Các chuyên gia quốc tế đánh giá cao sáng kiến và vai trò của Việt Nam đối với AIPA 41, đồng thời lưu ý, các nước ASEAN nên có đạo luật chung để bảo vệ sự hòa hợp của xã hội trong bối cảnh nền tảng truyền thông xã hội phương Tây lách luật trong nước để xúi giục bất đồng chính kiến dưới cái cớ quyền tự do ngôn luận.
AIPA 41 lần đầu tiên trong lịch sử được tổ chức trực tuyến vì COVID-19
Nhìn lại chặng đường 25 năm gia nhập AIPA của Quốc Hội Việt Nam, đánh dấu bước hội nhập theo xu thế của thời đại, đồng thời có thể thấy rõ những đóng góp quan trọng của Quốc hội Việt Nam trong AIPA đối với quá trình củng cố và tăng cường hữu nghị, hợp tác về nhiều mặt giữa Việt Nam và các nước Đông Nam Á. Cũng từ đó, khẳng định và nâng tầm vị thế, uy tín, vai trò của Quốc hội cũng như chính Việt Nam trên trường quốc tế.
Hiện nay, hầu hết tất cả các nước trong khu vực và trên thế giới đều đang phải đối mặt với COVID-19, đại dịch do coronavirus tiếp tục diễn biến phức tạp, tạo thành thách thức “phi truyền thống”, yêu cầu mỗi nước phải có quyết sách quyết liệt, nhưng cũng là lúc mà thành viên của các cộng đồng thể hiện trách nhiệm chung, đồng lòng, đoàn kết, hỗ trợ nhau vượt qua đại dịch.
Hội nghị AIPA lần thứ 41 này sẽ được tổ chức theo hình thức trực tuyến tại Điểm cầu Hà Nội và tại Điểm cầu nghị viện của các Quốc gia thành viên ASEAN, Điểm cầu các nước quan sát viên. AIPA hiện có 10 nghị viện thành viên ASEAN và 12 quan sát viên.
Đồng thời, theo chương trình dự kiến, phiên khai mạc và bế mạc Đại hội đồng AIPA 41 sẽ được truyền hình và phát thanh trực tiếp để người dân Việt Nam được theo dõi.
Trên thực tế, đây đã là lần thứ ba Quốc hội Việt Nam đảm nhận vai trò chủ tịch AIPA và là lần thứ ba đăng cai tổ chức Đại hội đồng AIPA. Nhưng do tình hình dịch bệnh COVID-19, đây là lần đầu tiên trong lịch sử, Đại hội đồng AIPA được tổ chức trực tuyến, thể hiện sự linh hoạt, trách nhiệm và quyết tâm của Việt Nam trong việc đảm nhận thành công vai trò Chủ tịch AIPA 2020. Đối với Quốc hội Việt Nam, đây cũng là điểm nhấn vô cùng quan trọng trong công tác quốc tế của Quốc hội khóa 14, góp phần biểu dương những thành tựu của ngoại giao Việt Nam và ngoại giao nghị viện của đất nước.
Đôi nét về quá trình hình thành và phát triển của AIPA
Kể từ thời điểm thành lập chỉ với 5 thành viên sáng lập thủa ban đầu, vào tháng 9 năm 1977, Tổ chức liên nghị viện Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (AIPO) đã phát triển không ngừng với tiếp tục có thêm nhiều thành viên mới.
Nhờ hoạt động của AIPO, nghị viện và các nghị sĩ trong khu vực có điều kiện gặp gỡ, trao đổi thông tin, kinh nghiệm hoạt động nghị viện. Tất cả đều trở nên thân thiện và tin cậy lẫn nhau.
Tại phiên họp bế mạc kỳ họp thứ 27 của Đại hội đồng Tổ chức Liên nghị viện ASEAN (AIPO-27), tổ chức tại Cebu, Philippines từ ngày 10 đến ngày 15 tháng 9 năm 2006, Tổ chức liên nghị viện Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (AIPO) chính thức đổi tên thành Hội đồng Liên nghị viện Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (AIPA).
Suốt chiều dài lịch sử kể từ thời điểm hình thành, những bước phát triển và mọi nỗ lực ngày càng cao của Đại hội đồng AIPA tái khẳng định vai trò của ngoại giao nghị viện trong quá trình hội nhập của các nước Đông Nam Á. AIPA cũng là một trong những mô hình liên kết nghị viện khu vực tiêu biểu ở châu Á, là biểu tượng của niềm tự hào về tinh thần đoàn kết, hợp tác và thống nhất trong sự đa dạng của Cộng đồng ASEAN.
