Bác sĩ Việt ghép tay của người sống cho bệnh nhân
Ngày 24/2, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (BV 108) công bố đã thực hiện thành công ca ghép chi thể đầu tiên ở khu vực Đông Nam Á, cũng là ca ghép chi thể đầu tiên trên thế giới lấy từ người cho sống.
Bệnh nhân được thực hiện ca ghép đặc biệt này là anh Phạm Văn Vương (31 tuổi, Thanh Trì, Hà Nội). Trước đó, năm 2016, trong quá trình lao động, anh Vương bị tai nạn do máy đột dập khiến toàn bộ 1/3 dưới cẳng tay và bàn tay trái gây dập nát, biến dạng hoàn toàn. Do vết thương quá nặng và hoàn toàn không còn khả năng bảo tồn, các bác sĩ tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã buộc phải đưa ra chỉ định cắt cụt 1/3 dưới cẳng tay trái cho anh. Anh Vương được xuất viện sau 2 tuần điều trị.
Ngày 3/1, BV 108 tiếp nhận 1 ca bệnh nặng và phức tạp do băng chuyền của máy tải gạch cuốn và đè ép trực tiếp lên tay trái từ vùng 1/3 dưới cẳng tay cho đến sát nách. Trong 3 tuần điều trị với 3 lần mổ, bệnh nhân được các bác sĩ khoa Chấn thương chi trên và Vi phẫu nỗ lực để cứu cánh tay của bệnh nhân nhưng tình trạng hoại tử vùng khuỷu tay và cơ, nhiễm trùng không cứu vãn được và đe dọa tính mạng.
Sau nhiều lần hội chẩn, các bác sĩ thống nhất chỉ định cắt cụt chi thể ngang mức 1/3 trên cánh tay. Khi thăm khám, các bác sĩ nhận thấy phần thừa của chi thể sẽ bị cắt cụt (đoạn từ 1/3 dưới cẳng tay đến bàn tay) còn tương đối bình thường và có thể sử dụng để ghép cho những bệnh nhân bị cụt ở vị trí tương ứng. Bệnh nhân và gia đình đã đồng ý và tự nguyện hiến một phần chi thể của mình cho anh Vương.
Sau nhiều xét nghiệm, anh Vương là người phù hợp về nhóm máu, các chỉ số hoà hợp rất cao, Hội đồng y đức của Bệnh viện đã quyết định đồng ý cho ca ghép này. Tuy nhiên, quyết định cuối cùng chỉ được phép đưa ra, khi các bác sĩ kiểm tra lần cuối cùng trong quá trình cắt bỏ phần chi thể hoại tử của người bệnh. Vì sau 18 ngày điều trị, phần chi thể từ cánh tay đến cẳng tay của chi thể chuẩn bị cắt cụt đang bị hoại tử và bội nhiễm thứ phát nên bàn tay sẽ được ghép đối diện với nguy cơ nhiễm trùng rất cao, có thể đe doạ tính mạng người được ghép.
Sau 1 tháng đã cầm nắm được
Ca ghép chi thể lấy từ người cho sống được thực hiện vào ngày 21/1. Vì phần chi thể từ cánh tay đến cẳng tay của chi thể chuẩn bị cắt cụt đang bị hoại tử và bội nhiễm thứ phát nên bàn tay được ghép nối sẽ đối diện với nguy cơ nhiễm trùng rất cao.
Sau khi cân nhắc các nguy cơ có thể xảy ra, Ban giám đốc bệnh viện 108 cùng kíp phẫu thuật trong phiên hội chẩn đặc biệt trước mổ đã quyết định thực hiện ca mổ “ghép bàn tay mới” cho bệnh nhân Vương.
Kíp mổ do GS.TS Nguyễn Thế Hoàng, Phó Giám đốc Bệnh viện 108 cùng các bác sĩ của Khoa chấn thương chi trên và vi phẫu của bệnh viện thực hiện.
Theo GS Hoàng, sau 8 giờ, ca mổ "ghép cẳng tay và bàn tay mới" từ người hiến sống cho bệnh nhân Vương đã thành công tốt đẹp. Tất cả các cấu trúc giải phẫu đã được phục hồi hoàn hảo và bàn tay ghép đồng loại được tưới máu đầy đủ giống như tay bên lành.
Ngay sau ca mổ, bệnh nhân đã có thể tự vận động nhúc nhích được các ngón tay của bàn tay ghép.
Đến thời điểm này, hơn 1 tháng sau ca ghép chi thể, bệnh nhân đã có thể sử dụng bàn tay ghép để cầm nắm một số đồ vật thô.
3 năm chuẩn bị các cơ sở pháp lý, khoa học cho 8 giờ ghép chi thể đặc biệt
Theo GS Nguyễn Thế Hoàng, ghép chi thể là can thiệp rất lớn, phức tạp đòi hỏi sự chuẩn bị lâu dài, công phu kỹ lưỡng, bệnh viện đã có 3 năm chuẩn bị các cơ sở pháp lý, khoa học và những thủ tục cần thiết liên quan đến vấn đề y đức, khoa học, điều trị sau ghép.
Trên thế giới, trồng nối chi thể là kỹ thuật được thực hiện thường quy từ thập kỷ 80. Đến nay, BV 108 là trung tâm y học hàng đầu về lĩnh vực này đã thành công hàng chục ngàn ca tại bệnh viện. Những cánh tay, cẳng tay, bàn tay, ngón tay bị đứt rời có thể nối lại được trong vòng 5-8 giờ với chức năng thuận lợi nếu bệnh nhân được chuyển đến bệnh viện kịp thời.
“Với phẫu thuật trồng lại chi thể đứt rời tự thân kỹ thuật khó khăn và phức tạp nhưng phẫu thuật ghép chi thể đồng loại còn khó khăn hơn. Cho đến nay mặc dù thế giới đã có hàng chục ngàn ca trồng lại chi thể đứt rời tự thân được thực hiện nhưng ghép chi thể đồng loại là kỹ thuật phức tạp đòi hỏi người cho – nhận phải tương thích từ nhóm máu đến hệ thống miễn dịch. Với trường hợp bệnh nhân Vương, sau phẫu thuật vẫn phải sử dụng thuốc chống thải ghép phù hợp, chặt chẽ”, GS Hoàng cho biết.
GS.TS Mai Hồng Bàng, Giám đốc BV 108, cho biết ca ghép chi thể này mở ra triển vọng rất lớn cho y học Việt Nam. Ghép chi thể đứt rời là kỹ thuật thường quy của bệnh viện, tuy nhiên ghép chi thể đồng loại rất ít. Bệnh nhân này được theo dõi rất sát sao để đánh giá chất lượng bàn tay sau ghép, thậm chí nếu có nguy cơ nhiễm trùng phải cắt bỏ để cứu bệnh nhân.
“Trên thế giới hiện chỉ ghi nhận 89 ca nhưng đều từ người cho chết não. Thành công này mở ra cơ hội cho hàng chục ngàn bệnh nhân bị chi (tay, chân) được ghép nối chi thể. Có thể trong tương lai gần, một thương binh hay một nạn nhân bị mất chi thể do tai nạn được ghép chi thể từ người cho chết não để có một cơ thể bình thường”, GS Bàng nói.