Các nhà khoa học hy vọng rằng, dữ liệu mới sẽ giúp chẩn đoán sớm hơn các bệnh liên quan đến tuổi tác để tăng tuổi thọ con người.
Vòng xoáy chết
Vào năm 2006, các nhà sinh vật học từ Đại học California (Mỹ) đã quan sát hành vi của ruồi giấm Drosophila – 2.828 con cái và hai con đực. Ruồi giấm thường có tuổi thọ vài tuần, nhưng, khoảng thời gian này đủ để nhận thấy một điều kỳ lạ: nếu con cái bắt đầu đẻ ít trứng hơn, thì chẳng bao lâu sau đó nó chết. Hơn nữa, đặc trưng này có tác dụng đối với cả những con ruồi rất trẻ và những con ruồi già. Các nhà nghiên cứu thậm chí có thể dự đoán chính xác ngày chết của con ruồi Drosophila tuỳ theo khả năng sinh sản của nó.
Vào năm 2012, nhóm nghiên cứu này đã phát hiện một đặc trưng tương tự ở ruồi giấm đực: một vài ngày trước khi chết, chúng mất khả năng giao phối với ruồi cái. Bất kể tuổi tác, những con ruồi sắp chết có chức năng sinh sản yếu hơn so với đồng loại của chúng. Đồng thời, bề ngoài con Drosophila vẫn trông rất khỏe mạnh.
Năm 2016, James Curtsinger, nhà nghiên cứu tại Đại học Minnesota (Mỹ) cũng đưa ra kết luận tương tự. Trong quá trình thí nghiệm, ông cũng phát hiện ra rằng, vài ngày trước khi chết, khả năng sinh sản của ruồi giấm giảm đi. Hơn nữa, đặc trưng này được ghi nhận ở cả những con ruồi trẻ và ruồi già.
Các nhà nghiên cứu đã rút ra kết luận rằng, giai đoạn trước khi chết là một giai đoạn đặc biệt, nó khác với thời thơ ấu, tuổi trưởng thành hoặc cuộc sống “cuối đời”, và giai đoạn này có thể được xác định bởi những thay đổi sinh lý trong cơ thể. Các nhà khoa học gọi nó là vòng xoáy chết.
Tuy nhiên, các nhà khoa học đã cảnh báo không nên coi sự suy giảm khả năng sinh sản là một dấu hiệu chung cho tất cả mọi người về cái chết sắp đến. Nhiều loài sinh vật, bao gồm cả con người, khác với ruồi Drosophila ở một số thông số sinh học. Tức là, các loài sinh vật có những biểu hiện khác nhau báo trước về cái chết sắp xảy ra. Tuy nhiên, trong năm 2016, các nhà khoa học chưa biết đó là những biển hiện nào.
Gần mặt đất hơn
Vào tháng 8 năm 2021, các nhà khoa học Đan Mạch và Thụy Điển đã phát hiện ra một trong những dấu hiệu báo trước cái chết sau khi phân tích các thông số sinh lý cũng như dữ liệu về sức khỏe và lối sống của gần 2,5 nghìn đồng bào sinh từ năm 1908 đến năm 1952.
Những người tham gia vào các nghiên cứu dài hạn đã được đo chiều cao hai lần - lần đầu tiên ở độ tuổi 44-47 và lần thứ hai sau 10-13 năm. Trung bình, trong thời gian này, phụ nữ bị giảm chiều cao 0,8 cm, điều đó được coi là bình thường. Quá trình này thường liên quan đến cột sống bị thoái hóa, còng lưng và gãy xương do chấn thương hay nén cột sống.