Để tạo cơ chế thuận lợi cho việc trao đổi thông tin, quan điểm về việc xây dựng, phát triển các sáng kiến lập pháp chung vì mục tiêu hài hòa pháp luật giữa các nước thành viên AIPA, Đại hội đồng AIPA lần thứ 28 được tổ chức tại Malaysia. thông qua Nghị quyết thành lập Nhóm Tư vấn AIPA Caucus gồm đại diện nghị viện các nước thành viên (mỗi nước 3 đại biểu), tạo ra kênh giao lưu, trao đổi thông tin để thực hiện các sáng kiến. luật pháp giữa các nước thành viên AIPA.
Cuộc họp đầu tiên của Nhóm Tư vấn AIPA được tổ chức để thảo luận về khả năng thực hiện hài hòa hóa pháp luật của các nước thành viên ASEAN trong lĩnh vực phòng chống buôn bán ma túy và buôn bán người nhằm tăng cường hợp tác trong việc thực thi luật pháp trong các lĩnh vực này. Báo cáo của hội nghị đã được gửi tới Đại hội đồng AIPA lần thứ 30 tổ chức tại Pattaya, Thái Lan vào tháng 8 năm 2009.
Thực hiện chủ trương tăng cường sự tham gia của nghị viện các nước thành viên trong giải quyết các vấn đề của ASEAN và thúc đẩy phối hợp hơn nữa giữa tổ chức liên nghị viện với các tổ chức liên chính phủ trong khu vực, Chủ tịch Quốc hội Thái Lan với tư cách là Chủ tịch AIPA-30 đã chủ trì cuộc họp không chính thức đầu tiên giữa đại diện lãnh đạo nghị viện các nước thành viên AIPA và lãnh đạo Chính phủ các nước ASEAN trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 14 được tổ chức tại Hua Hin (Hủa Hỉn, Thái Lan) vào tháng 2/2009.
Trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 16 tại Hà Nội vào tháng 4 năm 2010, Việt Nam cũng đã khởi xướng cuộc gặp cấp cao giữa các nhà lãnh đạo ASEAN và đại diện AIPA để thảo luận về giải pháp tăng cường hợp tác giữa AIPA và ASEAN trong tương lai.
Với việc tổ chức thành công hội nghị này, “tính chính thức” giữa AIPA và ASEAN đã nâng lên một tầm phát triển mới. Đây là đóng góp quan trọng của Việt Nam trong năm 2010, nước chủ nhà của cả ASEAN và AIPA, đặc biệt trong việc tăng cường phối hợp giữa cơ quan hành pháp và lập pháp để đạt được mục tiêu chung là xây dựng Cộng đồng ASEAN trong năm 2015.
Kể từ đó, các nước đảm nhận vai trò Chủ tịch ASEAN, Chủ tịch AIPA đều tiến hành tổ chức gặp gỡ các nhà lãnh đạo AIPA-ASEAN (trừ năm 2018 tại Singapore) nhằm củng cố vị thế và vai trò của AIPA trong quan hệ với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á.
Việt Nam đảm nhiệm thành công vai trò Chủ tịch AIPA 2020
Theo dòng chủ đề năm Chủ tịch ASEAN mà Việt Nam lựa chọn là xây dựng sự đồng thuận cao giữa các nước thành viên và tiếp nối kết quả của Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36, đặc biệt là các sáng kiến của Việt Nam đã được các nước ghi nhận, ủng hộ, các nghị viện thành viên AIPA nhất trí với chủ đề chung của Đại hội đồng AIPA lần thứ 41 do Việt Nam đề xuất: “Ngoại giao nghị viện vì một cộng đồng ASEAN gắn kết và năng động”.
Bà Tòng Thị Phóng, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Việt Nam, Trưởng Ban Tổ chức AIPA 41 cho biết, các Nghị viện thành viên AIPA nhất trí với chủ đề chung của Đại hội đồng AIPA 41 do Việt Nam đề xuất, thể hiện định hướng ngoại giao nghị viện trong khu vực ASEAN, hỗ trợ phát triển Cộng đồng gắn kết và chủ động thích ứng, vượt qua thách thức, hướng tới phát triển bền vững trong toàn khu vực.
