Thông tin chưa đủ cơ sở khoa học
Mới đây, các nhà khoa học của Climate Central (Tổ chức nghiên cứu khoa học phi chính phủ có trụ sở tại New Jersey, Mỹ) công bố bài báo khoa học về nguy cơ ngập gây ra nước biển dâng tại các đồng bằng trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Đáng chú ý, nghiên cứu này nhận định phần lớn diện tích của TP.HCM và khu vực đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) sẽ ngập dưới nước ở đỉnh triều vào năm 2050. Khoảng 20 triệu dân sẽ bị ảnh hưởng nặng nề do nước biển tăng cao.
Theo Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu (Bộ TN&MT), đây là thông tin chưa đủ cơ sở khoa học và dựa trên các giả định cực đoan.
Đánh giá về những kết quả của nghiên cứu trên, Phó Viện trưởng Viện Khoa học, Phó Giáo sư (PGS), Tiến sĩ (TS) Huỳnh Thị Lan Hương cho rằng việc quan tâm đến nguy cơ mất đất do nước biển dâng ở đồng bằng sông Cửu Long là hết sức cần thiết nhưng nghiên cứu vẫn có nhiều điểm cần làm rõ.
Tuy nhiên, theo bà Hương, số liệu địa hình ven biển của ĐBSCL đã không được các nhà khoa học hiệu chỉnh nên chưa phản ánh đúng độ cao thực tế của khu vực.
Những điểm cần làm rõ trong kịch bản toàn miền Nam ngập vào 2050
Phân tích sâu hơn về nghiên cứu của Climate Central, Tiến sĩ Hương chỉ ra một số điểm bất hợp lý.
Theo bà Hương, trong nghiên cứu của Climate Centreal, số liệu địa hình ven biển được xây dựng trên cơ sở hiệu chỉnh sai số của STRM DEM (số liệu địa hình của NASA – NASA’s Shutter Radar Topography Mission, 2000). Thực tế, STRM DEM thường có sai số về độ cao lớn do bao gồm cả các lớp thực vật và nhà cửa.
Bài báo đã hiệu chỉnh số liệu theo địa hình ven biển Lidar tại Mỹ, sau đó áp dụng cho toàn cầu.
“Như vậy, nghiên cứu đã không hiệu chỉnh cho đồng bằng Sông Cửu Long nên số liệu địa hình trong nghiên cứu này chưa phản ánh đúng độ cao thực tế của khu vực”, - TS Huỳnh Thị Lan Hương cho hay.
Đồng thời, các tác giả đã sử dụng kịch bản nước biển dâng 2m kết hợp với triều cường trong xây dựng bản đồ nguy cơ ngập. Vì thế, kết quả đưa ra không thể phân biệt ngập lụt do mực nước biển dâng do biến đổi khí hậu (ngập vĩnh viễn) và nguyên nhân ngập lụt do hiệu ứng thủy triều (chỉ trong vài giờ).
Theo PGS Hương, các số liệu tốt nhất và cập nhật nhất đã được Bộ TN&MT sử dụng trong việc xây dựng bản đồ nguy cơ ngập do nước biển dâng trong kịch bản năm 2016. Kịch bảnđến năm 2100 này cho thấy, với mực nước dâng 100cm, khoảng 16,8% diện tích đồng bằng sông Hồng, 1,47% diện tích các tỉnh ven biển miền Trung từ Thanh Hóa đến Bình Thuận, 17,8% diện tích TP.HCM, 38,9% diện tích đồng bằng sông Cửu Long có nguy cơ bị ngập. Cụm đảo Vân Đồn, Côn Đảo và Phú Quốc có nguy cơ ngập cao. Nguy cơ ngập đối với quần đảo Trường Sa là không lớn. Quần đảo Hoàng Sa có nguy cơ ngập lớn hơn.
Bà Hương cho biết thêm đồng bằng sông Cửu Long hiện nay có chỗ hạ, chỗ nâng đan xen, đặc biệt Long An, An Giang nâng lên rõ rệt. Khu vực Bạc Liêu theo nghiên cứu hạ nhiều nhất (nhưng trong hạ vẫn có nâng, tuy rất ít).
Bộ Tài nguyên và Môi trường đang tiến hành cập nhật kịch bản biến đổi khí hậu và nước biển dâng, trong đó sẽ tiếp tục cập nhật các bản đồ nguy cơ ngập trên cả nước do nước biển dâng.