Việt Nam: “Tiền trong dân rất nhiều”?

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết đây là vấn đề “trăn trở”, tới đây, sẽ cố gắng để người dân yên tâm bỏ tiền ra đầu tư kinh doanh, chứ không phải tập trung vào nhà cửa, đất đai hay vàng, bạc, đô la, tích trữ gửi tiết kiệm.

Chiều 12/10, tiếp tục phiên họp thứ 4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Kế hoạch tái cơ cấu nền kinh tế Việt Nam giai đoạn 2021 – 2025.

Phát biểu ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá, suốt 5 năm qua (giai đoạn 2016 - 2020), Việt Nam đã đạt nhiều kết quả quan trọng trong tái cơ cấu nền kinh tế và có nhiều dấu ấn nổi bật và tích cực.

Mặc dù vậy, theo Chủ tịch Vương Đình Huệ, cần tập trung chú đến việc phát triển của thị trường vốn do năng lực đang hạn chế, khả năng huy động vốn hạn chế.

Trong đó, việc hấp thụ vốn của nền kinh tế cũng gặp trở ngại, tín dụng tăng chậm, có nguy cơ “chảy” vào những lĩnh vực rủi ro cao như chứng khoán, bất động sản như đã thấy thời gian qua.

Do đó, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước cần nghiên cứu giải pháp cải thiện thể chế, luật pháp, ưu đãi. Phải làm sao để mở rộng năng lực thị trường vốn (thị trường trái phiếu Chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp), huy động nguồn vốn trong dân.

Ông Vương Đình Huệ thông tin, hiện Bộ Tài chính đang tính toán phát hành thêm công trái thông qua người dân như ngày xưa chứ không phải thông qua “kênh” bán buôn các tổ chức tín dụng.

Theo người đứng đầu Quốc hội Việt Nam, nếu huy động nguồn vốn này thông qua các ngân hàng sẽ vướng quy định trần cho vay trung, dài hạn.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ lấy dẫn chứng, ngân hàng huy động 100 đồng thì chỉ được cho vay ra 40 đồng, nên các ngân hàng muốn cho vay nhiều hơn cũng khó cho vay được. Chưa kể, còn vấn đề liên quan tới dự trữ bắt buộc.

Cùng với đó, ngoài việc nỗ lực huy động nguồn lực từ dân, theo Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, kế hoạch cơ cấu kinh tế 5 năm tới cũng cần chú ý tới các yếu tố nâng cao năng lực hấp thụ vốn nền kinh tế Việt Nam.

Đối với vấn đề này, lãnh đạo Quốc hội lưu ý, việc cấp bách là cần phải điều chỉnh chính sách tài khoá, tiền tệ để phục hồi, tái thiết kinh tế, song vấn đề là có tiêu được tiền hay không.

Phát biểu về vấn đề này tại phiên họp, Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh cho rằng, Chính phủ cần quan tâm đến mục tiêu phân bổ và sử dụng nguồn lực xã hội tập trung vào những ngành, sản phẩm có tính cạnh tranh, lợi thế của Việt Nam.

Chính phủ cần tổng kết lại kết quả cơ cấu kinh tế giai đoạn trước để có những định hướng rõ ràng trong giai đoạn 5 năm tới.

Bà Thanh nhấn mạnh, bản kế hoạch cần bổ sung thêm nội dung “huy động” và quan tâm đến việc huy động nguồn lực trong nước.

Bà Thanh lý giải, đại dịch Covid-19 ảnh hưởng đến đời sống của nhân dân, nhưng có thể nói nguồn lực trong nhân dân còn tương đối nhiều mà chưa huy động được. Vì vậy, cần phải huy động nguồn lực trong nước.

Cùng với đó, theo Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh là cải cách thể chế, cơ chế chính sách để huy động nguồn đầu tư từ khối FDI cho phát triển kinh tế, xã hội.

Theo bà Thanh, từ thể chế, cơ chế chính sách cần cải cách mạnh mẽ hơn để huy động nguồn lực trong nước, kết hợp với nguồn lực từ khối FDI cho phát triển kinh tế xã hội.

