Bên lề SPIEF-2019, Ilyas Hazrati , đại biểu Hội đồng tư vấn Hồi giáo (Nghị viện) của IRI từ phe cải cách đã đàm luận với Sputnik về kết quả vụ tranh luận nóng bỏng nhất của chính phủ Iran - về số phận của Kế hoạch hành động toàn diện chung trong tình huống Hoa Kỳ sẽ ra điều kiện để sẵn sàng ký kết thỏa thuận hạt nhân mới với Iran.
Sputnik: Gần đây, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo đã phác thảo các điều kiện, theo đó Mỹ sẵn sàng ký kết thỏa thuận hạt nhân mới với Iran. Điểm mấu chốt là đảm bảo rằng Tehran sẽ không bao giờ sản xuất vũ khí hạt nhân. Về phía Iran, Tổng thống Rouhani nói rằng các cuộc đàm phán giữa Tehran và Washington chỉ có thể trong điều kiện có sự tôn trọng lẫn nhau. Một số chính trị gia ở Iran ủng hộ đường hướng Iran không nên tiến hành bất kỳ cuộc đàm phán nào với Hoa Kỳ. Ông ủng hộ quan điểm nào về vấn đề này?
Hazrati: Iran và sáu cường quốc thế giới khác (Nhóm 5 + 1) đã cùng nhau tập trung và thảo luận về thỏa thuận hạt nhân. Đã phải nhượng bộ Iran theo một số cách, và “nhường nhịn” cả đối thủ theo một cách nào đó. Cuối cùng, các bên đã đạt được sự đồng thuận chung, và một thỏa thuận quốc tế đã được ký kết. Nhưng đột nhiên Trump đến và tuyên bố rằng ông không chấp nhận thỏa thuận này. Thế giới chưa bao giờ thấy sự “bất lịch sự” như vậy. Những nước ký kết thỏa thuận này, những người tôn trọng và tuân thủ luật pháp quốc tế, tất cả cần cùng nhau “ bịt miệng Trump lại” vì những tuyên bố như vậy. Ngay cả khi Trump không chấp nhận thỏa thuận này, thì đó là thói đỏng đảnh cá nhân, bởi vì Mỹ đã đặt bút ký thỏa thuận quốc tế. Trump nói rằng họ (Hoa Kỳ) muốn các cuộc đàm phán mới, thế ai nói rằng Iran muốn các cuộc đàm phán này? Chúng tôi không có nhu cầu như vậy. Trump đưa ra các điều kiện, đồng thời ông đặt ra câu hỏi về việc đảm bảo không tạo ra vũ khí hạt nhân. Nghe thật ngớ ngẩn.
Chiến lược phát triển tư tưởng và chiến lược quân sự của chúng tôi không dựa trên vũ khí hạt nhân. Ngoài ra, nhà lãnh đạo của chúng tôi đã ban hành quyết định cấm sản xuất và sử dụng vũ khí hạt nhân dưới mọi hình thức. Không có chỗ cho vũ khí hạt nhân trong học thuyết quân sự của chúng tôi, nhưng chúng tôi cần phát triển các công nghệ hạt nhân cho các mục đích phi quân sự để giải quyết các vấn đề khác nhau trong lĩnh vực y học, dược phẩm, kỹ thuật điện và năng lượng.
Chúng tôi không chấp nhận các điều kiện do Hoa Kỳ đưa ra: đặc biệt là theo cách thức và những lời hùng biện như vậy mà bây giờ người Mỹ phát ra. Do đó, ở Iran, không ai nghĩ về đàm phán với Hoa Kỳ. Nhưng nếu người Mỹ thay đổi phong cách giao tiếp, thì cánh cửa sẽ mở. Iran không phải là một quốc gia mà Trump có thể đến và ra lệnh phải nói gì và phải làm gì. Chúng tôi có lực lượng và ảnh hưởng trong khu vực. Chúng tôi không sợ bất cứ ai. Nếu người Mỹ muốn theo đuổi chính sách đe dọa, thì chúng tôi cũng có những thứ để dọa lại họ. Nếu họ thể hiện sự tôn trọng, thì chúng tôi sẽ tôn trọng họ. Mọi thứ đều tương hỗ.
