Các chuyên gia cảnh báo, vấn đề này là rất nhạy cảm bởi vì tất cả các thành viên CPTPP đều duy trì quan hệ ngoại giao với Bắc Kinh.
Quốc dân đảng có ý định cắt giảm chi tiêu của Thái Anh Văn cho chiến dịch gia nhập CPTPP
Đài Loan sẽ nộp đơn xin gia nhập CPTPP sau khi hoàn thành tham vấn không chính thức cùng 11 thành viên CPTPP. Chính quyền Đài Loan đã thông báo về điều này vào ngày 13 tháng 12. Theo phía Đài Loan, những cuộc đối thoại này vẫn đang diễn ra và các thành viên CPTPP "đã hiểu được sự quyết tâm" của Đài Loan. Tuy nhiên, thông báo của Đài Loan không đưa ra khung thời gian cụ thể.
Trong khi đó, vào thứ Bảy, ngày 12 tháng 12, người đứng đầu chính quyền Đài Loan đã lên tiếng phản đối hành động của phe đối lập nhằm cắt giảm hoặc đóng băng hai đợt ngân sách - về CPTPP và về quốc phòng. Bà Thái Anh Văn đã thông báo về điều đó sau khi Quốc dân đảng đệ trình lên Lập pháp viện đề xuất đóng băng hoặc cắt giảm ít nhất 4 tỷ Tân Đài tệ (142 tỷ USD) từ ngân sách 20 tỷ Tân Đài tệ năm 2021 dành cho quốc phòng và chiến dịch gia nhập CPTPP, theo Taiwan News. Nguồn tin này trích dẫn bà Thái Anh Văn nói rằng, việc gia nhập CPTPP là một nhiệm vụ khó khăn, vì vậy cần nỗ lực tối đa theo hướng này.
Liệu các thành viên CPTPP khác có noi gương Nhật Bản?
Trước đó, nguồn tin này đã đưa tin rằng, Đài Loan đã bị từ chối tư cách thành viên của Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) vì Trung Quốc đại lục có tầm ảnh hưởng lớn trong tổ chức này. Điều này đã thúc đẩy Đài Bắc tăng gấp đôi nỗ lực để gia nhập một khu vực thương mại tự do lớn khác ở châu Á-Thái Bình Dương.
Cách đây vài ngày, Trưởng đại diện Văn phòng sự vụ Đài Bắc của Hiệp hội trao đổi Nhật Bản-Đài Loan, ông Hiroyasu Izumi cho biết rằng, nhiệm vụ chính của ông là giúp Đài Loan gia nhập CPTPP. Chính thái độ tích cực của Nhật Bản đối với ý định này của Đài Loan nuôi dưỡng ước vọng của chính phủ Đài Loan về cơ hội gia nhập CPTPP.
Trả lời phỏng vấn của Sputnik, ông Alexander Lomanov, phó giám đốc Viện Nghiên cứu kinh tế thế giới và quan hệ quốc tế (IMEMO) nhận xét rằng, hiện nay trong chính trị thế giới, chủ yếu là ở Hoa Kỳ, có xu hướng dùng "bài" Đài Loan để tăng cường chiến dịch chống Trung Quốc. Do đó, trong tương lai gần, Đài Loan sẽ tiếp tục thực hiện những động thái như vậy. Nhưng, liệu các thành viên CPTPP có sẵn sàng thách thức mối quan hệ với Trung Quốc đại lục?
“Rõ ràng, Nhật Bản với tư cách là đồng minh quân sự-chiến lược của Hoa Kỳ, luôn sẵn sàng ủng hộ những kế hoạch như vậy của Đài Loan. Trong khi đó, rất có thể các thành viên khác của CPTPP sẽ nghiêm túc suy nghĩ về hậu quả khi họ ủng hộ Đài Loan độc lập trong quan hệ đối tác này, bởi vì rõ ràng là Trung Quốc sẽ phản ứng cứng rắn trước điều đó”.
Đài Loan thúc ép “các nước bạn” vi phạm nguyên tắc một Trung Quốc
Các thành viên CPTPP nên tính đến tính nhạy cảm của vấn đề Đài Loan bởi vì họ có quan hệ ngoại giao với Bắc Kinh. Trả lời phỏng vấn của Sputnik, Giáo sư Liu Guoshen, Giám đốc Điều hành Trung tâm Hợp tác Đổi mới Phát triển Hòa bình Quan hệ Xuyên eo biển tại Đại học Hạ Môn (Trung Quốc) cảnh báo về điều này:
“Tất cả các thành viên CPTPP đều duy trì quan hệ ngoại giao với Trung Quốc, vì vậy khi đối mặt với vấn đề này, họ cần phải chú ý đến tính nhạy cảm của vấn đề này trong quan hệ giữa hai bờ eo biển Đài Loan. Chính phủ Trung Quốc luôn đề cao nguyên tắc một Trung Quốc. Bắc Kinh sẽ giải quyết vấn đề về sự tham gia của Đài Loan trong cấu trúc này với từng thành viên CPTPP. Cách duy nhất để giải quyết vấn đề này là đạt được một thỏa thuận giữa hai bờ eo biển Đài Loan".
