Theo thông tin của Bộ Quốc phòng Philippines công bố hôm 9/6, Tư lệnh quân đội Philippines Sobejana đến đảo Thị Tứ bằng vận tải cơ C-130 hôm 7/6. Theo lời tướng Sobejana, mục đích chuyến thăm này “nhằm kiểm tra tình hình trên đảo, phục vụ kế hoạch cải tạo hòn đảo thành trung tâm hậu cần, bảo đảm hoạt động cho lực lượng Philippines”.
Việt Nam đã lên tiếng phản đối động thái này của Philippines và một lần nữa khẳng định chủ quyền của mình ở quần đảo Trường Sa.
Đảo Thị Tứ của Việt Nam
Đảo Thị Tứ (tên tiếng Anh: Thitu Island, tên tiếng Philippines: Pag-asa) là đảo lớn thứ hai trong Quần đảo Trường Sa, là một đảo san hô vòng. Đảo này có tọa độ 110 03’ 11” độ vĩ Bắc – 1140 17’ 15” độ kinh Đông, thuộc Phân nhóm Trung-Bắc của Quần đảo Trường Sa, có diện tích 0,32 km2.
“Tên gọi “Thị Tứ” do chính quyền Việt Nam đặt từ thời Minh Mạng, đầu thế kỷ XIX. Đến này, tên gọi “Thị Tứ” đã trở thành tên quốc tế của đảo này”, - Chuyên gia về những vấn đề chính trị và quân sự quốc tế Nguyễn Minh Hoàng nói với Sputnik.
Năm 1890, nhà thám hiểm hàng hải người Anh, Huân tước Percy William Bassett-Smith đã đo đạc và lập bản đồ Cụm thực thể địa lý Thị Tứ và đá Subi, Năm 1911, bản đồ này được in trong Giáo trình địa lý cao cấp của Trường đại học San Diego (Mỹ) (xem bản đồ tại địa chỉ).
Theo mô tả của Huân tước Percy William Bassett-Smith thì đó là các thực thể địa lý hoang vu, không có người ở, không có điều kiện sinh tồn.
“Do đảo Thị Tứ nằm cách xa đảo Palawan, đảo gần đó nhất của Philippines tới 285km về phía Tây nên chiếu theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS-1982), nó không thể được xem là thực thể địa lý nằm trong EEZ của Philippines”, - Chuyên gia Nguyễn Minh Hoàng nói tiếp với Sputnik.
Lần đầu tiên, đảo Thị Tứ được xác định chủ quyền của Việt Nam bằng pháp lý từ ngày 21/12/1933, khi thống đốc Nam Kỳ thuộc Pháp Jean-Félix Krautheimer (1874-1943) ký Nghị định số 4702-CP sáp nhập một số đảo chính và các đảo phụ thuộc ở Quần đảo Trường Sa, trong đó có đảo Thị Tứ vào địa phận tỉnh Bà Rịa trong Liên bang Đông Dương. Năm 1939, Thứ trưởng Ngoại giao Anh William Butter xác nhận chính quyền Pháp ở Liên bang Đông Dương đã thực thi đầy đủ chủ quyền trên quần đảo Trường Sa.
“Từ 1939 đến nay, các chính quyền thuộc địa Pháp cũng như các chính quyền Việt Nam kế tiếp nhau đều liên tục khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối Quần đảo Trường Sa nói chung và đảo Thị Tứ nói riêng”, - Chuyên gia Nguyễn Minh Hoàng chia sẻ thông tin với Sputnik .
Trong khi đó thì suốt thời kỳ là thuộc địa của Tây Ban Nha (thế kỷ XVI đến năm 1898) và sau đó là Mỹ từ 1989 (1898-1946), các chính quyền cai trị ở Philippines chưa bao giờ tuyên bố quần đảo Trường Sa hay bất cứ bộ phận nào của quần đảo này thuộc chủ quyền của Philippines.
“Điều 1 của Hiến pháp Philippines năm 1935 viết: “Philippins bao gồm tất cả lãnh thổ được nhượng lại cho Mỹ theo Hiệp định Paris giữa Mỹ và Tây Ban Nha ngày 10/12/1898, ranh giới được đề cập trong hiệp định này cùng với tất cả các đảo được nêu ra trong hiệp định tại Washington giữa Mỹ và Tây Ban Nha vào ngày 7/11/1900, và trong hiệp định giữa Mỹ và Anh ngày 2/1/1930, cùng với tất cả lãnh thổ mà Chính phủ Quần đảo Philippin hiện nay đang thực thi quyền lực pháp lý”. Nhưng trên thực tế thì không có một hiệp định nào trong cả ba hiệp định trên khẳng định rằng Quần đảo Trường Sa là lãnh thổ thuộc Philippines”, - Chuyên gia Hồng Long chia sẻ thông tin với phóng viên Sputnik.
