Giá xăng Việt Nam sắp giảm mạnh, ‘túi tiền’ của Nhà nước có bị ảnh hưởng?

Nhiều ý kiến lo ngại giảm nguồn thu ngân sách từ việc giảm 50% thuế bảo vệ môi trường, tuy nhiên, theo Chính phủ, giá dầu thô tăng cao giúp Việt Nam bù được khoản hụt từ thuế môi trường.

Cùng với đó, các đại biểu khá thống nhất việc giảm thuế đối với xăng dầu nhằm góp phần bình ổn thị trường xăng dầu trong bối cảnh thị trường năng lượng diễn biến khó lường, giá dầu thô tăng cao, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp.

Chiều 23/3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xem xét, thông qua Nghị quyết về mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn đến ngày 31/12/2022 dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã trình bày Tờ trình của Chính phủ về Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về mức thuế môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn đến hết ngày 31/12/2022.

Ông Phớc đã thông tin cụ thể mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn từ ngày Nghị quyết có hiệu lực thi hành đến hết ngày 31/12/2022.

Xăng (trừ ethanol), mức thuế giảm 2.000 đồng/lít, từ 4.000 đồng/lít xuống 2.000 đồng/lít. Dầu diesel, dầu mazut, dầu nhờn giảm 1.000 đồng/lít, từ 2.000 đồng/lít xuống 1.000 đồng/lít.

Mỡ nhờn giảm 1.000 đồng/kg, từ 2.000 đồng/kg xuống 1.000 đồng/kg. Dầu hỏa giảm 700 đồng/lít, từ 1.000 đồng/lít xuống mức sàn 300 đồng/lít (70%).

Nhiên liệu bay giữ như mức hiện hành đang được giảm là 1.500 đồng/lít theo Nghị quyết số 13/2021/UBTVQH15 ngày 31/12/2021 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn từ ngày 1/1/2023 thực hiện theo quy định hiện hành tại Nghị quyết số 579/2018/UBTVQH14 của Thường vụ Quốc hội.

Theo Bộ trưởng Tài chính, nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế cho thấy, trước diễn biến giá dầu thô thế giới liên tục tăng cao trong thời gian gần đây, nhằm giảm bớt tác động xấu do giá dầu tăng cao đối với lạm phát, tiêu dùng và đời sống người dân, một số quốc gia đã triển khai thực hiện giải pháp giảm thuế đối với xăng dầu.

Theo đó, tùy đặc điểm mà mỗi quốc gia áp dụng biện pháp giảm thuế khác nhau, trong đó Hàn Quốc đã tạm thời giảm 20% thuế nhiên liệu đối với xăng, dầu diesel và khí hóa lỏng trong vòng sáu tháng từ ngày 12/11/2021 đến hết tháng 4/2022.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho rằng, với dự kiến sản lượng tiêu thụ xăng, dầu, mỡ nhờn trong năm 2022 sẽ tương đương như thời điểm trước khi xảy ra dịch COVID-19 là năm 2019.

Vào thời điểm đó, với mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn như đề xuất thì dự kiến số thu thuế môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn sẽ giảm cả năm khoảng 29.035 tỷ đồng/năm, từ đó tác động làm giảm thu ngân sách nhà nước (bao gồm cả thuế bảo vệ môi trường, thuế giá trị gia tăng) cả năm khoảng 31.938 tỷ đồng/năm (số giảm thu ngân sách bình quân tháng là 2.661,6 tỷ đồng/tháng).

Ở góc độ khác, thực tế, việc giá dầu thô thế giới và giá xăng dầu trong nước liên tục tăng trong thời gian qua và được dự báo là có thể tiếp tục tăng trong thời gian tới sẽ có tác động làm tăng thu ngân sách nhà nước, đặc biệt là nguồn thu từ dầu thô. Qua đó, sẽ bù đắp số giảm thu do việc giảm mức thuế môi trường theo phương án trên.

