Bà Tạ Thị Phương Lan - phó vụ trưởng Vụ quản lý thuế doanh nghiệp nhỏ, vừa và hộ kinh doanh, cá nhân (Tổng cục Thuế) - đã khẳng định như vậy khi trao đổi với Tuổi Trẻ về Luật thuế mới này. Bà Lan nói:
- Để quản lý và thu thuế đối với hình thức kinh doanh phi truyền thống hiện nay, như kinh doanh qua mạng, không chỉ một mình ngành thuế quản lý được.
Do đó, Luật quản lý thuế sửa đổi lần này đã giao nhiệm vụ cụ thể cho từng cơ quan như Bộ Công thương, Bộ Thông tin - truyền thông, Ngân hàng (NH) Nhà nước, các NH thương mại... trong việc phải phối hợp chặt chẽ để quản lý thuế sao cho hiệu quả nhất, đảm bảo công bằng giữa các đối tượng nộp thuế và tránh thất thoát thuế.
* Nếu thanh toán tiền mặt như hiện nay, việc quản lý thuế sẽ rất khó khăn? Liệu quy định có buộc những tổ chức, cá nhân kinh doanh có hoạt động thương mại điện tử (TMĐT) phải thanh toán không dùng tiền mặt?
- Không chỉ có cá nhân, doanh nghiệp kinh doanh online mà cả những cá nhân kinh doanh theo phương thức truyền thống, ngành thuế vẫn đối mặt với việc họ nhận tiền mặt là chủ yếu khi thanh toán trực tiếp những hàng hóa với người mua.
Đặc biệt, phần lớn những cá nhân kinh doanh online đều không xuất hóa đơn, nhận tiền mặt khi giao hàng, nhất là hàng tiêu dùng.
Để quản lý doanh thu và xác định được số thuế đối với cá nhân kinh doanh, chúng tôi có giải pháp quản lý là dòng tiền, nguồn tiền và các thông tin liên quan. Trong Luật quản lý thuế có riêng một điều về ấn định thuế.
* Khoảng 80-90% thanh toán TMĐT đều dưới hình thức nhận hàng và trả tiền mặt, cơ quan thuế có công cụ nào để xác định được đúng doanh thu nhằm tính đúng, đủ tiền thuế, thưa bà?
- Như tôi nói, không phải kinh doanh online mà cả đối với hoạt động kinh doanh bình thường, cơ quan thuế vẫn có phương pháp quản lý khi dựa vào các thông tin liên quan, cơ sở dữ liệu của ngành thuế.
Kinh doanh online nhưng không có nghĩa là không có một cái gì đó cụ thể ở bên ngoài, chẳng hạn như kho hàng, địa điểm kinh doanh...
Theo quy định, cá nhân kinh doanh TMĐT phải đăng ký kinh doanh do vậy đã được quản lý ở cơ quan thuế.
Và khi triển khai hóa đơn điện tử thời gian tới, các đối tượng đều sử dụng hóa đơn điện tử thay cho hóa đơn giấy, cũng là cơ sở để quản lý thuế tốt hơn. Do đó, không phải cứ thanh toán bằng tiền mặt thì ngành thuế không quản lý được.
* Luật mới có ngăn được một số cá nhân, tổ chức nước ngoài không thể trốn, tránh thuế mà phải nộp thuế khi có thu nhập tại VN?
- Luật thuế mới cũng đưa ra nội dung quản lý thuế đối với cá nhân, tổ chức ở nước ngoài có thu nhập tại VN.
Theo đó, NH thương mại phải khấu trừ, nộp thay nghĩa vụ thuế phải nộp của tổ chức, cá nhân ở nước ngoài có hoạt động kinh doanh TMĐT có phát sinh thu nhập từ VN. Điểm mới là giao cho các tổ chức chi trả phải có nghĩa vụ khấu trừ, khai thay và nộp thay.
Các tổ chức như Facebook, Google... chưa có văn phòng đại diện ở VN, nhưng vẫn thông qua các tổ chức, doanh nghiệp ở VN để có hoạt động nên cơ quan thuế sẽ có những giải pháp để khấu trừ và kê khai thuế thông qua các tổ chức này.
* Nhiều cá nhân tại VN nhận những khoản tiền lên đến hàng chục tỉ đồng từ Facebook, Google... nhưng không tự giác kê khai và nộp thuế, cơ quan thuế có biện pháp nào để nắm được thông tin nhằm thu thuế?
- Ngành thuế sẽ phối hợp chặt chẽ với các NH thương mại trong việc cung cấp thông tin để xác định nguồn tiền, đảm bảo ngăn chặn được trốn, tránh thuế.
Tôi cũng xin nói thêm theo quy định của luật là tới đây, NH thương mại phải có trách nhiệm cung cấp thông tin về số tài khoản theo mã số thuế của người nộp thuế khi mở tài khoản tại NH.
* Hóa đơn điện tử sẽ triển khai như thế nào để giúp ngành thuế quản lý thuế tốt hơn?
- Luật quản lý thuế cũng dành 1 chương nói về hóa đơn điện tử. Theo nguyên tắc khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ, người bán (bất kể doanh nghiệp hay cá nhân) đều phải lập hóa đơn điện tử để giao cho người mua.