Cho đến nay, Quốc hội Việt Nam đã nhận được đăng ký của đa số nghị sĩ AIPA, quan sát viên Nghị viện và khách mời của nước chủ nhà. Đó là minh chứng cho sự quan tâm, ủng hộ và nhất trí của các nghị viện cùng đồng hành với Quốc hội Việt Nam vì sự thành công của các Chủ tịch AIPA 2020 và Đại hội đồng AIPA lần thứ 41.
Sau khi đảm nhiệm chức vụ Chủ tịch AIPA vào năm 2020, Quốc hội Việt Nam đã xây dựng Kế hoạch tổng thể cho Năm Chủ tịch AIPA và tổ chức Đại hội đồng AIPA lần thứ 41, thành lập Ban chỉ đạo và Ban tổ chức 41 quốc gia của AIPA, thành lập Ban Thư ký Quốc gia và các Tiểu ban Nội dung, Tiểu ban Thông tin-Tuyên truyền và Tiểu ban Lễ tân-Hậu cần-An ninh-Y tế. Công tác chuẩn bị nội dung đã được phối hợp chặt chẽ với Bộ Ngoại giao, Ban Đối ngoại Trung ương và các cơ quan hữu quan.
Cùng với các hoạt động của Chính phủ, Quốc hội Việt Nam đã đăng cai tổ chức nhiều sự kiện ngoại giao nghị viện trực tuyến, thể hiện trách nhiệm của Chủ tịch AIPA vào năm 2020.
Điển hình như ngày 30/3/2020, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân với tư cách là Chủ tịch AIPA đã có thư gửi các Chủ tịch Nghị viện AIPA chia sẻ những thiệt hại, mất mát do đại dịch COVID-19 gây ra, đồng thời kêu gọi các Nghị viện thành viên AIPA đoàn kết, chung sức, đồng hành cùng chính phủ trong cuộc chiến chống lại đại dịch COVID-19.
Các đại diện của Quốc hội Việt Nam đã tham gia nhiều cuộc họp trực tuyến với các nghị viện thành viên AIPA và Liên minh Nghị viện Thế giới (IPU), phát huy vai trò của nghị viện trong ứng phó với đại dịch do coronavirus.
Ngoài ra, trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36 theo hình thức họp trực tuyến vào ngày 26/6/2020, cũng diễn ra thành công phiên đối thoại giữa các nhà lãnh đạo ASEAN và AIPA, góp phần thực hiện các nhiệm vụ đặt ra trong Năm Chủ tịch ASEAN 2020 và các Chủ tịch AIPA 2020 của Việt Nam được Nghị viện ASEAN đánh giá cao.
Ngày 29/6/2020, Quốc hội Việt Nam đã đăng cai tổ chức thành công bằng hình thức trực tuyến Hội nghị Hội đồng tư vấn AIPA về ma túy nguy hiểm lần thứ 3 (AIPACODD 3) và Hội nghị Đối tác Nghị viện hợp tác trong lĩnh vực giáo dục, văn hóa vì sự phát triển bền vững (AIPA ECC) ngày 30/07/2020.
Đây là lần đầu tiên một Hội nghị như vậy được tổ chức như một phần của Đại hội đồng AIPA. Đại diện Quốc hội Việt Nam tham dự Hội nghị trực tuyến các nhà tư vấn AIPA lần thứ 11 tại Manila, Philippines.
Theo đồng chí Nguyễn Tường Vân, Tổng Thư ký Hội đồng Liên Nghị viện ASEAN (AIPA), đại dịch COVID-19 và những diễn biến mới, phức tạp trong khu vực sẽ là thách thức, áp lực và đòi hỏi trọng trách lớn của nước chủ nhà Việt Nam. Vì vậy, sự linh hoạt, chủ động và trách nhiệm trong công tác chuẩn bị cho Đại hội đồng vừa qua của Việt Nam đã tạo niềm tin, được các nước hoan nghênh và khen ngợi.
Tổng Thư ký Hội đồng Liên Nghị viện ASEAN (AIPA) khẳng định, đóng góp hết sức thiết thực và hiệu quả của Quốc hội Việt Nam đối với Năm Chủ tịch AIPA trong bối cảnh đặc biệt, là hết sức cần thiết, có ý nghĩa quan trọng để củng cố, tăng cường quan hệ hữu nghị và hợp tác trên nhiều khía cạnh trong quan hệ giữa Việt Nam và các nước ASEAN.
“Đồng thời đây cũng sẽ là cơ sở để Việt Nam tiếp tục phát triển thành công và khẳng định vững chắc vai trò, vị thế của mình trong hội nhập quốc tế”, đồng chí Nguyễn Tường Vân nêu rõ.
