Chuyên gia lý giải vì sao có cuộc ‘thanh trừng’, thanh lọc lớn và nghiêm trọng của Facebook nhằm làm sạch nền tảng, đồng thời, cách lấy lại, khôi phục tài khoản Facebook bị khóa một cách an toàn nhất mà không bị mất thông tin cá nhân.
‘Cuộc thanh trừng’ của Facebook?
Các chuyên gia ước tính, hàng chục nghìn tài khoản Facebook vừa bị gã khổng lồ mạng xã hội vô hiệu hóa trong đợt truy quét mới đây.
Rạng sáng 21/9, Facebook đã tiến hành truy quét nhiều tài khoản mạng xã hội này tại Việt Nam, khiến không ít tài khoản bị vô hiệu hóa. Nếu lần truy quét gần nhất có liên quan đến việc chia sẻ video đồi trụy trẻ em, lần “thanh lọc” này của Facebook chưa được xác định rõ nguyên nhân.
Theo một số người dùng mạng, động thái này của Facebook có liên quan đến việc chia sẻ nội dung cấm trên nền tảng này. Việc truy quét sẽ giúp Facebook giảm thiểu số hành vi vi phạm trong cộng đồng người dùng của mình.
Vì lần truy quét này vô tình trùng với thời điểm Apple chính thức ra mắt bản cập nhật hệ điểu hành iOS 15, nhiều người đã tưởng lầm việc các tài khoản bị khóa là do liên quan tới sự kiện này, cho rằng đây là lỗi xung đột hoặc bảo mật của hệ điều hành này sau khi được nâng cấp. Dù vậy, việc này đã được làm rõ là không có liên quan.
“Facebook vẫn thường xuyên tiến hành các đợt truy quét để thanh lọc tài khoản ảo hoặc vi phạm quy định chung mà hãng đề ra. Việc này nhằm làm sạch môi trường mạng xã hội và cũng để đảm bảo sự an toàn của người dùng trên internet. Vụ khóa tài khoản lần này không hề liên quan tới chuyện cập nhật iOS bởi có nhiều người dùng thiết bị Android cũng rơi vào cảnh tương tự”, một chuyên gia cho biết..
Trước đó hồi tháng 8, Facebook từng tổ chức truy quét tài khoản vi phạm quy mô lớn tại Việt Nam trong một đêm. Tuy vậy, khi đó Facebook có gửi thông báo lý do cụ thể về việc khóa tài khoản đến người dùng.
Ngay sau sự việc này, ứng dụng Facebook đã phải nhận “bão” đánh giá 1 sao trên kho ứng dụng Android lẫn iOS. Nhiều người cho rằng bản thân bị khóa tài khoản “oan”, khẳng định không hề chia sẻ nội dung cấm nhưng vẫn bị khóa và không khiếu nại được.
Gã khổng lồ mạng xã hội nhiều lần bị tố về hành vi độc tài, tự ý xử lý người dùng với lý do mơ hồ, chung chung.
Các ứng dụng trên Google Play
© Depositphotos.com / Pixinooo
Thống kê đến hết năm 2020 cho thấy, có hơn 2 tỷ người trên thế giới, trong đó có khoảng 70 triệu người Việt Nam (tức khoảng 70% dân số) sử dụng nền tảng này. Dù vậy, ứng dụng bị đánh giá rất thấp cả trên Play Store và App Store tại thị trường Việt Nam.
Cụ thể, trên Play Store, Facebook chỉ có điểm trung bình 2,4 (trên tổng 5 điểm) với hơn 120,8 triệu lượt đánh giá. Trong đó, số đánh giá 1 sao nhiều gần như gấp đôi lượt đánh giá 5 sao. Trên nền tảng iOS, ứng dụng này cũng bị phàn nàn không kém khi chỉ có trung bình 2,6 điểm trên 5 sau 332.000 lượt đánh giá của người dùng.
Facebook vẫn đang dẫn đầu mạng xã hội ở Việt Nam
Thực tế, số liệu thống kê cho thấy, tại Việt Nam, với dân số trên 97,75 triệu người, Việt Nam cos 68,72 triệu người dùng internet (70,3%) trong đó, người dùng mạng xã hội ở Việt Nam là 72 triệu người, khoảng 73,7% dân số.
Dù vẫn đang là có số người dùng nhiều nhất tại thị trường Việt Nam, vị thế của gã khổng lồ Facebook bị lung lay dữ dội bởi TikTok hay Zalo, khi thói quen của người dân địa phương đang thay đổi từng ngày.
Có một điểm lý thú là tại Việt Nam, số người dùng mạng xã hội và số thuê bao di động (154,4 triệu thuê bao/157,9% dân số) có thể còn cao hơn dân số. Lý do là bởi, người dùng Việt sử dụng nhiều tài khoản mạng xã hội cho các mục đích khác nhau, từ công việc cho đến gia đình, bạn bè.
Về sử dụng mạng xã hội, tại Việt Nam, tủ lệ thay đổi hàng năm số người dùng mạng xã hội tăng trên 10%, trong đó, số người truy cập vào mạng xã hội qua điện thoại là 71,14%, tỷ lệ người dùng mạng xã hội truy cập bằng điện thoại là 98,8%.