Ngành thuế đang nỗ lực triển khai xây dựng và hoàn thiện ứng dụng để hỗ trợ cấp hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế.
Tuy nhiên, dự án công nghệ thông tin cho việc thực hiện hóa đơn điện tử phải mất nhiều thời gian nên Luật quản lý thuế sửa đổi cho phép hoàn thiện sau 2 năm kể từ khi luật có hiệu lực.
Do đó, đến năm 2022 sẽ thực hiện hóa đơn điện tử một cách triệt để. Từ nay đến năm 2022, chúng tôi vẫn đang triển khai hóa đơn điện tử rồi.
Ngoài những đơn vị đang sử dụng hóa đơn điện tử, chúng tôi sẽ mở rộng đối với những doanh nghiệp đáp ứng đủ điều kiện sử dụng hóa đơn điện tử.
Trong thời gian chuyển tiếp, khi chưa triển khai hóa đơn điện tử trên toàn quốc, vẫn áp dụng theo nghị định 51 là có hóa đơn giấy nên không ảnh hưởng gì đến hoạt động của doanh nghiệp.
* Phần lớn các hộ kinh doanh đều không có máy tính, làm sao các hộ này phát hành hóa đơn điện tử có kết nối với cơ quan thuế, thưa bà?
- Đây là một nội dung mà Tổng cục Thuế đang nghiên cứu phối hợp với các công ty cung cấp các ứng dụng phần mềm để thực hiện. Doanh nghiệp đã có máy tính để khởi tạo hóa đơn điện tử nhằm gửi cho người mua.
Còn với hộ kinh doanh, chỉ cần điện thoại thông minh để tải phần mềm, app về để khởi tạo hóa đơn điện tử. Nhưng tới đây, hộ kinh doanh có thể khởi tạo hóa đơn điện tử bằng cả điện thoại di động bình thường. Chúng tôi sẽ tạo thuận lợi nhất cho hộ kinh doanh.
* TS Mai Thị Ánh Tuyết (ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội):
Không để thất thu cả tỉ USD mỗi năm
Chưa có thống kê cụ thể nhưng riêng thất thu thuế từ hoạt động TMĐT tại VN ước tính lên tới hàng tỉ USD mỗi năm do các cơ quan quản lý chưa đáp ứng được yêu cầu quản lý đối với hoạt động kinh doanh còn khá mới mẻ nhưng lại phát triển vô cùng mạnh mẽ này.
Những khó khăn trong việc quản lý thuế với loại hình kinh doanh qua mạng có thể kể đến như khó xác định chính xác được người nộp thuế, doanh thu phát sinh, quy mô kinh doanh, quá trình giao dịch...
Hơn nữa, giao dịch TMĐT trên nền tảng Internet là giao dịch xuyên biên giới, các công ty vận hành mạng nước ngoài hầu hết không đăng ký kinh doanh và không có văn phòng đại diện chính thức tại VN.
Đây thực sự là thách thức cho ngành thuế trong quản lý thuế đối với các nhà mạng nước ngoài.
Bà Phùng Nguyễn Hải Yến (phó tổng giám đốc Vietcombank):
Tạo cơ sở pháp lý cho ngân hàng thực hiện
Quy định NH thương mại phải có trách nhiệm khấu trừ, nộp thay tiền thuế của tổ chức, cá nhân nước ngoài có thu nhập tại VN là việc cần thiết.
Đây là cơ sở pháp lý cho NH thực hiện việc trích nợ từ tài khoản của khách hàng khi có văn bản của cơ quan thuế.
Tương tự, việc NH thông báo, cung cấp cho cơ quan thuế số tài khoản ứng với mã số thuế của người nộp thuế là phù hợp.
Trong thực tế, ngay cả việc doanh nghiệp được cấp mã số kinh doanh, Vietcombank cũng gửi cho sở KH-ĐT địa phương kho số tài khoản của mình để các doanh nghiệp có mã số doanh nghiệp hoàn toàn có thể có số tài khoản ngay lập tức.
Một số điểm mới của Luật thuế
- Quyền của người nộp thuế: Được bồi thường thiệt hại do cơ quan quản lý thuế, công chức quản lý thuế gây ra theo quy định của pháp luật.
Không bị xử lý vi phạm về thuế, không tính tiền chậm nộp khi thực hiện theo văn bản hướng dẫn và quyết định xử lý của cơ quan thuế, cơ quan nhà nước có thẩm quyền liên quan đến nội dung xác định nghĩa vụ thuế của người nộp thuế.
- Trách nhiệm của NH thương mại: cung cấp thông tin về số hiệu tài khoản theo mã số thuế của người nộp thuế khi mở tài khoản.
Khấu trừ, nộp thay nghĩa vụ thuế phải nộp của tổ chức, cá nhân ở nước ngoài có hoạt động kinh doanh thương mại điện tử có phát sinh thu nhập tại VN.
Trích tiền để nộp thuế từ tài khoản của người nộp thuế, phong tỏa tài khoản của người nộp thuế bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế theo đề nghị của cơ quan quản lý thuế.
- Về hóa đơn điện tử: người mua hàng yêu cầu người bán hàng, người cung cấp dịch vụ phải giao hóa đơn, chứng từ bán hàng hóa, dịch vụ đúng số lượng, chủng loại, giá trị thực thanh toán khi mua hàng hóa, dịch vụ.