Cuộc đàm phán ban đầu dự kiến vào giữa tháng 8, nhưng đã bị hoãn lại theo sáng kiến của Tổng thống Mỹ.
Một tuần trước, Tổng thống Donald Trump, khi trả lời câu hỏi của các nhà báo về việc liệu Hoa Kỳ có rút khỏi hiệp định thương mại hay không, đã tự giới hạn mình trong cụm từ thần thánh: “Chúng ta sẽ xem điều gì sẽ xảy ra”. Thậm chí trước đó, Tổng thống Mỹ đã nói rõ rằng thỏa thuận thương mại với Trung Quốc không còn quan trọng đối với ông như trước đây. Về mặt hình thức, ông nêu nguyên nhân điều này bởi sự bực tức tích lũy đối với các hành động được cho là sai trái của Trung Quốc trong đại dịch coronavirus. Trong thực tế, động cơ có thể khác. Ngay cả các nhà phân tích Mỹ cũng không giấu giếm: trước thềm bầu cử, xếp hạng của Trump đang giảm do tình hình kinh tế và xã hội xấu đi trong nước. Trong hoàn cảnh như vậy, Trump sẽ có lợi khi đặt cược vào việc tìm kiếm kẻ thù bên ngoài để chuyển hướng sự chú ý của cử tri ra khỏi các vấn đề nội bộ.
Dù sao chăng nữa, trong những tháng gần đây, các nhà chức trách Hoa Kỳ rõ ràng đã tuân thủ đường hướng diễn biến leo thang căng thẳng với Trung Quốc. Các biện pháp trừng phạt đã được áp đặt đối với quan chức Trung Quốc liên quan đến luật an ninh quốc gia mới của Hồng Kông, cũng như tình hình ở Tân Cương. Gia tăng áp lực lên các công ty Trung Quốc, có cổ phiếu được niêm yết trên các sàn giao dịch của Mỹ. Cuối cùng, Hoa Kỳ đã đưa ra một gói biện pháp hạn chế mới chống lại Huawei, đồng thời công bố lệnh cấm sắp tới đối với hoạt động của TikTok, WeChat và một số dịch vụ Internet khác của Trung Quốc tại Hoa Kỳ.
Tất cả những sự kiện này không mang lại niềm tin nào về sự thành công của các cuộc đàm phán thương mại trong tương lai giữa hai nước. Tuy nhiên, các cuộc điện đàm đã diễn ra. Điều này tự nó đã là một dấu hiệu tương đối tốt. Điều này có nghĩa là các nhà chức trách Mỹ vẫn không muốn tạo ra những vấn đề lớn, ít nhất là trong quan hệ thương mại giữa hai nước, họ vẫn cam kết với các thỏa thuận trước đó,- Li Kai, chuyên gia tại Đại học Tài chính Sơn Tây, Trung Quốc, nói với Sputnik.
“Ban đầu, dự kiến vào tháng 8 sẽ kiểm toán việc thực hiện thỏa thuận sau kết quả của nửa đầu năm. Hai bên nhân cơ hội này để tổng kết các bài học kinh nghiệm và chia sẻ quan điểm của mình nhằm thúc đẩy hơn nữa việc thực hiện hiệp định. Tôi không nghĩ đây là dấu hiệu cho thấy mối quan hệ Trung-Mỹ đã tan băng. Tuy nhiên, điều này cho thấy quan hệ kinh tế và thương mại tương đối ổn định, và phía Mỹ không muốn tạo ra vấn đề trong lĩnh vực này”.
Trước các cuộc điện đàm, một số phương tiện truyền thông cho rằng các vấn đề về lệnh trừng phạt của Mỹ đối với WeChat, TikTok và Huawei có thể sẽ được đưa vào chương trình nghị sự. Tuy nhiên, sau cuộc hội đàm, cả Mỹ và Trung Quốc đều đưa ra những bản tin rất ngắn gọn mà không đề cập đến những vấn đề này. Trong thông cáo báo chí từ Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ nói rằng: đã thảo luận về việc Trung Quốc mua tăng đáng kể sản phẩm của Mỹ theo thỏa thuận, cải cách cơ cấu ở Trung Quốc nhằm bảo vệ tài sản trí tuệ và công nghệ của Mỹ, đồng thời dỡ bỏ rào cản đối với các công ty Mỹ hoạt động tại thị trường Trung Quốc trong lĩnh vực tài chính và nông nghiệp. Bản phát hành của Tân Hoa xã thậm chí còn ngắn hơn. Nó lưu ý rằng cả hai bên đã tổ chức một cuộc đối thoại mang tính xây dựng về tăng cường phối hợp song phương về các biện pháp kinh tế vĩ mô và thực hiện hiệp định thương mại Trung-Mỹ giai đoạn đầu.