Người Việt vào các mạng xã hội chủ yếu để nhắn tin (99,8%), tương tác qua các mạng xã hội (88%). Số tài khoản mạng xã hội trung bình trên mỗi thuê bao internet là 9,9 và tỷ lệ người dùng internet dùng mạng xã hội cho công việc là 55,9%. Người Việt bỏ ra trung bình mỗi ngày trên 2h21p để dùng các mạng xã hội.
Dù vẫn đang giữ vị thế số 1 trong mảng mạng xã hội, Facebook đang dần phải đối diện với sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt hơn trong lĩnh vực này, chủ yếu từ các dịch vụ địa phương.
Với 2,7 tỷ người dùng, Facebook vẫn đang là mạng xã hội số 1 thế giới. Độ bao phủ của Facebook trải dài gần như khắp các lục địa, chỉ trừ một vài quốc gia như Nga, Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản.
Với sự phát triển của 5G và smartphone, cuộc cạnh tranh giữa các mạng xã hội dần chuyển sang cuộc chiến nền tảng và công nghệ. Các ứng dụng mới nổi như TikTok hay Clubhouse dù chưa đạt độ bao phủ như Facebook nhưng đang là mối đe dọa cho Facebook, khi mà thế hệ Gen Z (từ 18 đến 26 tuổi) luôn ưa thích điều mới mẻ.
Vì sao Facebook khóa, xóa hàng loạt tài khoản người dùng Việt?
Liên quan đến nhiều tài khoản Facebook Việt Nam bị tạm khóa, thậm chí có nguy cơ bị xóa vĩnh viễn, hồi tháng 8, Facebook đã đưa ra lý giải vì sao có cuộc ‘thanh trừng’ xóa hàng ngàn tài khoản mạng xã hội này ở Việt Nam.
Nguyên nhân của đợt quét bất thường này được xác định có thể là liên quan tới hành vi phát tán, chia sẻ clip đồi trụy có trẻ vị thành niên trên nền tảng Facebook cũng như qua dịch vụ Messenger.
Theo đó, nhiều khả năng, những người bị khóa tài khoản đã tương tác và chia sẻ đường link của các clip hot, sex, khiêu dâm…
Nhiều người dùng Facebook tại Việt Nam hồi tháng 8 cho biết trong số các tài khoản của họ bị khóa kèm thông báo lý do vi phạm tiêu chuẩn cộng đồng của mạng xã hội này.
Facebook đăng thông báo lưu ý chủ tài khoản thời gian 30 ngày để khiếu nại quyết định khóa của Facebook. Trong thời gian này, những tài khoản vi phạm sẽ bị ẩn, đồng thời không thể sử dụng, kích hoạt trở lại. Sau thời hạn 30 ngày trên, nếu không tiến hành khiếu nại, Facebook sẽ xóa vĩnh viễn tài khoản đó.
Trên thực tế, quy định của Facebook cấm các hành vi lan truyền hình ảnh khỏa thân, đồi trụy, hoạt động tình dục, khiêu dâm, hiếp dâm và đặc biệt nhấn mạnh vào việc bảo vệ trẻ vị thành niên khỏi những hành vi xấu trên.
Trước đây đã không ít lần Facebook truy quét nội dung vi phạm, lần truy quét này trở nghiêm khắc và mạnh tay hơn vì liên quan tới trẻ em và trẻ vị thành niên.
“Đội ngũ xét duyệt của chúng tôi hiện có ít nhân lực hơn do ảnh hưởng của đại dịch virus Corona (Covid-19). Vì vậy chúng tôi có thể không xét duyệt được mọi yêu cầu và cách chúng tôi xử lý quá trình xem xét lại đã thay đổi”, phía Facebook lưu ý.
Theo quy định ở mục 7 phần nội dung tiêu chuẩn cộng đồng, Facebook nêu rõ, họ không cho phép hiển thị nội dung bóc lột tình dục hoặc gây nguy hiểm cho trẻ em. Khi phát hiện hành vi bóc lột trẻ em rõ ràng, Facebook sẽ báo cáo cho Trung tâm Quốc gia về Trẻ em bị Mất tích và Bóc lột (NCMEC) theo luật hiện hành.
“Chúng tôi biết rằng đôi khi mọi người chia sẻ ảnh khỏa thân của con mình với mục đích tốt, tuy nhiên chúng tôi thường gỡ những hình ảnh này để tránh khả năng bị người khác lạm dụng và tái sử dụng hoặc chiếm đoạt”, Facebook khẳng định.
Cô gái khỏa thân với phần ngực được che bởi dòng chữ "đã kiểm duyệt"
© Depositphotos.com / YAYImages
Trên thực tế, các hành vi khiêu dâm, nhất là đối với trẻ em, lạm dụng, quấy rối tình dục trẻ em, đều bị pháp luật của các quốc gia trên thế giới hạn chế, kể cả ở Việt Nam, với những hình phạt rất nặng.
