Theo ông Vũ Khoan, trong bối cảnh tình hình quốc tế xung đột chính trị như hiện nay, Việt Nam “liên minh với hòa bình và hợp tác”, phải có chính sách để người ta thấy mình chính nghĩa, có sức mạnh, lẽ phải, thì đó mới là liên minh tốt nhất, liên minh trên cơ sở những giá trị chung của nhân loại, “chứ không phải là liên minh để đánh đấm ai cả”.
Việt Nam không đe dọa ai
Sách Trắng Quốc phòng Việt Nam 2021 nêu rõ, chính sách Quốc phòng của Việt Nam mang tính chất hòa bình, tự vệ với chủ trương “bốn không”.
Theo đó, chính sách Quốc phòng của Việt Nam mang tính chất hòa bình và tự vệ; kiên quyết, kiên trì đấu tranh giải quyết mọi tranh chấp, bất đồng bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế; tích cực, chủ động ngăn ngừa, đẩy lùi nguy cơ chiến tranh, thực hiện phương châm bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, sẵn sàng chống chiến tranh xâm lược.
Việt Nam xây dựng sức mạnh quốc phòng dựa trên sức mạnh tổng hợp của cả nước, của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, của cả hệ thống chính trị đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, sự quản lý, điều hành thống nhất của Nhà nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa; củng cố, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
“Việt Nam chủ trương không tham gia liên minh quân sự; không liên kết với nước này để chống nước kia; không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ Việt Nam để chống lại nước khác; không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế”, Sách Trắng Quốc phòng Việt Nam khẳng định.
Việt Nam cũng chủ trương tăng cường hợp tác quốc phòng với các nước để nâng cao khả năng bảo vệ đất nước và giải quyết các thách thức an ninh chung.
Tùy theo diễn biến của tình hình và trong những điều kiện cụ thể, Việt Nam sẽ cân nhắc phát triển các mối quan hệ quốc phòng, quân sự cần thiết với mức độ thích hợp trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của nhau cũng như các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, hợp tác cùng có lợi, vì lợi ích chung của khu vực và cộng đồng quốc tế.
Việt Nam kiên định mục tiêu, nguyên tắc chiến lược, vận dụng sách lược mềm dẻo, linh hoạt, chủ động ứng phó với âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, sự biến động phức tạp của tình hình.
Tuy vậy, trong bối cảnh xung đột quốc tế ngày càng gay gắt, cạnh tranh địa chính trị gia tăng, thế giới biến đổi khôn lường, mâu thuẫn, bất đồng như hiện nay, phương châm, đường lối đối ngoại và nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc của Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức mới.
Theo quan điểm của ông Vũ Khoan, nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ Việt Nam, trong cuộc trao đổi với kênh Phát thanh Quân đội và được VOV dẫn lại, đã nhấn mạnh, lời giải cho bài toán này chính là chúng ta luôn kiên định đứng về lẽ phải, đứng về chính nghĩa trong việc thể hiện quan điểm và giải quyết các vấn đề quốc tế.
Theo nguyên Phó Thủ tướng, hiện nay, sự thay đổi đang rất rõ rệt. Thứ nhất là những mối đe dọa an ninh quốc gia mở rộng ra rất nhiều. Khi nói đến an ninh quốc gia, người ta thường nghĩ đến chuyện xâm lược của bên ngoài, tuy nhiên theo ông Vũ Khoan, điều này chưa bao quát hết và có thể dưới hình thức khác nhau.
Bên cạnh đó, theo nguyên Phó Thủ tướng, hiện nay cũng nảy sinh những mối đe dọa an ninh quốc gia khác. Ví dụ như an ninh kinh tế trở thành vấn đề rất gay gắt. Hay những vấn đề như biến đổi khí hậu, vấn đề đại dịch cũng có thể gọi là những mối đe dọa phi truyền thống.
Do đó, có thể thấy những mối đe dọa an ninh quốc gia có thể xảy ra bất kỳ lúc nào, ngày càng nghiêm trọng, diện ngày càng rộng ra, thì ứng phó của đất nước đối với vấn đề an ninh là phải mở rộng ra và không thể coi thường.
“Chúng ta đã hội nhập sâu vào thế giới rồi thì những ảnh hưởng của nó là khó tránh khỏi”, chính trị gia Việt Nam nhận định.
Như vậy, có thể thấy rằng, chính sách quốc phòng nhất quán của Việt Nam là hòa bình, tự vệ, không đe dọa và không gây phương hại đến lợi ích, hòa bình, ổn định của của bất kỳ quốc gia nào.
Trong khi đó, đường lối đối ngoại của Việt Nam cũng được xác định là nhất quán với phương châm độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa trong quan hệ quốc tế, Việt Nam là bạn, là đối tác tin cậy của bạn bè thế giới.
“Chuyện liên minh chỉ là ảo tưởng”
Đánh giá về những đường hướng bảo vệ Tổ quốc, chính sách đối ngoại của Việt Nam, có sự điều chỉnh trong bối cảnh xung đột chính trị ngày càng tăng, nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan nhận định, Việt Nam tạo dựng được mối quan hệ đan xen rất chặt chẽ với thế giới bên ngoài.
“Nhưng sự đan xen ấy đang bị vỡ ra, cả về quan hệ kinh tế lẫn chính trị. Vậy chúng ta phải ứng xử thế nào trong chính sách gọi là đa dạng hóa, đa phương hóa”, ông Vũ Khoan chỉ rõ.
Tiếp đó, các mối đe dọa truyền thống, theo ông, chúng ta thấy vũ khí khác, cách đánh nhau khác, và đối phương khác. Tất cả những yếu tố đó đòi hỏi cách tiếp cận không thể như cũ được. Đây cũng chính vấn đề thời sự mà các nhà lãnh đạo đang phải đối mặt trong giai đoạn phức tạp như hiện nay.