Theo Tổng Thư ký Nguyễn Tường Vân, Quốc hội Việt Nam tham gia Đại hội đồng với tinh thần tích cực chủ động, đóng góp quan trọng vào nội dung của AIPA, tôn trọng và vận dụng khéo léo, nhuần nhuyễn các nguyên tắc, quy trình và phương thức hoạt động của ASEAN, AIPA, thúc đẩy đoàn kết, thống nhất và dẫn dắt nỗ lực chung của AIPA nhằm bổ sung cho ASEAN trong quá trình xây dựng cộng đồng, đặc biệt là trong việc khắc phục tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19.
Trên cương vị Chủ tịch AIPA 2020, tính đến thời điểm hiện tại, các nội dung cụ thể được xem xét và thảo luận tại Đại hội đồng AIPA 41 cũng đã được hoàn thành. Công tác tổ chức, lễ tân, hậu cần, an ninh được chuẩn bị chu đáo, trọng thị, tiết kiệm, hợp tác.
Hạ tầng kỹ thuật, đường truyền phục vụ AIPA 41 cũng đều hoàn thành, đảm bảo an toàn, đáp ứng yêu cầu kỹ thuật cao liên quan đến công nghệ số và Internet. Công tác thông tin, tuyên truyền hiệu quả phù hợp, đảm bảo các cuộc họp trực tuyến diễn ra tốt đẹp.
Có thể nói, Đại hội đồng lần thứ 41 sẽ tạo cơ hội cho các nghị sĩ ASEAN nhìn lại những thành tựu, thách thức và thúc đẩy tinh thần đoàn kết, hợp tác và thống nhất trong đa dạng để cùng nhau giải quyết những thách thức lớn của khu vực và thế giới trong thời gian tới, tham gia tích cực hơn vào quá trình xây dựng Cộng đồng ASEAN ngày càng phát triển, tiến bộ.
Đồng thời, việc Việt Nam đảm nhiệm chức vụ Chủ tịch ASEAN, Chủ tịch AIPA 41 và Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, tạo điều kiện để Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế, vai trò của mình, ngày càng trở nên quan trọng trong khu vực và trên toàn thế giới.
Công tác an ninh phục vụ Đại hội đồng AIPA 41 được đảm bảo
Trước thềm Hội nghị Đại hội đồng AIPA lần thứ 41 ngày 8 và ngày 9/9 này, Thượng tướng Bùi Văn Nam, Thứ trưởng Bộ Công an, Trưởng Tiểu ban An ninh – Y tế thuộc Ban tổ chức Đại hội đồng Liên nghị viện ASEAN 41 đã có buổi tiến hành kiểm tra, họp bàn với các thành viên Tiểu ban về việc đảm bảo công tác an ninh – y tế phục vụ Đại hội đồng AIPA 41.
Theo đó, Thứ trưởng Bùi Văn Nam cùng đại diện Bộ Công an, Bộ Y tế đã tiến hành kiểm tra công tác chuẩn bị tại Trung tâm Hội nghị Quốc tế, nơi tô chức chính thức sự kiện Đại hội đồng AIPA 41 với các khâu như đảm bảo an ninh trật tự, giao thông, an toàn thông tin, an toàn y tế.
Đồng thời, Thứ trưởng Bùi Văn Nam cũng nghe đại diện các cơ quan là thành viên của Tiểu ban An ninh – Y tế Đại hội đồng AIPA 41 báo cáo tiến độ các công tác chuẩn bị liên quan của Tiểu ban.
Phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bùi Văn Nam nhấn mạnh tầm quan trọng của Đại hội đồng AIPA 41, một sự kiện đối ngoại quan trọng nhất của Quốc hội Việt Nam trong năm 2020.
Do đó, Thứ trưởng Bùi Văn Nam yêu cầu các thành viên của Tiểu ban tập trung làm tốt các nội dung như công tác đảm bảo an ninh trật tự, an toàn giao thông, đặc biệt nhấn mạnh công tác đảm bảo an ninh, an toàn thông tin vì đây là Hội nghị quốc tế được tổ chức thông qua hình thức trực tuyến, đảm bảo công tác an toàn y tế, vệ sinh thực phẩm trong điều kiện dịch bệnh Covid-19.