Những ông lớn công nghệ như Facebook, Google, Apple đều áp dụng các chính sách nghiêm ngặt để hạn chế và xử lý các nội dung khiêu dâm trẻ em, đồi trụy, sex, tình dục, bạo hành cùng nhiều hành vi xấu khác liên quan đến trẻ em được chia sẻ thông qua các nền tảng của hãng.
Facebook bị khóa, lấy lại bằng cách nào?
Chuyên gia đánh giá, việc Facebook khóa, xóa tài khoản người dùng ở Việt Nam do vi phạm về các tiêu chuẩn cộng đồng không chỉ là ‘cuộc thanh trừng’, dọn dẹp nền tảng mà còn là chính sách ngăn chặn những hành vi sai lệch trong xã hội, ảnh hưởng đến sự phát triển lành mạnh của trẻ em.
Trên thực tế, ở Việt Nam, việc phát tán các clip nhạy cảm, ảnh nóng, clip sex, đường link phim đen, video lậu đều có thể bị xử lý theo quy định của pháp luật tại Nghị định số 72 năm 2013 của Chính phủ về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ internet và thông tin trên mạng.
Tại Việt Nam, khi nhiều tài khoản Facebook bị khóa, gỡ, xóa, dịch vụ mở khóa Facebook bùng nổ với mức giá khác nhau từ 50.000 – 200.000 đồng, thậm chí cao hơn trên mức 500.000/tài khoản.
Để mở khóa lại Facebook, người dùng sẽ phải cung cấp cho bên thứ ba (dịch vụ mở khóa) nhiều thông tin cá nhân, hình ảnh chứng minh nhân dân, căn cước công dân hoặc hộ chiếu…
Điều này dẫn đến việc người dùng Facebook có thể đối mặt với nguy cơ bị lừa đảo, mất tiền và mất thêm thông tin cá nhân quan trọng.
Về vấn đề này, chuyên gia xử lý khủng hoảng và các vấn đề liên quan đến Facebook Nguyễn Đức Khôi trao đổi với Thanh Niên cho hay, đối với các trường hợp bị mạng xã hội lớn nhất thế giới thông báo khóa tài khoản, thì cần làm theo hướng dẫn từng bước do hãng yêu cầu. Theo đó, chủ tài khoản cần tải giấy tờ xác thực cá nhân và chờ trung bình 2 - 3 ngày tài khoản có thể được khôi phục, kích hoạt trở lại.
Chuyên gia Nguyễn Đức Khôi lý giải thêm, việc này nên tự làm bởi đây là thông tin cá nhân của mình.
“Việc giao thông tin cho người khác làm hộ có thể khó có cơ hội khiếu nại thành công bởi hệ thống sẽ nhận dạng được thiết bị lạ cũng như địa chỉ IP không trùng khớp với lưu trữ từ lịch sử phiên đăng nhập trước đây”, chuyên gia xử lý khủng hoảng và các vấn đề liên quan đến Facebook lưu ý.
Anh Khôi cũng nhấn mạnh, do việc vi phạm những tiêu chuẩn đã thành văn, đặc biệt liên quan tới nội dung đồi trụy trẻ em thì cơ hội lấy lại tài khoản không cao.
Được biết, việc truy quét vi phạm hiện nay do trí tuệ nhân tạo (AI) của Facebook đảm trách và tự đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu nạp sẵn, nhân sự chỉ thực hiện xem xét lại đối với các trường hợp AI còn nghi vấn hoặc xử lý khiếu nại từ người dùng.
Vì vậy, thực tế, không ít trường hợp nội dung AI quét và xác định vi phạm vẫn chưa chính xác. Vấn đề này từng được các chuyên gia cũng như người dùng báo cáo nhiều lần và Facebook vẫn trong quá trình tiếp nhận phản hồi, hiệu chỉnh để trí tuệ nhân tạo của họ có thể làm việc tốt hơn.
Trong vụ quét nội dung đồi trụy trẻ vị thành niên, một số chuyên gia cho rằng Facebook đã “gắn nhãn” riêng cho đường link gốc chứa video, do vậy mọi hành vi chia sẻ đều bị hãng nắm được.
Theo một chuyên gia trong ngành chia sẻ, Facebook không đọc nội dung chat hay chia sẻ của người dùng trong trường hợp này mà chỉ đơn giản là theo vết phần thông tin đã bị đánh dấu trước đó để xác định vi phạm và đưa ra phương án xử lý.
Để bảo vệ quyền lợi của mình, người dùng Facebook tại Việt Nam nên hạn chế bấm và chia sẻ các đường link lạ, hình ảnh khiêu dâm, clip sex, khiêu dâm, kích dục, xâm hại để tránh vi phạm tiêu chuẩn cộng đồng của nền tảng.
Nếu bị Facebook truy quét và tạm khóa tài khoản thì nên làm theo hướng dẫn của nền tảng này thay vì cung cấp thông tin cho bên thứ ba tránh các hệ lụy không mong muốn khi mọi thông tin cá nhân quan trọng như số điện thoại, hộ chiếu, căn cước công dân, giấy tờ tùy thân rơi vào tay kẻ xấu.