Trước việc có ý kiến cho rằng, nếu Việt Nam tham gia một liên minh quân sự với nước nào đó thì sẽ có được sự ủng hộ, giúp đỡ trong quá trình bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ đất nước, nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan, một chuyên gia vừa giỏi về kinh tế, vừa có tài ngoại giao, đã chia sẻ góc nhìn rất thẳng thắn.
Theo quan điểm của ông Vũ Khoan, Việt Nam “liên minh cho hòa bình và hợp tác”.
“Tôi nghĩ rằng liên minh tốt nhất là liên minh trên cơ sở những lẽ phải lớn của thời đại, liên minh cho hòa bình, liên minh cho hợp tác, chứ còn liên minh đánh nhau thì không phù hợp. Với chúng ta tất nhiên là không đánh ai cả. Chúng ta chỉ bảo vệ ta thôi”, ông Khoan khẳng định.
Chính trị gia và nhà ngoại giao nổi tiếng Việt Nam nhấn mạnh rằng, không thể trông chờ vào ai hết, “phải trông vào mình thôi”.
“Cũng biết là ông nọ, bà kia sẽ giúp mình, nhưng mà họ hô hào, họ đẩy mình vào cuộc chiến, còn họ ở nước ngoài họ hưởng lợi cả kinh tế chứ không chỉ là vấn đề chiến lược quân sự. Thành ra chuyện liên minh chỉ là ảo tưởng, trên thực tế chẳng ai cứu mình ngoài mình cả. Đấy là một thực tế”, nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan lưu ý.
Việt Nam “không thể dựa vào một liên minh nào cả”
Bàn về việc muốn bảo vệ được Tổ quốc thì phải dựa vào chính nội lực và sức mình, theo nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan, phải hiểu cái “nội lực” này ở hai mặt.
Đó là nội lực về vật chất và nội lực về tinh thần. Trong đó, theo ông Khoan, cái nội lực về vật chất thì ai cũng hiểu rồi, đó là sức mạnh về quân sự, sức mạnh về kinh tế và quân sự phải có kinh tế, để tăng cường càng nhiều càng tốt sức mạnh của mình, vũ khí, trang bị của mình sản xuất ra.
“Tất nhiên không thể đòi hỏi mình làm tất cả, nhưng cái mình làm được, thì mình phải làm”, chuyên gia nói.
Ông Vũ Khoan nêu rõ, cái quan trọng ở đây là nội lực về tinh thần, thể hiện ở những nét cụ thể.
Thứ nhất là những nét đặc trưng về văn hóa Việt Nam. Thứ hai là đường lối, đường lối đúng là một sức mạnh rất lớn, thực tế đã chứng minh như thế.
“Chúng ta đã chiến thắng, chúng ta đã đổi mới, tất nhiên còn chuyện nọ, chuyện kia, nước nào cũng có”, ông Khoan nhắc lại.
Thứ ba là sự hiệp lực đồng tâm, hiệp lực giữa các binh chủng hợp thành, giữa bên kinh tế, quân sự, an ninh ngoại giao, tất cả các ngành thành một khối thống nhất phối hợp với nhau. Đấy là một sức mạnh rất lớn. Thứ tư, phải luôn luôn ủng hộ chính nghĩa, thế nên dù người ta có muốn chống mình người ta cũng khó nói.
“Chung quy lại là chúng ta phải trông vào nội lực, và nội lực đó là cả vật chất lẫn tinh thần, phải làm song song cả hai, làm thế chúng ta mới có sức mạnh, chứ không thể dựa vào một liên minh nào cả”, nguyên Phó Thủ tướng khẳng định.
Đây cũng không phải thực tế mới mẻ gì với người Việt Nam. Do vậy, theo ông Vũ Khoan, có một số người nào đó cứ mơ tưởng trông chờ ai đó cứu mình. Tuy nhiên, thực tế phũ phàng hơn rất nhiều.
“Tôi vẫn nói là đừng hòng, người ta cứu người ta chứ ai người ta cứu mình. Người ta không thể hy sinh cái thân người ta để người ta cứu mình đâu”, ông Khoan thẳng thắn.
Tuy vậy, theo vị chuyên gia, Việt Nam phải có chính sách để người ta thấy mình chính nghĩa, mình có sức mạnh, mình có lẽ phải thì đó là liên minh tốt nhất, liên minh trên cơ sở những giá trị chung của nhân loại, “chứ không phải là liên minh để đánh đấm ai cả”.
“Bây giờ lung lay là nguy hiểm”
Theo nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan, Việt Nam đã, đang và sẽ luôn kiên trì lấy chính nghĩa, lẽ phải làm phương châm và quyết tâm bảo vệ lợi ích chính đáng của mình.
“Chúng ta kiên trì, không ai có thể lung lay được. Nếu lung lay là nguy hiểm, là vì chúng ta không biết người ta muốn gì, người ta có lợi ích gì”, ông Vũ Khoan nói.
Theo vị chính trị gia này, mình biết rõ mình như thế thì mình giữ giá trị của mình, giữ lấy cái ổn định, lẽ phải của mình, đó là cốt cách của người Việt Nam, và cái cốt cách ấy sẽ bảo vệ đất nước không phải trông chờ vào những tính toán của bên ngoài.
“Nguyên tắc là cứng rắn, không thay đổi, tức là độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và hữu nghị với tất cả các quốc gia. Đấy là nguyên tắc không thay đổi, còn thể hiện nó như thế nào thì phải tùy hoàn cảnh, tùy từng đối tượng, đối tác”, nguyên Phó Thủ tướng kết luận.