Giải trình ngay sau đó, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Bộ KH&ĐT) Nguyễn Chí Dũng cũng đồng tình với quan điểm của Chủ tịch Quốc hội cũng như Trưởng ban Công tác đại biểu về vấn đề hiện nguồn lực tiền trong dân còn rất lớn mà chúng ta chưa huy động được.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, tới đây, chính sách là phải làm sao để người dân yên tâm bỏ tiền ra đầu tư kinh doanh, chứ không phải tập trung vào nhà cửa, đất đai hay vàng, bạc, đô la, tích trữ gửi tiết kiệm…

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng cho hay, hiện các chủ trương của Đảng, Nhà nước rất rõ, nhưng việc thực hiện đang còn có một số vấn đề nhất định, triển khai thực tế còn hạn chế.

Bên cạnh việc huy động nguồn tiền trong dân, kế hoạch cơ cấu kinh tế 5 năm tới cũng chú ý tới ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, các yếu tố nguy cơ rủi ro nền kinh tế, đứt gãy chuỗi cung ứng.

Chủ tịch Vương Đình Huệ yêu cầu cần có chương trình phục hồi tổng thể nền kinh tế và tăng tính tự chủ nền kinh tế Việt Nam, phải vừa trọng cung, vừa kích cầu.

Theo ông Vương Đình Huệ, cần cải thiện các yếu tố để tăng cường năng lực cho các loại thị trường nhất là thị trường vốn và thị trường khoa học công nghệ, thị trường lao động, tập trung cải thiện các yếu tố để tăng cường năng lực hấp thụ vốn của nền kinh tế, phân bổ và giải ngân đầu tư công, quản trị dự án đầu tư, giải quyết dự án treo, dự án chậm tiến độ, gắn với quy hoạch.

Do đó, cần phải có quyết tâm và giải pháp tổng thể và phù hợp, giải quyết dứt điểm và thực chất những vấn đề còn tồn tại.

Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế 2021 – 2025, Chính phủ đặt mục tiêu 5 năm tới có 1,5 triệu doanh nghiệp, trong đó khoảng 60.000-70.000 doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ. Tỷ trọng đóng góp của khu vực kinh tế tư nhân vào GDP khoảng 55%.

Tuy nhiên, theo Uỷ ban Kinh tế, sau quá trình thẩm tra, mục tiêu này khó khả thi. Phát biểu về vấn đề này, ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế cho hay, tác động của Covid-19 đã ảnh hưởng lớn tới "sức khoẻ" các doanh nghiệp vừa qua.

Số lượng doanh nghiệp dừng hoạt động, giải thể, phá sản tăng mạnh. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, 9 tháng qua có khoảng 90.000 doanh nghiệp rời thị trường, tức là bình quân mỗi tháng khoảng 10.000 doanh nghiệp tạm dừng hoạt động (như Sputnik đã thông tin).

Do đó, theo ông Vũ Hồng Thanh, hoạt động sản xuất, kinh doanh khó khăn, tình hình tài chính của doanh nghiệp đã bị bào mòn, suy giảm đáng kể vì Covid-19.

Trong bối cảnh, trên thế giới chưa ai biết bao giờ Covid-19 mới kết thúc, Uỷ ban Kinh tế đề nghị cân nhắc điều chỉnh các chỉ tiêu cho phù hợp, có tính toán đến tác động của dịch bệnh.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu quan điểm, kinh nghiệm quốc tế cho thấy, tất cả các quốc gia, kể cả các nước phát triển hiện nay đều không tránh khỏi suy giảm về kinh tế, xã hội.

Khác biệt giữa các quốc gia, tăng trưởng mạnh mẽ hơn so với trước đại dịch hay bị tụt hậu lại phía sau chính là sự chuẩn bị và lựa chọn chính sách tương ứng với dịch bệnh trong tình hình mới.

Cũng theo ông Trần Thanh Mẫn, tác động của đại dịch có thể còn kéo dài, do đó cần điều chỉnh cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng bền vững, giải quyết tốt các vấn đề chiến lược, dài hạn, tạo sự thay đổi rõ nét trong mô hình tăng trưởng, coi trọng chất lượng tăng trưởng, theo hướng bền vững, phát triển xanh dựa trên đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển bền vững, hài hòa giữa văn hóa, an sinh xã hội và môi trường.

