Học ai? Học ở đâu?
Lãnh đạo Kiên Giang khẳng định, Thường trực UBND tỉnh cho phép Công ty Xổ số kiến thiết Kiên Giang tổ chức đoàn 10 người đi tham quan, học tập kinh nghiệm xổ số tại Canada và Mỹ là đúng quy định, chủ yếu để động viên các đại lý kinh doanh có hiệu quả, tạo nguồn thu bổ sung cho ngân sách địa phương.
Tuy nhiên, hầu hết các chuyên gia kinh tế lại tỏ ra nghi ngờ mục đích cũng như hiệu quả từ các chuyến đi mang về.
Chuyên gia kinh tế Bùi Ngọc Sơn - Viện Kinh tế và Chính trị thế giới cho rằng, lâu nay các chuyến đi do được gắn mác là đi "học hỏi kinh nghiệm" từ nước ngoài nên rất khó kiểm soát được mục đích cũng như hiệu quả.
"Ngay từ đầu đã không kiểm soát chặt mục đích thật sự của các đoàn nên đi rồi người ta giải thích thế nào cũng được.
Rất nhiều trường hợp mang danh đi học tập nhưng thực tế lại đi du lịch, đi chơi", ông Sơn nói.
Về giải thích của lãnh đạo tỉnh Kiên Giang, ông Sơn cho rằng để bảo đảm tính thuyết phục cần công khai mục đích cũng như kế hoạch của chuyến đi công tác, học tập của Công ty xổ số kiến thiết Kiên Giang cho dư luận biết.
"Trước mắt là công khai mục đích của chuyến đi, cụ thể học tập là học tập cái gì? Ai đi? Học ở đâu?
Tôi lấy ví dụ, trong ngành sản xuất thủy tinh, doanh nghiệp muốn sản xuất ra một chiếc chai thủy tinh nhưng chưa biết cách làm thế nào tạo được độ bền cho chiếc chai nên phải đi học tập.
Từ việc xác định rõ mục đích như vậy mới lên kế hoạch cho ai đi học, học nước nào, học ai? Nước sẽ tới có đồng ý hợp tác, trao đổi, truyền đạt kinh nghiệm cho doanh nghiệp Việt Nam không?
Ở đây, Kiên Giang đồng ý cho doanh nghiệp đi học ở Canada và Mỹ, tôi muốn biết ở hai nước này có xổ số truyền thống như Việt Nam không?
Tôi được biết, có trường hợp địa phương tổ chức học hỏi kinh nghiệm làm nông thôn mới nhưng lại kéo nhau tổ chức ở Sầm Sơn, một thành phố biển, không gắn với nông thôn tí nào thì có hợp lý không? Do đó, lựa chọn nơi để học tập phải gắn với mục tiêu, mục đích, gắn với đặc điểm ngành nghề cụ thể.
Rồi sau khi đi học về thì cán bộ, công nhân ứng dụng vào thực tế thế nào? Sản phẩm tạo ra được đánh giá ra sao...? Tất cả phải được báo cáo, ghi nhận rất cụ thể, không thể nói một cách chung chung là đi học tập kinh nghiệm nhưng không ai biết kinh nghiệm đó được ứng dụng vào thực tế như thế nào được" - vị chuyên gia thẳng thắn.
Không phải tự hạch toán thì được tiêu thoải mái
ĐBQH Hoàng Văn Cường (Hà Nội) lưu ý, Công ty xổ sổ kiến thiết Kiên Giang cũng giống như nhiều lĩnh vực công ích khác như cấp thoát nước, bảo hiểm, môi trường... là doanh nghiệp nhà nước nhưng lại có chức năng kinh doanh, tự hạch toán... Về nguyên tắc, các doanh nghiệp nhà nước thì quy định sử dụng nguồn vốn, sử dụng tài sản phải theo quy định của nhà nước.
Theo đó, quyết định cử ai đi nước ngoài học tập, đi với mục đích gì, kinh phí ở đâu... phải có kế hoạch, chương trình cụ thể và phải được các cấp có thẩm quyền phê duyệt, không thể thích đi là đi được.
"Tôi lấy ví dụ, doanh nghiệp cần đầu tư, thay đổi công nghệ mới, doanh nghiệp sẽ phải đề xuất kế hoạch cụ thể cùng phương án tài chính chi tiết để thực hiện kế hoạch đó. Tổng chi phí để thực hiện dự án, bao gồm cả chi phí về tài sản và chi phí chi cho công tác quản lý, nhân sự... Như vậy, nếu doanh nghiệp muốn cử cán bộ đi nước ngoài học tập thì chi phí phải được trích từ nguồn kinh phí cấp cho dự án và con người cử đi phải là những người liên quan tới công tác vận hành, quản lý tại dự án đó...
Đối với Công ty xổ số kiết thiết Kiên Giang cũng vậy, cũng phải tuân thủ theo nguyên tắc này.
Lâu nay, ở các doanh nghiệp nhà nước còn tồn tại tư duy doanh nghiệp kinh doanh, tự hạch toán thấy lãi nhiều lại chia tiền nhiều, lãi nhiều là tổ chức cho cán bộ, nhân viên đi chơi, học tập là không phù hợp.
Về nguyên tắc, chi phí trên không được phép hạch toán vào chi phí của doanh nghiệp", ông Cường nói.
Ông Cường nhấn mạnh, doanh nghiệp nhà nước tự hạch toán nhưng không đồng nghĩa với việc thu bao nhiêu doanh nghiệp được phép chi bấy nhiêu. Việc chi tiêu của doanh nghiệp nếu không nằm trong các dự án đầu tư phát triển hoặc chủ trương chung đã được phê duyệt đều sai nguyên tắc và phải chịu trách nhiệm.