Sputnik: Tình hình xung quanh các cuộc đàm phán có thể có giữa Iran và Hoa Kỳ giống như trò chơi của những kỳ thủ tồi - điều này được thấy trong phát ngôn của các chính trị gia Mỹ và Iran. Bạn nghĩ ai chơi xấu ở đây, và làm thế nào Iran có thể khiến đối thủ của mình nghĩ và chơi theo kiểu khác?
Hazrati: Trong nhiều năm, người Mỹ đã chơi đủ trò khác nhau với chúng tôi. Họ đã thấy phản ứng và chiến thuật của chúng tôi trong chiến dịch giải cứu con tin Mỹ ở Tabas, và trong suốt tám năm chiến tranh Iran-Iraq. Người Mỹ đã tìm cách lật đổ tổng thống hợp pháp của Syria, Bashar Assad, nhưng Iran và Nga không cho phép họ làm như vậy. Ở Iraq, người Mỹ tuyên bố rằng khu tự trị của người Kurd nên trở thành một quốc gia độc lập. Iran đã không cho phép xảy ra sự phân rã của Iraq. Người Mỹ đã chọn chiến thuật đe dọa mà chúng tôi phải đối phó. Trong nhiệm kỳ tổng thống Obama, chiến thuật của trò chơi diễn ra nhẹ nhàng hơn và cảm giác được tôn trọng. Tuy nhiên, ngay cả tại thời điểm đó, người Mỹ nói với chúng tôi rằng tất cả con bài đã đặt lên trên bàn. Điều này có nghĩa là gì? Rằng họ có dự định chống lại chúng tôi và cả kịch bản quân sự. Chúng tôi, người dân Iran là một dân tộc hòa bình và thương thuyết. Chúng tôi đã đàm phán với người Mỹ nhiều lần. Bây giờ Trump đến và đặt điều kiện cho các cuộc đàm phán mới. Hãy để ông ấy thể hiện sự tôn trọng với nhân dân chúng tôi, sau đó chúng tôi sẽ chỉ cho thấy cách chơi tốt nhất [trong ván cờ chính trị]. Nếu ông ta thích đe dọa, thì không ai ở Iran sẽ chơi cờ với một đối tác như vậy.
Sputnik: Trước căng thẳng gia tăng giữa Hoa Kỳ và Iran, một số quốc gia đã bày tỏ sẵn sàng làm trung gian trong các cuộc đàm phán giữa Tehran và Washington. Liệu Iran có cần trung gian cho các cuộc đàm phán với Hoa Kỳ hauy không?
Hazrati: Nhiệm kỳ cố vấn an ninh cho tổng thống Mỹ của ông Bolton không chỉ là tiêu cực, mà là một thông điệp trực tiếp về bạo lực và lật đổ. Chúng tôi có thể thương lượng theo cách mà Bolton tuân thủ không? Bất chấp sự quan tâm của một số quốc gia (Thụy Sĩ, Ô-man, Nhật Bản) để làm trung gian trong các cuộc đàm phán giữa Tehran và Washington, chính phủ Iran không thấy điều này là cần thiết, vì Hoa Kỳ có thể tự mình loại bỏ “ diều hâu hiếu chiến” Bolton khỏi chức vụ và bằng cách đó thay đổi luận điệu đối thoại với Iran.
Khi chính quyền Trump tuyên bố rằng Iran không nên có tên lửa, chúng tôi cũng có thể nói rằng trong trường hợp này, Hoa Kỳ không nên có tàu sân bay ở Vịnh Ba Tư và Trung Đông. Người Mỹ có thể thay đổi phong cách giao tiếp, thể hiện sự tôn trọng và quay trở lại việc tuân thủ nghĩa vụ của họ theo thỏa thuận hạt nhân đã ký kết. Khi đó, chúng tôi sẽ ngồi vào bàn đàm phán và lắng nghe ý kiến của họ về vấn đề này. Còn nếu họ muốn có một thỏa thuận hạt nhân mới và đưa ra các điều kiện của riêng họ, thì trong trường hợp đó, Iran sẽ có ít nhất 100 điều kiện cho thỏa thuận hạt nhân với Mỹ.