Tuy nhiên, trong một nhóm nhỏ những người tham gia, chiều cao đã giảm 14 cm. Hầu hết mọi người trong số họ đã chết trong thời gian 19 năm sau đợt đo chiều cao lần thứ hai. Theo các tính toán, chiều cao giảm mạnh tương quan với việc tăng gần gấp đôi nguy cơ tử vong do các bệnh tim mạch. Ví dụ, ở người Thụy Điển, mỗi cm bị mất đi làm tăng 14% nguy cơ tử vong do đau tim hoặc đột quỵ, ở người Đan Mạch - 21%. Nếu chiều cao giảm hơn hai cm, ở người Thụy Điển nguy cơ tăng thêm 74%, ở người Đan Mạch – 80%.
Các tác giả của công trình khoa học cho rằng, việc đo chiều cao của phụ nữ từ 40-45 tuổi trở lên sẽ giúp xác định kịp thời nguy cơ phát triển và làm trầm trọng thêm các bệnh tim mạch. Nhờ đó, các bác sĩ có thể làm giảm số ca tử vong sớm.
Nhịp độ cuộc sống chậm đi
Trước đó, các nhà nghiên cứu của Pháp và Anh đã cho biết về những dấu hiệu không rõ ràng cho thấy cái chết có thể đã đến rất gần. Đó là những thay đổi sinh lý đặc trưng của cả nam và nữ.
Trong thời gian 9 năm, các nhà khoa học đã theo dõi gần sáu nghìn tình nguyện viên từ 35 đến 55 tuổi. Tốc độ đi bộ của họ, thời gian đứng dậy khỏi ghế, chức năng cầm nắm và cả các hoạt động thông thường mà mọi người khỏe mạnh thực hiện hàng ngày, ví dụ, mặc quần áo, nấu ăn hoặc đi mua hàng đã được đánh giá định kỳ. Vào cuối năm 2019, các nhà nghiên cứu đã tính toán số ca tử vong trong nhóm này và so sánh với dữ liệu thu thập được.
Hóa ra, nếu con người càng khó thực hiện các hành động thường ngày thì nguy cơ tử vong trong vài năm tới càng cao. Ví dụ, 10 năm trước khi chết, thời gian đứng dậy khỏi ghế bắt đầu tăng dần, và những khó khăn trong cuộc sống hàng ngày thường xuất hiện trong khoảng bốn năm trước khi chết.
Ngoài ra, các tác giả của công trình khoa học đã tính toán: tốc độ đi bộ giảm đi làm tăng nguy cơ tử vong sớm lên 22%, các vấn đề với chức năng cầm nắm - 15% và các vấn đề với việc đứng dậy khỏi ghế - 14%. Nguy cơ tử vong tăng 30% khi một người bắt đầu gặp khó khăn trong cuộc sống hàng ngày.
Các nhà nghiên cứu cho rằng, các đợt kiểm tra kỹ năng vận động như vậy được thực hiện đúng thời hạn sẽ giúp giảm tỷ lệ tử vong ở những người trên 60 tuổi.
Huyết áp giảm mạnh
Theo các chuyên gia của Đại học Exeter (Anh), một dấu hiệu rõ ràng về cái chết sắp xảy ra là huyết áp giảm mạnh.
Các chuyên gia đã phân tích hồ sơ điện tử của 46 nghìn người Anh chết ở tuổi 60 trở lên. Các nhà khoa học đặc biệt chú ý đến hồ sơ của các bệnh nhân đã được theo dõi trong 20 năm liền trước khi qua đời. Trong số những đối tượng nghiên cứu có cả những người tương đối khỏe mạnh và những người được chẩn đoán mắc bệnh tim mạch và thoái hóa thần kinh.
Hóa ra, khoảng 14 năm trước khi chết, huyết áp bắt đầu giảm ở đa số đối tượng nghiên cứu. Triệu chứng này đã được ghi nhận ở cả những người đã sử dụng thuốc điều trị tăng huyết áp và ở những người không cần điều trị. Điều đó cho thấy rằng, huyết áp giảm mạnh có thể được coi là một dấu hiệu của cái chết sắp xảy ra. Tuy nhiên, các tác giả của nghiên cứu nhấn mạnh, điều này chỉ áp dụng cho những người trên 60 tuổi.