Các nhà máy lọc dầu của Mỹ và châu Âu đều phải xếp hàng chờ đợi. Trong khi đó, theo tính toán của các chuyên gia phân tích, dựa trên tham vọng vô định của Washington muốn giải quyết mọi vấn đề thông qua biện pháp trừng phạt, các công ty dầu khí của Nga đã kiếm được 1 tỷ USD.
Đừng nhổ xuống giếng
Hồi tháng 5 năm ngoái, Hoa Kỳ đơn phương rút khỏi thỏa thuận hạt nhân và lại áp đặt các biện pháp trừng phạt chống Iran, bao gồm cả các mức thứ cấp: liên quan đến các nước làm ăn với Tehran, cũng bị cấm mua dầu Iran. Có ngoại lệ dành cho Trung Quốc, Ấn Độ, Italy, Hy Lạp, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan và Thổ Nhĩ Kỳ. Nhưng chỉ đến tháng 5 năm 2019, sau đó Nhà Trắng từ chối gia hạn biệt lệ này.
Lệnh trừng phạt chống Venezuela có hiệu lực kể từ tháng 1 năm 2019. Tài khoản của tập đoàn dầu khí PDVSA lớn nhất đất nước bị phong tỏa. Ngoài ra, việc xuất khẩu và tái xuất chất pha chế dầu thô đều bị cấm.
Kết quả là, thị trường đối mặt với cảnh thiếu hụt trầm trọng về dầu thô hạng nặng chất lượng cao. Tình hình trở nên phức tạp bởi thực tế là khi thực hiện các điều kiện của thỏa thuận Vienna về giảm khối lượng sản xuất, các nước OPEC đã hạ thấp nguồn cung cấp trước hết là các loại dầu nặng - vì giá rẻ hơn.
Và Nga đã trở thành nhà xuất khẩu chính về nguyên liệu chứa hàm lượng axit sulfurơ cao. Thay thế cho nguồn cung từ Venezuela có thể là dầu thô từ Saudi Arabia, có thành phần hóa học tương tự. Nhưng vào tháng 1 Saudi Arabia tuyên bố không sửa soạn tăng lượng khai thác trong tương quan có lệnh trừng phạt chống nước Cộng hòa Bolivar.
Nguồn cung cấp steroid
Xếp hàng đầu tiên chờ nhận dầu Nga là các nhà máy lọc dầu của Mỹ. Trong chừng mực nhập khẩu từ Venezuela tuột dốc từ 550 nghìn thùng/ngày xuống còn 80 nghìn/ngày, bây giờ xuất hiện viễn cảnh ngừng trệ trước các nhà máy lọc dầu ở Vịnh Mexico và Bờ Đông Hoa Kỳ, vốn được thiết kế để chế biến dầu axit sulfurơ nặng. Tất cả những cầu thủ chủ chốt đều bị thiệt hại: như Citgo Petroleum, Valero Energy, Chevron.
Ngay trong tháng 4, người Mỹ đã mua nguyên liệu thô của Nga đến mức kỷ lục. Theo dữ liệu của Caracas Capital Markets Russ Dalllen, trong nửa đầu tháng 5, 13 tàu từ Nga đã giao gần 5 triệu thùng dầu và các sản phẩm dầu mỏ cho Hoa Kỳ.
Mà kế hoạch của các nhà máy lọc dầu Mỹ là tăng gấp ba lượng tiêu thụ dầu Nga hàng tháng. “Gần đây, các đợt cung cấp từ Nga đã tăng cả với steroid”, - các nhà phân tích khái quát.
Các nhà máy lọc dầu châu Âu định hướng vào chế biến loại dầu axit sulfurơ cao cần khẩn trương tìm kiếm nguồn thay thế dầu loại nặng đã biến mất trên thị trường. Do lệnh trừng phạt của Mỹ chống Iran và Venezuela, thị trường đã mất gần 800 nghìn thùng mỗi ngày.
Theo thông tin của Refinitiv Eikon, từ tháng 10 đến tháng 3, Saudi Arabia đã cắt giảm gần một nửa lượng xuất khẩu các loại dầu lưu huỳnh sang châu Âu, còn Iraq - hơn 40%. Tình trạng không thể tiếp cận dầu Iran và Venezuela đã khiến khách mua châu Âu thực sự phải tranh cướp để có dầu Urals của Nga, - Reuters lưu ý.
“Tất cả các nhà máy lọc dầu đang tìm kiếm dầu Urals hoặc loại tương tự. Rõ ràng là loại dầu này không đủ cho tất cả”, - đại diện của một thương nhân dầu mỏ châu Âu thừa nhận trong cuộc phỏng vấn của Reuters.
Thêm nữa, nguồn cung thay thế của Nga còn đắt giá hơn nhiều.
Tỷ USD bỏ túi
Theo truyền thống, dầu Urals được giao dịch giảm giá so với Brent. Trong 5 năm lại đây, một thùng dầu thô của Nga trung bình rẻ hơn 1 USD so với chỉ số cơ sở ở khu vực Địa Trung Hải và 1,63 USD ở tây-bắc châu Âu, - như các chuyên gia phân tích của hãng giám sát S & P Global Platts cho biết.
Cơn sốt nhu cầu và sự cạnh tranh bùng phát ngày càng gay gắt về nguyên liệu thô của Nga dẫn đến thực tế là vào tháng 3, sự khác biệt giữa Urals và Brent đã giảm 30% - xuống mức tối thiểu kể từ năm 2013. Chỉ trong tháng đầu tiên của mùa xuân, ngành dầu mỏ của Nga đã kiếm được 140 triệu USD so với tháng 10, trước khi Trump áp đặt lệnh trừng phạt chống Iran và Venezuela.
Còn đến tháng 8, lần đầu tiên mác dầu Urals trở nên đắt hơn cả Brent và đang được giao dịch ở mức cao hơn so với chuẩn Biển Bắc.
Như Bloomberg nhấn mạnh, từ tháng 11 năm 2018 đến tháng 7 năm 2019, các công ty dầu khí Nga đã kiếm được khoản thu nhập bổ sung ít nhất là 905 triệu USD. Các tính toán dựa trên dữ liệu từ hệ thống thiết bị kho bãi đầu cuối, chương trình bốc dỡ của hải cảng Nga, cũng như đánh giá của S&P Global Platts.
Các chuyên gia phân tích lưu ý: những khoản thu bổ sung của các công ty dầu khí của Nga đang bù đắp tổn thất có thể, thí dụ như do ô nhiễm dầu trong đường ống dẫn “Druzhba”. Rõ ràng, sự thiếu hụt dầu lưu huỳnh sẽ tiếp tục hỗ trợ cho vị thế của dầu Urals.