Bộ trưởng Kế hoạch & Đầu tư Nguyễn Chí Dũng thừa nhận, đây là vấn đề khó. Thực tế, 5 năm trước Chính phủ đã đặt mục tiêu có 1 triệu doanh nghiệp nhưng cuối cùng không đạt được, do cả nguyên nhân khách quan, chủ quan và gần đây là do tác động từ dịch Covid-19.

Theo ông Dũng, đến nay có 820.000 doanh nghiệp, nên 5 năm tới có đạt được mục tiêu này hay không sẽ phụ thuộc vào chính sách, môi trường kinh doanh.

Cũng tại phiên họp, các đại biểu lưu ý đến yếu tố cơ cấu lại doanh nghiệp Nhà nước 5 năm tới.

Đến năm 2025, theo kế hoạch hoàn thành sắp xếp lại khối doanh nghiệp nhà nước, xử lý cơ bản xong những yếu kém, thất thoát của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước, nâng cao chất lượng thể chế quản lý đầu tư công đạt mức tiệm cận quốc tế.

Cùng với đó, Việt Nam cũng nỗ lực thu hẹp khoảng cách về năng lực cạnh tranh quốc gia với các nước trong nhóm ASEAN-4, đặc biệt với các chỉ số về thể chế, cơ sở hạ tầng, thu hút đầu tư.

Đối với việc phát triển các loại thị trường, chỉ tiêu được xác định là đến năm 2025, quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt tối thiểu 85% GDP, dư nợ thị trường trái phiếu đạt tối thiểu 47% GDP, dư nợ thị trường trái phiếu doanh nghiệp đạt khoảng 20% GDP. Kế hoạch cũng xác định hoàn thành việc xây dựng và công khai Hệ thống theo dõi và đánh giá đối với quản lý và sử dụng đất đai.

Chính phủ Việt Nam cũng đặt mục tiêu tốc độ tăng năng suất lao động bình quân trên 6,5% một năm. Trong đó, năng suất lao động ngành công nghiệp chế biến, chế tạo bình quân 6-7% một năm, tại các vùng kinh tế trọng điểm và 5 thành phố trực thuộc trung ương phải cao hơn tốc độ tăng năng suất trung bình cả nước.

Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cũng yêu cầu Chính phủ làm rõ nguyên nhân chủ quan không hoàn thành được 5 mục tiêu cơ cấu kinh tế 5 năm qua (2016-2020). Trong đó lưu ý đến đề án cơ cấu các tổ chức tín dụng, nhất là các ngân hàng được mua bắt buộc, được kiểm soát đặc biệt, việc kiểm soát, xử lý nợ xấu, nâng cao chất lượng tín dụng của hệ thống ngân hàng. Ngoài ra, cũng phải xem xét đến việc xử lý tình trạng sở hữu chéo, đầu tư chéo, thoái vốn đầu tư ngoài ngành của các tổ chức tín dụng.

Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cũng yêu cầu đánh giá cụ thể hơn kết quả khắc phục tình trạng chậm giải ngân vốn đầu tư công, đầu tư dàn trải, tham nhũng, lãng phí, nợ đọng trong xây dựng cơ bản. Nguyên nhân chậm tiến độ, đạt tỷ lệ thấp so với kế hoạch trong cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập; nguyên nhân một số doanh nghiệp, dự án đầu tư kém hiệu quả, thua lỗ kéo dài chậm được xử lý dứt điểm như thời gian qua.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, qua thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao việc chuẩn bị của Chính phủ và cơ bản thống nhất với các mục tiêu, chỉ tiêu trong Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế 2021-2025.

Tuy nhiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị, Chính phủ, cần tiếp tục nghiên cứu bổ sung, hoàn thiện kế hoạch để cơ cấu lại nền kinh tế được thực hiện thực chất, hiệu quả hơn; lưu ý, việc cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025 cần rõ nét hơn trọng tâm các ngành, lĩnh vực cụ thể cần cơ cấu lại, tập trung vào các giải pháp thực hiện gắn liền với chương trình phục hồi và phát triển kinh tế.