Đánh giá về tác động đến giá bán lẻ xăng, dầu, mỡ nhờn, việc giảm mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn như đề xuất sẽ góp phần trực tiếp làm giảm giá bán lẻ xăng, dầu, mỡ nhờn (bao gồm cả thuế GTGT) tương ứng là 2.200 đồng/lít đối với xăng; 1.100 đồng/lít đối với dầu diesel, dầu mazut, dầu nhờn; 1.100 đồng/kg đối với mỡ nhờn; 770 đồng/lít đối với dầu hỏa.

Báo cáo về tác động đến CPI, lạm phát và tăng trưởng kinh tế, Chính phủ cho hay, việc giảm thuế môi trường đối với nhóm xăng, dầu, mỡ nhờn sẽ góp phần làm giảm giá bán, từ đó làm hạn chế sự gia tăng chi phí sản xuất, giảm giá thành sản phẩm, ổn định lạm phát.

Đồng thời, góp phần làm giảm chỉ số CPI (Giả thiết Nghị quyết có hiệu lực thi hành từ ngày 01/4/2022 và giá bán lẻ xăng dầu trong nước trong 9 tháng còn lại của năm 2022 ổn định như giá tại kỳ điều chỉnh ngày 11/3/2022 thì việc giảm thuế môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn sẽ giúp giảm CPI bình quân năm 2022 ước khoảng 0,76% - 0,85%).

Tuy nhiên, do thuế bảo vệ môi trường là số tuyệt đối, CPI là số tương đối nên tác động của việc giảm thuế môi trường đến CPI giảm dần khi giá xăng dầu tiếp tục tăng lên so với hiện hành.

Theo đó, giảm 0,61% CPI nếu giá xăng dầu tăng 10% so với mức hiện hành; giảm 0,56% CPI nếu giá xăng dầu tăng 20% so với mức hiện hành; giảm 0,52% CPI nếu giá xăng dầu tăng 30% so với mức hiện hành.

Về tác động đến người dân và doanh nghiệp, Chính phủ cho biết, việc giảm thuế bảo vệ môi trường đối với mặt hàng xăng, dầu, mỡ nhờn sẽ góp phần chia sẻ một phần lợi ích của nhà nước đối với người dân, doanh nghiệp; góp phần giảm chi phí sản xuất của doanh nghiệp và tiết kiệm chi phí tiêu dùng cho người dân.

Đảm bảo phù hợp với các nguyên tắc điều chỉnh mức thuế bảo vệ môi trường, việc điều chỉnh giảm mức thuế môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn là phù hợp với chủ trương của Đảng, Nhà nước trong việc kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước trước bối cảnh giá dầu thô thế giới và giá xăng dầu trong nước biến động tăng và có xu hướng tăng cao trong khi nền kinh tế - xã hội đang gặp nhiều khó khăn do tác động của dịch COVID-19.

Ngoài ra, việc điều chỉnh đảm bảo trong khung mức thuế BVMT quy định tại Luật thuế BVMT nên vẫn đảm bảo nguyên tắc phù hợp với mức độ gây tác động xấu đến môi trường của hàng hóa.

Báo cáo Thường vụ Quốc hội, Chính phủ cho biết, sản lượng tiêu thụ xăng, dầu, mỡ nhờn khó có khả năng tăng cao hơn so với thời điểm trước dịch (năm 2019) vì nền kinh tế - xã hội vẫn còn đối mặt nhiều nguy cơ tiềm ẩn do tình hình dịch bệnh vẫn còn phức tạp.

Do đó, về cơ bản, việc giảm mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu trong năm 2022 sẽ không làm ảnh hưởng đến mục tiêu bảo vệ môi trường của chính sách thuế bảo vệ môi trường do mức gia tăng tiêu thụ xăng dầu sẽ không quá lớn.

Bên cạnh đó, việc giảm thuế này đối với xăng, dầu, mỡ nhờn không vi phạm cam kết quốc tế về môi trường mà Việt Nam là thành viên, không làm tăng phát thải khí nhà kính và không ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện cam kết đưa mức phát thải ròng về “0” vào năm 2050 do việc thực hiện giảm mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn là có thời hạn đến hết ngày 31/12/2022.

Tại phiên họp, ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cho rằng việc điều chỉnh mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn theo đề xuất của Chính phủ đến nay là chậm, nhưng “chậm còn hơn không”.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng xăng dầu là mặt hàng thiết yếu và thuộc mặt hàng bình ổn giá, bám sát tình hình giá xăng dầu thế giới nhưng đặt dưới sự quản lý của nhà nước.

Theo ông Huệ, ở đây, Thường vụ Quốc hội cơ bản đồng tình với đề nghị của Chính phủ, nhưng vẫn còn nhiều ý kiến khác lo ngại tới đây giá xăng dầu thế giới vẫn còn biến động. Mức giá giảm tùy thuộc vào quyết định của Chính phủ.

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải, giá xăng dầu trong nước cũng phải theo giá xăng dầu thế giới.

Ông Nguyễn Phú Cường, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính ngân sách của Quốc hội, đại diện cho cơ quan thẩm tra tờ trình Chính phủ phát biểu cho biết, hiện còn nhiều ý kiến cho rằng vẫn chưa rõ căn cứ tính toán mức giảm thuế với từng mặt hàng, theo các kịch bản điều hành tương ứng với biến động của giá dầu thô thế giới.

Thực tế, giá dầu thô thế giới liên tục tăng cao, có thời điểm chạm mốc 130 USD/thùng, rồi neo mức 100-110 USD/thùng, do đó, Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ giải trình rõ hơn căn cứ giảm 50% thuế bảo vệ môi trường với xăng, dầu (trừ dầu hỏa) và bổ sung số liệu so sánh giá xăng dầu quốc tế trong khu vực nhằm tránh tình trạng buôn lậu, bán xăng dầu ra bên ngoài.

Nhiều ý kiến cũng đề nghị không giảm đều 50% thuế bảo vệ môi trường cho tất cả các mặt hàng, trừ dầu hoả. Thay vào đó, nên giảm thuế bảo vệ môi trường với xăng xuống 2.500 đồng một lít, tức giảm 38% so với hiện nay. Các mặt hàng dầu giảm 50% thuế bảo vệ môi trường, còn dầu hoả giảm 70%.

Ý kiến khác lại đề xuất, có thể giảm thuế bảo vệ môi trường theo mức biến độ giá dầu thô, nhằm đảm bảo cân đối ngân sách và mục tiêu bảo vệ môi trường.

Chẳng hạn, nếu giá dầu thô dưới 80 USD một thùng thì giữ nguyên mức tính thuế hiện nay. Kịch bản giá dầu 80-130 USD một thùng, thì giảm thuế bảo vệ môi trường 1.000 đồng mỗi lít với xăng (khoảng 25% mức hiện áp dụng). Còn giá dầu trên 130 USD một thùng thì giảm 1.500 - 2.000 đồng một lít xăng (tương đương 38-50% mức thuế hiện nay).

Cũng theo ông Cường, thay vì giảm thuế môi trường trong trường hợp cần thiết, Chính phủ nên đề xuất điều chỉnh chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt để bình ổn giá các mặt hàng xăng dầu.

Cơ quan thẩm tra còn đề nghị về điều hành mặt hàng xăng dầu. Theo đó, Chính phủ nên cân nhắc giảm thuế nhập khẩu tối huệ quốc (MFN) với xăng, và coi đây như một biện pháp bổ sung để can thiệp trong trường hợp giá dầu thô trên thị trường thế giới tiếp tục có biến động. Mức giảm thuế này sẽ được tính toán trên cơ sở đánh giá tình hình nhập khẩu từ các nước ASEAN, Hàn Quốc, Singapore và biến động giá thế giới.

Cùng với đó, Chính phủ nên tăng cường quản lý, kiểm tra và có biện pháp xử lý để giảm áp lực nguồn cung trên thị trường. Việc này nhằm đảm bảo các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu trong nước sử dụng đúng quy định với lượng xăng dầu dự trữ thương mại của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, việc giảm chu kỳ điều hành giá cũng là một phương án kiến nghị được Uỷ ban Tài chính Ngân sách đưa ra, nhằm đưa giá trong nước sát hơn với diễn biến giá thế giới.

Kết thúc phiên làm việc, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã biểu quyết thông qua dự thảo Nghị quyết về mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn trong điều kiện giảm tối đa theo đề xuất của Chính phủ.