Ukraina đến giúp sức
Sau khi mất quyền kiểm soát thành phố chiến lược quan trọng Garyan vào đầu tháng 7, Tướng Libya Khalif Haftar gần như biến mất khỏi các bản tin. Thỉnh thoảng các tin tức xuất hiện trên các phương tiện truyền thông cho hay «Quân đội Quốc gia Libya», dưới sự lãnh đạo của ông, đang chuẩn bị cho một cuộc phản công và vẫn đang lên kế hoạch chiếm quyền lực ở Tripoli. Tuy nhiên một hoạt động tấn công mới vào thủ đô Libya vẫn chưa xảy ra.
Người đứng đầu Chính phủ theo Hiệp định Quốc gia (PNS) hợp pháp ở Libya, Fayez Saraj, trái lại, đã củng cố vị thế của mình. Các lực lượng dưới sự kiểm soát của ông tiếp tục đánh bật quân đội nổi dậy khỏi các khu vực phía đông đất nước. Liên Hiệp Quốc ủng hộ ông Saraj, đã kêu gọi dừng việc cung cấp vũ khí cho các bên tham gia cuộc xung đột Libya.
"Vũ khí được phát hiện ở Garyan cho thấy cuộc xung đột đang được các chính phủ nước ngoài thúc đẩy. Người Libya đang chiến tranh vì lợi ích của các quốc gia khác", Đại diện đặc biệt của Tổng thư ký LHQ tại Libya Hasan Salame cho biết.
Phát biểu này được đưa ra trên nền tảng của một tin tức bất ngờ. Các nhà báo Libya cho biết vào cuối tuần trước, trong cuộc không kích của PNS vào sân bay Al Jufra, do lực lượng Haftar kiểm soát, hai máy bay vận tải Il-76TD của Ukraina đã bị tấn công. Một trong những phi công đã chết. Các phương tiện truyền thông Ukraina đã tìm ra danh tính: Vladimir Bukhalsky từ Melitopol, cựu phó chỉ huy của lữ đoàn không quân vận tải số 25, hiện làm việc theo hợp đồng.
Trong một thời gian dài, ông ta phục vụ tại các điểm nóng ở Trung Đông. Năm 2012 ông tham gia sơ tán người Ukraina ra khỏi cuộc nội chiến ở Libya. Ông đã nghỉ hưu vài năm trước, nhưng vẫn tiếp tục bay, được coi là một trong những phi công quân sự giàu kinh nghiệm nhất.
Sơ đồ bí mật
Các máy bay bị phá hủy trong cuộc không kích thuộc về hãng hàng không vận tải Europe Air của Ukraina, nhưng đã được đăng ký dưới tên một người gốc Ấn Độ - Jaidip Mir Vendani và được các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất thuê lại.
Trang web của Europe Air cho biết công ty đang tham gia dịch vụ vận tải hàng không. Còn với những chiếc máy bay IL-76TD, trên bản đồ Internet đánh dấu sân bay căn cứ của chúng. Một ở Krivoy Rog, sân kia ở thành phố đông dân thứ ba của UAE - Sharjah. Hầu như tất cả các chuyến bay, các máy bay đều xuất phát từ đó.
Tuyến đường bay liên tục thay đổi: Sudan, Algeria, Afghanistan, Pakistan, Cameroon. Libya không nằm trong kế hoạch này. Tuy nhiên, theo trang web strana.ua của Ukraina, IL-76TD vẫn bay đến đó - chở theo vũ khí nhập lậu từ UAE cung cấp cho quân nổi dậy của tướng Haftar.
Nơi khởi hành cuối cùng là thủ đô của UAE - Abu Dhabi, điểm đến là sân bay Libya - Labrak. Tuy nhiên, khi đã ở trên bầu trời, cả hai máy bay thay đổi lộ trình và hướng đến Al-Dzhufra. Theo các nhà báo Libya, các phi công được hướng dẫn vận chuyển số "hàng hóa còn lại" đến căn cứ không quân do Haftar kiểm soát.
Các phương tiện truyền thông đã chú ý đến việc vào ngày xảy ra vụ tấn công, Cơ quan quản lý Hàng không Nhà nước Ukraina đã thu hồi giấy chứng nhận của nhà khai thác số UK046 từ Europe Air. Tuy nhiên, các máy bay khác của Europe Air vẫn tiếp tục bay đến Trung Đông. Chính thức Kiev chưa đưa ra bình luận nào về tình hình.
Chuyến thăm riêng của quốc vương tới Kiev
Chỉ vài ngày trước khi xảy ra sự cố với IL-76TD, Ukraina đã được Thủ tướng OEA - Sheikh Mohammed Ibn Rashid Al Maktoum đến thăm. Chuyến thăm được tuyên bố là riêng tư, và điều này cho phép chính quyền Ukraina không tiết lộ chi tiết về các cuộc đàm phán. Tuy nhiên, đã có rất nhiều lời giải thích trên mạng xã hội.
Các nhà bình luận lưu ý Ukraina theo truyền thống không chỉ coi Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, mà còn phần lớn các quốc gia Trung Đông và Châu Phi là thị trường cho các sản phẩm ngũ cốc và dầu ăn của mình . Không kém phần quan trọng là nguồn cung cấp các sản phẩm kỹ thuật quân sự, bao gồm cả hàng không. Vì vậy, vào tháng 2, UAE đã giới thiệu xe bọc thép Al-Wahash với mô-đun chiến đấu BM-3M Sturm, thành quả của sự hợp tác giữa Ukraina và UAE.
