Vấn đề Biển Đông còn căng thẳng, nhiều hành động đơn phương, trong đó có quân sự hóa, đòi hỏi chủ quyền thiếu căn cứ, hành xử áp đặt vẫn tiếp diễn gây lo ngại đến hòa bình ổn định. Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh nhắc lại lập trường chung của ASEAN về Biển Đông, yêu cầu kiềm chế, tránh các hành động làm phức tạp tình hình và đề cao tinh thần thượng tôn pháp luật.
Tại các Hội nghị lần này, Việt Nam nỗ lực cùng Bộ trưởng Ngoại giao, lãnh đạo các nước quyết tâm nối lại đàm phán COC, ASEAN và Trung Quốc.
ASEAN 37: Các Bộ trưởng Ngoại giao bàn những gì?
Thông tin từ Bộ Ngoại giao cho biết, trong khuôn khổ chuẩn bị cho Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 37 và các hội nghị cấp cao liên quan do Việt Nam chủ trì, sáng 10/11, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh chủ trì Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN (AMM) với sự tham dự của bộ trưởng ngoại giao các nước ASEAN và Tổng thư ký ASEAN.
Tại phiên làm việc sáng nay, trao đổi về tình hình quốc tế khu vực, các bộ trưởng ngoại giao ASEAN đánh giá 2020 là một năm đầy thách thức, khó khăn và bất ổn với dịch bệnh do coronavirus (Covid-19) bùng phát và lây lan trên diện rộng, cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc ngày càng gia tăng cùng hàng loạt vấn đề an ninh truyền thống và phi truyền thống trong và ngoài khu vực đang được quan tâm.
Lãnh đạo Bộ Ngoại giao các nước trong khu vực có đồng quan điểm rằng, dù còn khó khăn, nhưng ASEAN đã đạt được những thành công trong xây dựng cộng đồng, tiếp tục khẳng định vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực, góp phần duy trì ổn định, phát triển, hòa bình và thịnh vượng chung.
Đối với vấn đề tại bang Rakhine của Myanmar, các Bộ trưởng Ngoại giao bày tỏ đánh giá cao nỗ lực của Tổng thư ký ASEAN trong việc duy trì các hoạt động hỗ trợ Myanmar bất chấp tác động của đại dịch Covid-19. Đồng thời, lãnh đạo Bộ Ngoại giao các nước cam kết ASEAN sẽ nỗ lực hơn, hỗ trợ quá trình hồi hương đạt kết quả cụ thể trong thời gian tới.
Tại Hội nghị hôm nay, đại diện các nước cũng nêu bật tầm quan trọng của duy trì vai trò trung tâm ASEAN trong khu vực.
Cũng nhân sự kiện này, lãnh đạo Bộ Ngoại giao các nước cùng ý kiến về Bộ tiêu chí xem xét lập quan hệ đối tác đối thoại của ASEAN.
Hội nghị AMM đã nhất trí để Colombia, Cuba và Nam Phi tham gia Hiệp ước Thân thiện và hợp tác Đông Nam Á (TAC) và tổ chức lễ ký tham gia TAC của những nước này theo lịch trình đã thống nhất trước đó.
Ngoài ra, các Bộ trưởng cũng đề cập những nội dung hợp tác cần được tiếp tục thúc đẩy trong quá trình phục hồi và khôi phục tăng trưởng sau đại dịch do coronavirus.
Cụ thể, nhiệm vụ cấp bách hiện nay là cần bảo đảm sự liền mạch của chuỗi cung ứng, khôi phục giao thương an toàn giữa các nước, kết thúc đàm phán và ký kết các hiệp định thương mại thế hệ mới như RCEP và tăng cường hợp tác thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN thông qua nâng tầm các hoạt động hợp tác giữa các tiểu vùng.
Quyết tâm nối lại đàm phán COC, ASEAN và Trung Quốc về Biển Đông
Các Bộ trưởng cũng dành nhiều thời gian để trao đổi về tình hình Biển Đông.