Tới tận ngày 17/5/1950, Tổng thống Philippines Quirino mới tuyên bố với giới báo chí rằng quần đảo Trường Sa thuộc về Philippines. Nhưng tuyên bố đó của Tổng thống Quirino lại bị người phát ngôn của chính phủ Philippines lúc đó bác bỏ ngay sau đó.
“Thậm chí, khi nhà thám hiểm người Philippines Tomas A. Cloma cùng 40 người khác đổ bộ lên một vài đảo nhỏ ở Trường Sa tháng 5/1956 và yêu cầu Manila công bố quyền sở hữu tư nhân của ông ta đối với vùng đảo này, chính phủ Philippines đã không có câu trả lời cụ thể, rõ ràng nào đối với các yêu cầu của ông Cloma cũng như không hề có bất cứ một tuyên bố nào về chủ quyền của mình tại khu vực này. Trong khi đó thì chính quyền thuộc địa Pháp ở Việt Nam đã xác định chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa từ năm 1933 bằng một văn kiện pháp lý có giá trị cấp nhà nước”, - Chuyên gia Hồng Long phân tích với Sputnik.
Những dữ liệu nói trên là cơ sở pháp lý rất quan trọng để ngày 10/6/2021, khi bình luận về chuyến đi của tướng Sobejana, tư lệnh quân đội Philippines đến Thị Tứ, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng đã phát biểu:
“Như đã nhiều lần khẳng định, Việt Nam có đầy đủ bằng chứng lịch sử và cơ sở pháp lý để khẳng định chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, phù hợp với luật pháp quốc tế. Việt Nam kiên quyết phản đối mọi hành động xâm phạm chủ quyền và các quyền liên quan đến quần đảo này”.
Philippines chiếm Thị Tứ khi nào
“Cuối năm 1973 đầu năm 1974, sau khi buộc phải rút quân đội khỏi Việt Nam theo Hiệp định Paris 1973 cũng như rút các lực lượng thuộc Hạm đội 7 khỏi Biển Đông, Mỹ đã “bật đèn xanh” cho Philippines bí mật đổ quân chiếm đóng đảo trái phép đảo Thị Tứ thuộc chủ quyền của Việt Nam khi đó đang cho chính quyền Sài Gòn quản lý. Số quân Philippines luân phiên đồn trú tại đây ban đầu chỉ có 1 trung đội, nay đã tăng lên 2 đại đội”, - Chuyên gia Hồng Long chia sẻ thông tin với Sputnik.
Trong những năm 1980, Philippines tiến hành bồi đắp trái phép, nâng diện tích đảo lên 0,372km2 và xây dựng một đường băng quân sự dài 1.260m. Năm 2012, Philippines đưa dân ra sinh sống tại đảo này và cải tạo, nâng cấp đường băng quân sự, xây dựng âu thuyền và căn cứ hậu cần nghề cá ở đây. Tuy nhiên, nhất cử nhất động của Philippines tại đảo Thị Tứ nói riêng và một số đảo khác ở quần đảo Trường Sa đều bị phía Việt Nam kiên quyết phản đối bởi những hành động đó đều vi phạm chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam đối với Quần đảo Trường Sa.
Với chuyến thị sát của Tư lệnh quân đội tại đảo Thị Tứ với mục đích “khởi công” các công trình mới và cải tạo đường băng quân sự, phía Philippines muốn có một sự hiện diện mạnh mẽ hơn tại đảo này để đối phó với âm mưu xâm lần của Trung Quốc nhưng lại vi phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam và hơn thế nữa còn là một động thái gây bất lợi cho đàm phán ASEAN-Trung Quốc về Biển Đông.
Chuyến đi này diễn ra trong lúc các nước ASEAN, dẫn đầu là Việt Nam đang có các cuộc đàm phán rất căng thẳng với Trung Quốc để tiến tới một Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) thực chất, công bằng, bình đẳng và tuân thủ luật pháp quốc tế.