Bắc Kinh đang tích cực xem xét khả năng gia nhập CPTPP. Lập trường này đã được công bố ở cấp cao nhất chưa đầy một tuần sau khi Trung Quốc cùng 14 nước khu vực châu Á-Thái Bình Dương ký kết hiệp định Đối tác Kinh tế Khu vực Toàn diện (RCEP) trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao ASEAN 37 tại Hà Nội.
Chuyên gia Alexander Lomanov cho rằng, các bên tham gia CPTPP sẽ phải thực hiện sự lựa chọn giữa thái độ chính trị và giải pháp kinh tế thực dụng:
"Đài Loan đang ráo riết tìm kiếm cơ hội gia nhập một nhóm nào đó không chỉ vì họ thiếu sự công nhận về mặt chính trị, mà vì quan hệ với Trung Quốc đại lục ngày càng xấu đi do các chính sách của chính quyền hiện tại trên đảo. Trước đây, chính quyền Đài Loan đã nói về “Chính sách Hướng Nam mới” để tiếp cận thị trường các nước ASEAN, Đông Nam Á. Bây giờ họ cố gắng gia nhập CPTPP, bởi vì sau khi Bắc Kinh gia nhập RCEP, Đài Bắc không thể tham gia hiệp định này. Từ quan điểm kinh tế, logic hành động của Đài Loan là dễ hiểu, trong khi đó, rõ ràng là mối quan hệ hợp tác kinh tế với Trung Quốc sẽ mang lại nhiều lợi ích hơn cho các thành viên CPTPP. Nhưng, trong tình huống này, thái độ chính trị có thể cản trở việc thông qua quyết định kinh tế tối ưu".
Bắc Kinh sẽ đáp trả nỗ lực của Đài Bắc gia nhập CPTPP
Trong cuộc phỏng vấn bằng văn bản của Sputnik, ông Zheng An'guang, Phó Giám đốc Viện Quan hệ Quốc tế, Đại học Nam Kinh, lưu ý, Trung Quốc đại lục sẽ không thể ngồi yên khi chứng kiến Đài Loan gia tăng căng thẳng xung quanh CPTPP:
“Thoạt nhìn, việc Đài Loan gia nhập CPTPP đồng nghĩa với việc thực hiện cái gọi là “Chính sách Hướng Nam mới”, hội nhập vào nền kinh tế đang phát triển nhanh chóng của khu vực châu Á - Thái Bình Dương để giải quyết vấn đề với nền kinh tế của hòn đảo đang tăng trưởng với tốc độ chậm chạp. Nhưng, trên thực tế, nỗ lực của chính quyền Đài Loan gia nhập Hiệp định thương mại này theo đuổi các mục tiêu chính trị thâm độc. Trung Quốc đại lục đã nói rõ rằng, họ đang xem xét việc tham gia CPTPP. Nếu Trung Quốc đại lục gia nhập Hiệp định này thì Đài Bắc sẽ phải nhận được sự chấp thuận của Bắc Kinh trước khi tham gia. Các nỗ lực của Đài Loan tham gia CPTPP chỉ là một ý định đáng ngại để "tìm kiếm độc lập thông qua nền kinh tế". Ngoài ra, dưới thời Biden, Mỹ có thể quay trở lại CPTTP. Và chính quyền Đài Loan sẽ cố gắng nắm bắt cơ hội để tìm kênh liên lạc với chính phủ của đảng Dân chủ. Trong khi đó, Trung Quốc đại lục sẽ không thể ngồi yên khi chứng kiến Đài Loan gia tăng căng thẳng xung quanh CPTPP. Ý định của Đài Bắc "đạt được độc lập thông qua nền kinh tế" chỉ là một ảo ảnh không thể thành hiện thực".
Hiệp định thương mại CPTPP liên kết Canada, Australia, Brunei, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore và Việt Nam. Tuần trước, Tổng thống Hàn Quốc cho biết rằng, họ đang cân nhắc trở thành một thành viên của CPTPP. Đầu năm 2017, Hoa Kỳ đã quyết định rút khỏi Hiệp Định Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương.