Đồng thời, các phương thuốc kích hoạt sự lựa chọn tự nhiên trong số các tế bào di căn, lại khiến chúng có khả năng kháng thuốc. Bài báo giới thiệu kết quả công trình khoa học nói trên được công bố trên tạp chí Nature Genetic.
Các nhà nghiên cứu đã xác định trình tự nucleotide của toàn bộ phần mã hóa của bộ gen (exoma) trong 457 mẫu khối u nguyên phát và khối u di căn lấy từ 136 bệnh nhân ung thư vú, ung thư đại tràng và ung thư phổi. Trong đó có 100 mẫu di căn chịu tác động của thuốc, 99 mẫu còn lại vẫn nguyên hiện trạng. Từ đó thấy rằng chính việc điều trị lại kích thích quá trình đột biến và tiến hóa của các tế bào ung thư.
Di căn có thể xuất hiện từ một tế bào đột biến hoặc tế bào nhân bản (quá trình này được gọi là di căn đơn dòng) trong khối u nguyên phát hoặc xuất hiện đồng thời từ các tế bào nhân bản khác nhau (di căn đa dòng). Nghiên cứu cho thấy, di căn đa dòng thường phát triển trong các hạch bạch huyết ở những bệnh nhân chưa được điều trị và ít gặp hơn ở các mô nằm xa ổ ung thư chính ở bệnh nhân đã trải qua điều trị. Nhìn chung, các nhà khoa học phát hiện ra rằng di căn được hình thành từ các tế bào ung thư có một số lượng nhỏ biến thể đặc thù đối với các ổ thứ phát. Điều này có nghĩa là quá trình di căn xảy ra khá sớm, và các ổ thứ phát về mặt cấu tạo gen rất giống với khối u nguyên phát.
Còn có một dạng khác, khi các dòng di căn thường liên quan đến hiện tượng di căn muộn, được hình thành khi trong khối u nguyên phát xuất diện nhiều dạng đột biến. Khi đó các ổ ung thư thứ phát, mà sự xuất hiện của chúng có thể là do tác động của quá trình trị liệu, rất khác với khối u nguyên phát. Chúng thường được hình thành từ những tế bào kháng thuốc.
Các nhà nghiên cứu đã so sánh số lượng các tế bào đột biến đặc thù đối với di căn, với số lượng đột biến đặc thù đối với khối u nguyên phát, kết quả phát hiện ra rằng quá trình di căn bắt đầu khoảng từ 2-4 năm trước khi phát hiện ung thư. Di căn bắt đầu sớm nhất trong ung thư đại tràng và ung thư phổi. Các ổ thứ cấp ban đầu bị suy yếu, nhưng do quá trình trị liệu liền sinh đột biến, làm chúng trở nên hung dữ hơn và có khả năng kháng lại quá trình trị liệu.