Abu Dhabi luôn thể hiện sự quan tâm đến việc nối lại sản xuất hàng loạt máy bay An-124 và An-225, cũng như liên doanh sản xuất máy bay không người lái. Các phương tiện truyền thông đưa tin Kiev đã cung cấp các hệ thống chống tên lửa Stugna-P và Korsar cho Dubai.
Sau các lệnh trừng phạt do Moskva áp đặt, Trung Đông càng trở nên quan trọng hơn đối với Kiev. Thông qua các đối tác ở Vịnh Ba Tư, Ukraina bán các linh kiện quân sự mà trước đây họ đã xuất khẩu sang Nga.
Các nhà khoa học chính trị không loại trừ việc người Ukraina vận chuyển vũ khí của UAE đến các nước thứ ba cũng có thể được thảo luận trong các cuộc đàm phán với quốc vương UAE.
Im lặng là vàng
Bất chấp sự cộng hưởng mạnh mẽ gây ra do sự phá hủy máy bay Ukraina ở Libya, các chuyên gia được Sputnik phỏng vấn không chờ đợi hậu quả nghiêm trọng đối với Kiev vì sự cố này. Rốt cuộc, vũ khí được cung cấp do một công ty tư nhân.
"Các nhà chức trách Ukraina có thể biết về việc buôn lậu, nhưng đã nhắm mắt làm ngơ. Người ta trả tiền rất nhanh chóng và kịp thời cho việc giao vũ khí, trong khi các công ty vận tải chính thức không chịu bất kỳ trách nhiệm nào đối với hàng hóa. Logic ở đây là "Tôi là một tài xế taxi và tôi không chịu trách nhiệm về những gì hành khách đang mang trong vali", Vadim Kozyulin, giáo sư tại Học viện Khoa học Quân sự Trung tâm PIR, giải thích với Sputnik.
Ông lưu ý việc các nước Trung Đông hợp tác theo các «sơ đồ xám» với Ukraina và các nước SNG khác là có lợi, bởi vì, không giống như phương Tây, họ không đặt ra những câu hỏi không cần thiết ở đó.
"Kiev nhận thức được những rủi ro và sự nghi ngờ trong việc giao vũ khí cho Libya. Nhưng lộ trình của máy bay không phải lúc nào cũng có thể truy tìm được. Các phi công có thể tắt các bộ tiếp sóng, sau đó rất khó để xác định lộ trình. Các nước phương Tây cũng cam kết giao hàng bất hợp pháp như vậy cho các quốc gia khác nhau, nhưng mức phí của họ cao hơn nhiều so với các nước SNG", - Kozyulin nói.
Semenov - giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Hồi giáo tại Viện Phát triển Sáng tạo Kirill tin rằng việc cung cấp vũ khí qua Ukraina có lợi cho UAE chủ yếu vì không phải giải thích chi tiết cho các đối tác.
"Libya đang bị trừng phạt, và những thỏa thuận như vậy đầy rắc rối. Mọi người đều hiểu rằng UAE, cùng với Ai Cập và Arabia Saudi , cung cấp vũ khí cho Tướng quân nổi loạn Haftar, nhưng họ cố gắng không quảng cáo điều này. Ngược lại, Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ PNS — cung cấp vũ khí cho Saraj," chuyên gia nói với Sputnik.
Và ông nói thêm người Thổ Nhĩ Kỳ cũng hoạt động thông qua các quốc gia SNG. Vì những lý do tương tự: trong không gian hậu Xô Viết, họ không hỏi những câu hỏi không cần thiết.
"Ví dụ vào tháng 5, một tàu biển dưới cờ Moldova với thiết bị quân sự cho Libya rời cảng Samsun của Thổ Nhĩ Kỳ. Tàu được đăng ký tại Moldova, nhưng được quản lý bởi một trong những nhà máy đóng tàu Thổ Nhĩ Kỳ," Semenov nói.
Không có rắc rối nào cho Kiev sau sự kiện vừa rồi, chuyên gia tin tưởng.
«Chính quyền Ukraina chỉ có thể bị tổn thất hình ảnh. Họ sẽ giải thích không biết công ty tư nhân Europe Air đang làm gì và cuộc xung đột sẽ được giải quyết», ông nói.
Nhưng việc cung cấp vũ khí kéo theo cuộc xung đột đã gần năm năm giữa phần tây và đông của đất nước.
"Bất chấp thất bại của Haftar, UAE, Ai Cập và Arabia Saudi vẫn tiếp tục giúp đỡ ông ta. Những quốc gia này sợ tướng Haftar sẽ không giữ được quyền kiểm soát các khu vực phía đông Libya, nơi tập trung dầu mỏ. Ngoài ra, từ bỏ Haftar có nghĩa là nhường cho các đối thủ về ý thức hệ - Thổ Nhĩ Kỳ và Qatar, những nước ủng hộ Saraj, "chuyên gia nói và kết luận cuộc đối đầu ở Libya sẽ không kết thúc sớm.