Theo đó, Bộ Ngoại giao Việt Nam cũng cho biết khi đề cập tới Biển Đông, các ngoại trưởng cơ bản nhất trí Biển Đông tiếp tục là vấn đề nổi lên trong tình hình quốc tế và khu vực.
“Nhiều hành động đơn phương, trong đó có quân sự hóa, đòi hỏi chủ quyền thiếu căn cứ, hành xử áp đặt vẫn tiếp diễn gây lo ngại đến hòa bình ổn định trên Biển Đông nói riêng, khu vực nói chung”, Bộ Ngoại giao cho hay.
Trong tình hình này, lãnh đạo Bộ Ngoại giao cộng đồng các nước ASEAN tái khẳng định lập trường nguyên tắc của ASEAN về hòa bình, ổn định trên Biển Đông, đề cao vai trò của luật pháp quốc tế, vai trò quan trọng của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (UNCLOS) 1982 như khuôn khổ cho mọi hoạt động trên biển cần được tuân thủ nghiêm ngặt.
Các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN tiếp tục kêu gọi thực hiện nghiêm túc và đầy đủ Tuyên bố của các bên về ứng xử ở Biển Đông (DOC), đặc biệt mong mỏi ASEAN và Trung Quốc sớm xây dựng thành công Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982.
Đối với vấn đề Biển Đông, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phạm Bình Minh nhắc lại lập trường chung của ASEAN về Biển Đông, nhấn mạnh yêu cầu kiềm chế, tránh các hành động làm phức tạp tình hình, tổn hại tới quyền và lợi ích hợp pháp của các nước ven biển.
Ông Phạm Bình Minh nhấn mạnh tinh thần thượng tôn pháp luật, chia sẻ với ý kiến đánh giá của các nước về tầm quan trọng đặc biệt của UNCLOS 1982, văn kiện cơ sở, là khuôn khổ cho mọi hoạt động trên biển.
“Việt Nam cam kết phối hợp chặt chẽ với các nước ASEAN và Trung Quốc trong thực hiện đầy đủ, hiệu quả DOC và sớm đạt được COC hiệu lực, thực chất và phù hợp với luật pháp quốc tế, đặc biệt UNCLOS 1982”, lãnh đạo Bộ Ngoại giao Việt Nam khẳng định.
ASEAN: Lửa thử vàng, gian nan thử sức
Cùng với đó, trong vai trò nước chủ nhà, phát biểu về tình hình quốc tế và khu vực, Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh đề cao yêu tố đoàn kết ASEAN.
Đồng chí Phạm Bình Minh coi đây là nhân tố then chốt trong bảo đảm ASEAN hòa bình, ổn định, độc lập và tự chủ trong môi trường thế giới có nhiều bất ổn, bất định như hiện nay.
Cũng trong phiên làm việc hôm nay, thay mặt Chủ tịch ASEAN 2020, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh cho rằng đây là giai đoạn “lửa thử vàng, gian nan thử sức” của ASEAN.
“ASEAN cần thể hiện sự đoàn kết, gắn bó để có thể hoàn tất các ưu tiên sáng kiến của năm ASEAN 2020, hiện thực hóa Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025, đồng thời ứng phó hiệu quả với các thách thức đang nổi lên, đặc biệt là đại dịch Covid-19”, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh nêu rõ.
Người đứng đầu Bộ Ngoại giao Việt Nam cũng bày tỏ cảm ơn sự ủng hộ, hợp tác và phối hợp chặt chẽ của các nước, Phó Thủ tướng khẳng định đây chính là cơ sở giúp Việt Nam hoàn thành tốt nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN 2020 này.
Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh lên tiếng về vấn đề Biển Đông ở Hội nghị Cấp cao ASEAN 37
Trao đổi với báo giới bên lề Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao các nước ASEAN sáng nay về vấn đề Biển Đông sẽ được đề cập như thế nào tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 37 từ 12-15/11 tới, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phạm Bình Minh nhắc lại, Biển Đông không phải chỉ đến Hội nghị cấp cao lần thứ 37 này mới nêu ra, mà đây là vấn đề được xuyên suốt trong hoạt động cả năm 2020 của ASEAN và trước đó.
Phó Thủ tướng nêu rõ, tại tất cả các hội nghị, Biển Đông luôn là một trong những nội dung quan trọng được đề cập, vì việc duy trì hòa bình, ổn định và an ninh trên biển không chỉ là vấn đề quan tâm của khu vực ASEAN mà còn của cả thế giới. Vậy nên trong tất cả các phiên họp, đây vẫn luôn là nội dung được quan tâm trao đổi.
“Một điểm rất rõ, trong năm 2020, vấn đề Biển Đông đã được đưa vào tuyên bố chung của Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN tổ chức hồi tháng 9 vừa qua. Tại Hội nghị cấp cao 36, vấn đề này cũng được đưa ra thảo luận, đưa vào nội dung nghị quyết chung. Hội nghị 37 này, Biển Đông, theo đó, cũng tiếp tục là một nội dung được đưa ra trên bàn nghị sự”, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh bày tỏ.
Cũng theo lãnh đạo Bộ Ngoại giao Việt Nam, Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 37 rất quan trọng, là phiên họp chốt lại năm Chủ tịch ASEAN sẽ đánh giá lại toàn bộ kết quả các hoạt động của ASEAN trong năm 2020 chứ không chỉ vấn đề Biển Đông.
Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh chỉ rõ, một đặc thù rất lớn trong năm 2020, mối quan tâm chung lớn nhất của cộng đồng là ứng phó với dịch bệnh Covid-19.
“Với vai trò Chủ tịch ASEAN, Việt Nam đã hết sức chủ động gợi mở về mối quan tâm này, khơi lên những thảo luận không chỉ trong ASEAN mà còn giữa ASEAN với các nước đối tác”, đồng chí Phạm Bình Minh cho biết.
Theo đó, có rất nhiều biện pháp đưa ra, trong đó nổi bật là sáng kiến lập quỹ dự phòng chung và nhiều giải pháp khác để ứng phó với dịch bệnh, thích ứng và khắc phục hậu quả, tái khởi động nền kinh tế sớm nhất có thể.
Được biết, tại Hội nghị cấp cao này, dự kiến Việt Nam sẽ trình để ASEAN thảo luận, thông qua trên 10 văn kiện, trong đó có những nội dung thuộc công việc thường xuyên của ASEAN, đồng thời cũng có nhiều nội dung là sáng kiến của nước chủ nhà Việt Nam được thực hiện trong năm.
Cụ thể, đó là việc tuyên bố thành lập quỹ dự phòng, dự trữ về y tế của ASEAN để phục vụ cuộc chiến chống đại dịch Covid-19.
“Bản chất đây là một quỹ ảo, được thành lập với mục tiêu huy động các nguồn lực tài chính để giải quyết tình trạng thiếu nguồn cung cấp y tế, hỗ trợ nghiên cứu và phát triển thuốc điều trị và vắc-xin phòng chống Covid-19, chuẩn bị cho các biện pháp phản ứng khẩn cấp trong tương lai. Đây là sáng kiến tiêu biểu của Việt Nam trong năm Chủ tịch ASEAN”, đồng chí Phạm Bình Minh cho hay.
Ngoài ra, ông Minh cũng có một loạt sáng kiến khác của nước chủ nhà dự kiến được thông qua tại Hội nghị cấp cao lần thứ 37.
Nói về khó khăn trong việc tổ chức Hội nghị Cấp cao ASEAN 37, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh cho biết, do ảnh hưởng của Covid-19 mà hội nghị phải diễn ra dưới hình thức họp trực tuyến.