Theo các điều khoản của thỏa thuận thương mại giai đoạn I, trong vòng hai năm Trung Quốc đã cam kết tăng mua các sản phẩm của Mỹ thêm 200 tỷ USD so với mức của năm 2017. Đổi lại, Hoa Kỳ đồng ý bãi bỏ một số thuế quan đối với các sản phẩm của Trung Quốc. Tuy nhiên, đại dịch coronavirus và sự suy thoái kinh tế tiếp theo trên toàn thế giới đã làm gián đoạn đáng kể kế hoạch về hiệp định thương mại. Theo Viện kinh tế thế giới Petterson, tính đến tháng 6, Trung Quốc chỉ nhập khẩu các sản phẩm của Mỹ trị giá 40,2 tỷ USD. Đồng thời, trong cùng thời gian đó, Trung Quốc chỉ mua của Hoa Kỳ 5% tổng khối lượng tài nguyên năng lượng, dự kiến sẽ mua trong năm nay. Truyền thông phương Tây đã nhiều lần bày tỏ lo ngại rằng Trung Quốc, vì lý do bất khả kháng liên quan đến đại dịch, sẽ không thể thực hiện tất cả các nghĩa vụ của mình theo thỏa thuận.
Tuy nhiên, chuyên gia Li Kai hoàn toàn không đồng ý với những nhận định này. Theo ông, Trung Quốc vẫn quyết tâm thực hiện đầy đủ mọi nghĩa vụ. Ngay cả khi một số chỉ số có sự tụt hậu trong năm nay, thì vẫn còn năm sau, trong thời gian đó có thể bắt kịp những gì bỏ lỡ.
“Giờ đây, Trung Quốc đang hướng tới việc hoàn thành các nghĩa vụ của mình trong khuôn khổ thỏa thuận giai đoạn đầu. Theo thỏa thuận, Trung Quốc có hai năm để thực hiện các điều kiện này. Và trong khi dịch bệnh đang bùng phát trong năm nay, chúng tôi có thể tăng lượng mua vào năm tới để thỏa thuận này không trở thành một tác nhân gây khó chịu khác trong quan hệ song phương. Hoặc, ít nhất, để Trung Quốc không phải chịu trách nhiệm về việc phá vỡ thỏa thuận".
Nhưng câu hỏi quan trọng nhất là, về nguyên tắc, liệu hiệp định thương mại có tương lai sau cuộc bầu cử sắp tới hay không? Thật hợp lý khi cho rằng nếu Trump đắc cử một lần nữa, quá trình tách rời kinh tế khỏi Trung Quốc của ông sẽ tiếp tục. Hiện tại, rất khó để dự đoán lệnh trừng phạt của Mỹ trong tương lai sẽ ảnh hưởng như thế nào đến hoạt động kinh doanh của hai nước, nếu chỉ vì văn bản của các lệnh hành pháp của Trump khá dài và chính quyền Nhà Trắng không đưa ra câu trả lời cụ thể cho các câu hỏi kinh doanh. Nhưng chắc chắn rằng điều này sẽ không có lợi cho hoạt động kinh doanh song phương. Tuy nhiên, trong trường hợp, với Trump, việc đưa ra dự đoán về nguyên tắc là rất khó. Nếu Biden thắng, có thể sẽ thực hiện đường hướng để bình thường hóa ít nhất đối với quan hệ kinh tế. Vàgiao kèo thương mại sẽ không mang tính cấp bách nữa, - Li Kai nói.
“Trump cho rằng giai đoạn hai của các cuộc đàm phán và thỏa thuận không có ý nghĩa. |Còn Biden nói rằng ông ấy sẽ dừng cuộc chiến thương mại. Do đó, lúc này, giai đoạn hai của hiệp định là một điều hết sức viển vông. Cuộc chiến thương mại sắp kết thúc. Tình hình dịch tễ ở Hoa Kỳ còn nhiều khó khăn, kinh tế không phát triển như xưa. Có lẽ tình hình kinh tế ở Hoa Kỳ bây giờ còn tồi tệ hơn ở Trung Quốc. Vì vậy Hoa Kỳ không còn khả năng và sự tự tin trước đây để tiếp tục cuộc chiến thương mại. Cá nhân tôi tin rằng cuộc chiến thương mại trên thực tế đã kết thúc và sẽ khó có cuộc đàm phán mới nào trong tương lai".
Và đồng thời, Trung Quốc đang cố gắng tuân thủ việc thực hiện hiệp định thương mại. Ở cấp độ chính trị cao nhất, tầm quan trọng của thỏa thuận này với Hoa Kỳ đã được nêu ra trong "hai phiên họp", chính quyền Trung Quốc kêu gọi các công ty vào năm 2020 xây dựng hoạt động của mình dựa trên những cân nhắc về sự cần thiết phải thực hiện thỏa thuận. Sự cam kết không chỉ được khẳng định bằng lời nói mà còn bằng hành động. Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ, các nhà nhập khẩu Trung Quốc đang tăng cường mua đậu tương và trong tháng này đã ký hợp đồng kỷ lục mua ngô Mỹ với khối lượng 408 nghìn tấn. Ngoài ra, vào tháng 9 đã có kế hoạch với khối lượng kỷ lục các chuyến hàng dầu thô chuyển đến Trung Quốc đang chờ bốc hàng cho 19 tàu chở dầu.