Bạn sẽ làm gì nếu tìm thấy chiếc ví đựng đầy tiền? Nhặt ví giấu đi hay cố tìm chủ của nó để trả lại? Mỗi người đều có thể giải quyết vấn đề này theo cách riêng, nhưng hóa ra, quyết định phụ thuộc vào số tiền trong ví.
Nghiên cứu được thực hiện tại 350 thành phố ở 40 quốc gia, “đánh mất” 17 000 chiếc ví, theo The Guardian.
Hóa ra mọi người không ích kỷ như người ta thường nghĩ, và nghịch lý thay, ví càng nhiều tiền thì khả năng nó được trả lại cho chủ sở hữu càng cao. Phát hiện này bác bỏ dự đoán của không chỉ những người tổ chức, mà cả 2500 người được yêu cầu đoán trước hành vi của con người ngay trước khi bắt đầu cuộc thi “marathon nhặt được mất”.
Thí nghiệm được thực hiện theo cách sau: các nhà nghiên cứu giả vờ là người qua đường tìm thấy chiếc ví, mang nó đến ngân hàng, đồn cảnh sát, bảo tàng, nhà hát và thông báo về vụ mất mát. Đồng thời, họ nói rằng không có thời gian để trả lại của rơi, nên yêu cầu nhân viên tự liên hệ với chủ sở hữu chiếc ví. Trong tất cả những chiếc ví tham gia thử nghiệm đều có danh thiếp với tên và địa chỉ email, danh sách mua sắm của chủ nhân, nhưng chỉ một số ví có đựng tiền. Hầu hết các ví "được tìm thấy" trong các thành phố lớn. Tại mỗi nước trong số 40 quốc gia, các nhà nghiên cứu đã tiến hành khoảng 400 lần quan sát.
Cuối cuộc thử nghiệm, hóa ra là càng đựng nhiều tiền, ví càng được gửi đến địa chỉ được chỉ định thường xuyên hơn. 40% số người trả lại chiếc ví rỗng. Với số tiền là 13 đô la – có 51% trường hợp trả lại ví cho chủ nhân. Ở Ba Lan, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ khoảng 71% trường hợp gửi trả số tiền từ 94$ trở lên. Tỷ lệ gửi trả ví chênh lệch rất lớn giữa các quốc gia. Người Đan Mạch, người Thụy Điển và người New Zealand hóa ra là những người có lương tâm nhất khi gặp số tiền lớn nằm trong ví. Ở Trung Quốc, Peru, Kazakhstan và Kenya, trung bình chỉ có 8-20% ví được trả lại cho chủ sở hữu. Tại Nga, ví tiền được trả lại trong khoảng 55% trường hợp.
Ngoài ra, các nhà khoa học nhận thấy rằng trung bình mọi người có khả năng thông báo về vụ mất đồ cao hơn 9% nếu trong ví có chìa khóa. Theo các nhà tâm lý học, chìa khóa khiến cho chủ nhân mang đặc điểm của một người thực sự.
Có một số vụ không trả ví bất ngờ: ví tiền mất tích ở Vatican và trong hai văn phòng chống tham nhũng đã biến mất mãi mãi. Nhân tiện, dành cho thí nghiệm toàn cầu, các nhà tổ chức đã sử dụng tới 600 000$.
“Trên thực tế, đối với mỗi chúng ta, danh tiếng người trung thực quan trọng hơn lợi ích vật chất” - tác giả nghiên cứu, giáo sư kinh tế Alain Cohn tại Đại học Michigan bình luận về kết quả này.
Có thể giả định rằng kết quả cho thấy mức độ vị tha chưa từng thấy trong xã hội, nhưng các nhà kinh tế không lạc quan tếu. Các nghiên cứu tương tự trước đây đã chỉ ra rằng mọi người quan tâm đến người khác vì lợi ích của chính mình. Do đó, lòng vị tha trong thí nghiệm toàn cầu với ví tiền cho thấy: đối với người tìm thấy chiếc ví, động lực chính để trả lại cho chủ sở hữu của nó là không muốn tiếng lấy trộm hoặc bất lương. Lương tâm hóa ra mạnh hơn lợi ích vật chất.