Nguy cơ bùng nổ dân số
Vào giữa thế kỷ XX đã có khoảng ba tỷ người sống trên Trái đất. Năm 1987 - năm tỷ người, 1999 - sáu tỷ người, năm 2011 - bảy tỷ người. Dựa trên dữ liệu này, Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) đã đưa ra dự đoán rằng, đến năm 2100, dân số thế giới sẽ tăng đến hơn mười tỷ người, và có thể đạt tới 15 tỷ nếu tỷ lệ sinh tăng. Nhưng, cho đến nay, tỷ lệ sinh chỉ giảm dần: trong những năm 1950, số con trung bình của một phụ nữ là sáu con, vào năm 2011 - khoảng hai con.
Khi đưa ra dự đoán về dân số thế giới sẽ tăng thêm, các chuyên gia xuất phát từ quan điểm cho rằng, toàn bộ nhân loại đang sống tốt hơn và lâu hơn. Các nhà khoa học Úc đã xác nhận kịch bản này sau khi phân tích số liệu thống kê của WHO và Liên Hợp Quốc. Họ lưu ý rằng, số lượng người dân trên Trái đất sẽ tiếp tục tăng đều đặn ngay cả nếu hầu hết các quốc gia thực thi chính sách sinh một con.
Ngay cả một cuộc xung đột quân sự phạm vi toàn cầu với tổng cộng thiệt hại về nhân mạng như trong hai cuộc thế chiến cũng không ngăn cản được quá trình dân số tăng lên. Đến năm 2100, dân số vẫn sẽ tăng lên mười tỷ người, các tác giả của nghiên cứu nhấn mạnh.
Theo các nhà nghiên cứu Mỹ, nhân loại sẽ bước qua cột mốc mười tỷ người thậm chí sớm hơn - vào năm 2053. Và bước nhảy vọt này sẽ được thực hiện ở các nước thế giới thứ ba. Còn dân số của các nước phát triển, ngược lại, sẽ giảm đáng kể. Ví dụ, Nhật Bản sẽ có mức sụt giảm 24,7 triệu người, Châu Âu – 12 triệu, Nga - 7,9 triệu. Dân số châu Phi sẽ tăng gấp đôi lên 2,5 tỷ người.
Theo các nhà nghiên cứu từ Đại học Adelaide, trong tương lai gần, nhân loại sẽ phải đối mặt với tình trạng thiếu nước sạch và lương thực toàn cầu. Dân số quá mức cũng đe dọa biến đổi khí hậu nghiêm trọng.
Xu hướng suy giảm
Những dự báo thận trọng hơn đã xuất hiện vào năm 2014. Một nhóm các nhà khoa học quốc tế đã phân tích dữ liệu của Liên Hợp Quốc thu thập trước năm 2012 và đi đến kết luận rằng, dân số Trái đất vào năm 2100 khó có thể vượt quá 12 tỷ người. Nhiều khả năng, dân số thế giới chỉ có thể tăng đến 9,9 tỷ người. Châu Phi sẽ có tỷ lệ gia tăng dân số lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, trên châu lục này cũng sẽ có ngày càng nhiều người già, và ngày càng ít những người trẻ và khỏe mạnh.
Bây giờ các nhà nghiên cứu bắt đầu nói về xu hướng suy giảm dân số trong thế kỷ này. Theo công trình gần đây của các chuyên gia Mỹ, số lượng người sống trên Trái đất sẽ tiếp tục tăng đến năm 2064, sau đó sẽ bắt đầu giảm dần do giáo dục đại học và các biện pháp tránh thai sẽ trở nên rất phổ biến. Trên đỉnh cao nhất, dân số thế giới sẽ đạt mức 9,7 tỷ người, nhưng, đến năm 2100 – sẽ xuống còn 8,8 tỷ người, tức là chỉ hơn một tỷ người so với ngày nay. Đồng thời, tỷ lệ người trên 80 tuổi sẽ tăng gần gấp sáu lần.
Những kết luận như vậy đã được rút ra trên cơ sở dữ liệu về tổng tỷ suất sinh. Tức là, số con đã sinh ra sống tính bình quân trên một phụ nữ (hoặc một nhóm phụ nữ) trong suốt thời kỳ sinh đẻ, trong trường hợp này là 50 tuổi.
Các chuyên gia đã sử dụng dữ liệu về dân số của 195 quốc gia. Trên cơ sở này các nhà khoa học đã tính toán: vào cuối thế kỷ XX, ở 183 quốc gia, tổng tỷ suất sinh sẽ không bảo đảm mức sinh thay thế.
Các quốc gia như Nhật Bản, Ý, Tây Ban Nha, Thái Lan và Hàn Quốc sẽ bị thiệt hại nhiều nhất - dân số ở đó sẽ giảm một nửa. Dân số Nga sẽ xuống còn 106 triệu người. Ngay cả Trung Quốc cũng sẽ gặp vấn đề: đến năm 2100, trong nước sẽ chỉ còn lại 732 triệu người. Tổng tỷ suất sinh sẽ giảm ở Châu Phi. Ở Nigeria ngày nay có tổng tỷ suất sinh 7 con/phụ nữ, nhưng, tỷ số này sẽ giảm xuống còn 1,8 con/phụ nữ vào cuối thế kỷ.
Thu hút những người trẻ có trình độ học vấn cao
Nếu dự đoán về xu hướng giảm dân số thế giới trở thành sự thật, thì vấn đề thiếu nước uống và lượng thực, điều không thể tránh khỏi khi hành tinh bị quá tải, sẽ tự biến mất. Đồng thời, tốc độ tăng nhanh tỷ lệ người cao tuổi sẽ đòi hỏi phải tái cấu trúc các hệ thống chính trị và kinh tế hiện tại vì các hệ thống này không thể giải quyết hiệu quả các vấn đề của xã hội đang già đi nhanh chóng, các tác giả cảnh báo.
Theo các chuyên gia, một trong những giải pháp khả thi là chính sách mở cửa biên giới để người di cư tràn vào các nước phát triển. Theo các nhân viên của Viện Quốc tế về Phân tích Hệ thống Ứng dụng, mô hình được áp dụng ở Canada và Thụy Điển nhằm thu hút một số lượng lớn người di cư có trình độ học vấn cao có thể đối phó với thách thức đó một cách hiệu quả nhất. Phương pháp này sẽ giúp giải quyết vấn đề lão hóa dân số châu Âu.