“Bình thường, Hội nghị họp trực tiếp thì đại diện, lãnh đạo các nước bạn đến Việt Nam và các hoạt động trong khuôn khổ hội nghị có thể bố trí thời gian phù hợp. Nhưng họp trực tuyến thì khắc phục sự chênh lệch giờ giấc là vấn đề lớn phải tính toán”, Phó Thủ tướng nói.
Đồng chí Phạm Bình Minh cho biết thêm, vì mỗi quốc gia có các múi giờ rất khác nhau nên các phiên họp khi tổ chức tại Việt Nam thì có những nước, các đại biểu phải tham gia họp vào ban đêm và có những hội nghị lẽ ra tổ chức trong giờ là việc chính thức thì giờ phải tính toán chuyển sang họp buổi tối, thậm chí làm việc kéo dài đến đêm.
Cùng với đó, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phạm Bình Minh nhấn mạnh, với sự tham gia của các nước, các đối tác ở các khu vực khác nhau, nước Chủ tịch ASEAN phải hài hòa được ít nhất là về mặt thời gian để các nước có thể tham gia họp được thuận lợi, đầy đủ nhất vào những khoảng thời gian khác nhau. Đây là vấn đề mà Việt Nam đã thu xếp để có thể tổ chức được qua nhiều phiên họp trong suốt năm 2020.
Hội nghị lần thứ 22 Hội đồng Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN (APSCC)
Cũng trong ngày hôm nay, Ngoại trưởng của các nước ASEAN đã tổ chức Hội nghị lần thứ 22 Hội đồng Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN (APSCC).
Tại Hội nghị, các nước thống nhất về những thành tựu tích cực mà Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN đã đạt được cùng với những bước phát triển mới, thực chất, bất chấp những khó khăn, thách thức của thời cuộc cũng như tác động của Covid-19.
Lãnh đạo Bộ Ngoại giao các nước ASEAN cũng đánh giá cao đóng góp của các cơ quan liên quan trong Cộng đồng như Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN (ADMM), Bộ trưởng ASEAN về phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia (AMMTC) trong quá trình hợp tác phòng chống và đấu tranh với dịch bệnh thời gian qua.
Theo Bộ Ngoại giao, các nước cũng cho rằng, việc hoàn thành 98% kế hoạch hành động APSC là thành tựu và “chỉ dấu” nổi bật trong quá trình xây dựng cộng đồng của ASEAN.
Bên cạnh đó, các Bộ trưởng cũng cho rằng vẫn còn rất nhiều công việc cần thúc đẩy hoàn tất trong thời gian tới. Thứ nhất, Bộ trưởng Ngoại giao các nước thống nhất rằng các cơ quan thuộc trụ cột cộng đồng APSC cần đẩy mạnh hơn nữa việc hoàn tất thực hiện các dòng hành động còn lại trong kế hoạch.
Tiếp đến, các cơ quan này cần có những bước đi cải tiến phương thức hoạt động, chủ động và linh hoạt trong triển khai công việc. Theo đó, các Ngoại trưởng nhắc lại quyết tâm của ASEAN nối lại đàm phán COC, khẳng định đã sẵn sàng cho việc nối lại đàm phán giữa ASEAN và Trung Quốc về vấn đề an ninh hàng hải Biển Đông.
Các Ngoại trưởng nhấn mạnh tầm quan trọng của Tài liệu quan điểm của ASEAN về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (AOIP) và Tuyên bố của các Ngoại trưởng ASEAN nhân kỷ niệm 53 năm ngày thành lập ASEAN.
Đại diện các nước thành viên khẳng định ASEAN cần phát huy mạnh mẽ các nguyên tắc nêu trong những văn kiện quan trọng này, coi đây là kim chỉ nam cho các hành động của mình và tích cực triển khai trên thực tế cam kết nêu trong các văn kiện.