“Hành động đơn phương của Philippines không những không đem lại lợi ích chính trị gì cho nước này cũng như cho ASEAN mà còn có thể trở thành cái cớ để phía Trung Quốc cáo buộc các nước ASEAN đang làm nghiêm trọng thêm tình hình tranh chấp nhằm kéo dài và hướng lái đàm phán sao cho có lợi cho Trung Quốc, bất lợi đối với các nước ASEAN. Quả là một chuyến đi “lợi bất cập hại”, - Chuyên gia Nguyễn Minh Hoàng nhấn mạnh với Sputnik
Vì vậy, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam tuyên bố: “Việt Nam yêu cầu các bên liên quan tôn trọng chủ quyền của Việt Nam và luật pháp quốc tế, tuân thủ Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982, không có các hành động làm phức tạp thêm tình hình và đóng góp tích cực vào duy trì hòa bình, ổn định trên Biển Đông cũng như tạo môi trường thuận lợi cho đàm phán Bộ quy tắc về ứng xử ở Biển Đông (COC)”.
Việt Nam nêu đích danh những nước vi phạm chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam
Thị Tứ là thực thể thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam, hiện bị Philippines chiếm đóng trái phép. Đây dường như là lần đầu tiên báo chí Việt Nam nói thẳng là Philippines chiếm đóng trái phép thực thể của Việt Nam tại Biển Đông . Trước đây, báo chí Việt Nam nếu có nêu đích danh thì chỉ Trung Quốc, giờ nêu đích danh cả Philippines.
“Tuyên bố của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam ngày 10/6/2021 cho thấy những mối đe dọa chủ quyền biển-đảo của Việt Nam nói chung và đối với quần đảo Trường Sa của Việt Nam nói riêng không chỉ xuất phát từ phía Trung Quốc mà còn từ những quốc gia khác tiếp giáp với Biển Đông. Và đây không phải là lần đầu tiên, phía Việt Nam cáo buộc Philippines có những hành động gây nguy cơ xâm phạm chủ quyền biển-đảo của Việt Nam”, - Chuyên gia Hồng Long phát biểu với Sputnik.
Sputnik xin đưa ra một ví dụ cụ thể
Ngày 27/8/2020, phát biểu về việc Philippines tự ý đặt tên cho 4 bãi cát và 2 đá san hô nằm trong Cụm Thị Tứ tại Quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam đã thẳng thắn chỉ ra rằng: “Bất kể hoạt động nào tại khu vực quần đảo Trường Sa của Việt Nam mà không được Việt Nam cho phép là hoàn toàn không có giá trị. Quan điểm nhất quán của Việt Nam là mọi hoạt động của các bên ở Biển Đông phải tuân thủ luật pháp quốc tế, tôn trọng chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán của các nước được xác định phù hợp với Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982, phù hợp với nội dung và tinh thần của Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), góp phần vào việc duy trì hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực Biển Đông”.
Gần đây nhất, ngày 27/52021, khi có thông tin chính xác về việc giới chức Philippines đang chuẩn bị tiến hành dự án cải tạo, nâng cấp đường băng trên đảo Thị Tứ, thuộc Quần đảo Trường Sa của Việt Nam, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam đã tuyên bố:
“Mọi hoạt động xâm phạm chủ quyền cũng như các quyền liên quan của Việt Nam đối với Quần đảo Trường Sa là bất hợp pháp và vô giá trị”.
Việt Nam cũng phản đối bất kỳ nước ngoài khác có những hành động xâm phạm chủ quyền trên đất liền, trên không phận, trên biển-đảo cũng như trên các không gian chủ quyền khác của Việt Nam. Việt Nam kêu gọi tất cả các nước, các bên hãy luôn tôn trọng quyền lợi chính đáng của nhau, giải quyết mâu thuẫn bằng con đường ngoại giao và đối thoại hòa bình, hết sức tránh xung đột dưới mọi hình thức và không có những hành động đơn phương làm phức tạp thêm tình hình.
“Với việc báo chí Việt Nam hiện nay đã không ngần ngại nêu đích danh tên các nước vi phạm chủ quyền biển đảo của Việt Nam, có thể thấy rằng, Việt Nam đã có vị thế quốc tế vững chắc, có tiếng nói quốc tế, nhất là trong khuôn khổ ASEAN và kiên trì bảo vệ chủ quyền của mình”, - PGS –TS Hoàng Giang nói với Sputnik.