Thượng tướng Bùi Văn Nam cầu cơ quan thường trực Tiểu ban phối hợp chặt chẽ với các cơ quan thành viên Tiểu ban và có báo cáo thường xuyên Trưởng Tiểu ban. Đồng thời, đại diện Bộ Công an nhấn mạnh, tất cả các nội dung trên phải được đảm bảo tuyệt đối để phục vụ Đại hội đồng AIPA 41 diễn ra tuyệt đối an toàn và thành công.
Chuyên gia quốc tế nói gì về AIPA 41?
Trao đổi về vai trò của Việt Nam nhân dịp tổ chức AIPA 41, TS Termsak Chalermpalanupap, chuyên gia của Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS) về vai trò của Việt Nam trong ngoại giao liên nghị viện khu vực cho rằng AIPA có thể đóng một vai trò chủ động hơn trong việc thúc đẩy các nhà lập pháp của các nước ASEAN tìm ra phương cách ứng phó với đại dịch COVID-19 một cách tập thể.
“Ví dụ như, ASEAN nên nghiên cứu đưa ra những đạo luật mới liên quan đến vấn đề đi lại và miễn cách ly cho những người thường xuyên phải di chuyển. Ngoài ra, một vấn đề cấp bách khác mà nhiều xã hội ASEAN đang phải đối mặt là các nền tảng truyền thông xã hội phương Tây lách luật trong nước để xúi giục bất đồng chính kiến dưới cái cớ quyền tự do ngôn luận”, TS. Termsak Chalermpalanupap cho biết.
Cũng theo vị chuyên gia chia sẻ trên TTXVN, giới lập pháp của các quốc gia thành viên ASEAN trong AIPA cần cùng nhau tìm ra cách xây dựng và phát triển các đạo luật chung mới để bảo vệ sự hòa hợp trong xã hội và đánh thuế những nhà vận hành các nền tảng truyền thông xã hội sinh lợi cao.
Ngoài ra, theo ông, các nhà lập pháp cần phải nắm được tất cả các hiệp định của ASEAN đã được các nhà lãnh đạo và các vị bộ trưởng ký kết.
“Các nhà lập pháp cần phải nắm được tất cả các hiệp định của ASEAN đã được các nhà lãnh đạo và các vị bộ trưởng ký kết. Các hiệp định này không thể tự thực hiện mà chúng cần được phê chuẩn để mang tính ràng buộc pháp lý trong bối cảnh từng quốc gia”, vị chuyên gia nhấn mạnh.
Trong khi đó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Quốc hội Lào, GS.TS Eksavang Vongvichith nêu quan điểm cho rằng, ngoại giao nghị viện, đặc biệt là theo chủ đề của Hội nghị AIPA lần này, có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi để các chính phủ, thúc đẩy, thực hiện các mục tiêu, tầm nhìn chiến lược mà lãnh đạo các nước đã thống nhất tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36 được Việt Nam tổ chức qua hình thức trực tuyến trong thời gian vừa qua. Theo vị chuyên gia, dù dịch bệnh do coronavirus diễn biến phức tạp, tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội Việt Nam cũng như các nhóm chuyên viên đã hết sức nỗ lực để triển khai công tác chuẩn bị cho hội nghị.
“Dịch bệnh là một thách thức không nhỏ trong công tác tổ chức, nhưng việc tổ chức hội nghị dưới hình thức trực tuyến là một sáng kiến rất kịp thời và sáng suốt của Chủ tịch Quốc hội cũng như của Ban lãnh đạo Quốc hội Việt Nam”, GS.TS Eksavang Vongvichith nhấn mạnh.
Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Quốc hội Lào nhìn nhận, chủ đề “ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng” của hội nghị lần này là rất quan trọng. Để đạt được mục tiêu đề ra, các quốc gia nói chung cần có sự phối kết hợp giữa quốc hội và chính phủ.
Ông Vongvichith nói rằng, dù vai trò, nhiệm vụ của hai cơ quan là khác nhau song lại liên quan chặt chẽ và có sự bổ trợ cho nhau, một bên là thúc đẩy, hỗ trợ mục tiêu và một bên thực hiện, biến mục tiêu thành hiện thực. Quốc hội sau đó cũng chính là cơ quan kiểm tra, giám sát mục tiêu đề ra mà chính phủ đang thực hiện.
“Việt Nam đã thể hiện quyết tâm rất cao, các sáng kiến mà Việt Nam đưa ra đều rất kịp thời và phù hợp”, GS.TS Eksavang khẳng định, đồng thời, Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Quốc hội Lào cũng chúc mừng Việt Nam và bày tỏ rất hân hạnh khi được góp phần vào thành công của hội nghị trực tuyến lần này.