủ thực hiện hành vi hiếp dâm đầu tiên. Sau đó, nạn nhân tức tối dọa báo công an, làm kích hoạt nỗi sợ bị bắt giữ bên trong tâm lý thủ phạm, khiến y xuống tay giết hại nạn nhân để triệt tiêu khả năng bị trừng phạt. Khoa học điều tra hình sự gọi đây là "bước trượt về tâm lý", đó là sự logic của sự việc, kéo theo những biến động tâm lý của hung thủ theo kiểu "lỡ làm việc này, phải làm nốt việc kia", chứ có thể ban đầu hung thủ chưa nảy sinh ý định sát hại nạn nhân.
Giết người để che giấu tội phạm khác, thường được gọi là "giết người diệt khẩu". Còn hành vi cướp là vì sau khi gây án, thấy nạn nhân có tài sản, lại không có vướng mắc gì, thủ phạm liền chiếm đoạt lấy để thỏa mãn nhu cầu vật chất của mình.
Vì sao kẻ gây án lại giấu xác nạn nhân trong ngôi nhà hoang?
Cho dù ý định phạm tội ban đầu của Vương Văn Hùng là gì, thì chắc chắn đây là một vụ án phạm tội có dự mưu. Có thể phán đoán ý định phạm tội của y được hình thành ngay từ lúc gặp nạn nhân, biểu hiện ra bên ngoài bằng hành động tiếp cận, xin số máy với lý do đặt mua hàng.
Quyết tâm thực hiện tội phạm đến cùng của Hùng còn thể hiện qua việc, từ lúc có được số máy nạn nhân đến khi gây án, anh ta đã có một quỹ thời gian đủ dài để lựa chọn hoặc là tiếp tục thực hiện ý định phạm tội, hoặc là không. Cuối cùng, Hùng vẫn quyết định gây án.
Mặt khác, thủ đoạn của bị can khá xảo quyệt. Đánh trúng tâm lý muốn bán được nhiều hàng của bất kỳ người bán hàng nào, Hùng đã mồi bẫy bằng cách đặt mua gà của nạn nhân với số lượng lớn. Tiếp theo, y gọi điện hẹn giao hàng tại một địa điểm có vẻ rất an toàn (ngoài đường, có nhiều người qua lại…) để nạn nhân không mảy may nghi ngờ.
Khi đã tiếp cận, Hùng mới nại ra các lý do hợp lý khác để tiếp tục điều nạn nhân tới những địa điểm thuận lợi cho việc gây án. Xét về đặc điểm nhân thân, Vương Văn Hùng có quá khứ phạm tội, từng nhiều lần "ra tù vào khám". Đó là kết quả của sự tương tác giữa một nhân cách sống lệch lạc, lệch chuẩn, coi thường các chuẩn mực đạo đức và pháp luật… với môi trường sống.
Có người thắc mắc tại sao bị can lại giấu xác nạn nhân trong khuôn viên ngôi nhà vắng chủ, chứ không phải là nơi hoang vu? Tâm lý học hành vi chỉ rõ việc phi tang (xóa bỏ dấu vết tội phạm, trong đó có thủ tiêu, che giấu tử thi) là phản ứng mang tính quy luật của hầu hết thủ phạm gây trọng án. Đứng trước xác chết, kẻ thủ ác nào cũng sợ hãi khi nhận thức được nguy cơ bị trừng trị. Lúc này bản năng tự vệ sẽ thôi thúc chúng tìm mọi cách xóa dấu vết, nhằm trốn tránh trách nhiệm trước pháp luật.
Trong vụ án này, sau khi giết nạn nhân, có thể Hùng đã sợ hãi nên mong muốn thoát ly tử thi càng sớm càng tốt. Nỗi sợ hãi bên trong có thể đã thúc đẩy y nhanh chóng tìm nơi giấu xác tại địa điểm ít người nghĩ đến. Vì trước đó Hùng biết tại xã Thanh Nưa có ngôi nhà bỏ hoang, rất có thể trong tính toán của y, giấu nạn nhân ở đây sẽ hạn chế được việc người khác vô tình đi qua phát hiện. Còn trong khuuôn viên một ngôi nhà thì thông thường, người lạ sẽ không đường đột đi vào nếu không có lý do, vì thế mà dấu vết của tội ác sẽ lâu bị phát hiện.
Kết quả khám nghiệm xác định nữ sinh 22 tuổi tử vong do bị siết cổ. Ngày 10/2, cảnh sát đã bắt nghi phạm Vương Văn Hùng, thu giữ điện thoại di động của nạn nhân và sim điện thoại tên này sử dụng để liên hệ mua gà chiều 30 Tết.