Ở một thiên đường ẩm thực như Việt Nam, cạnh tranh lớn, có nhiều thách thức, rào cản khiến những thương hiệu đồ ăn nhanh hàng đầu thế giới như McDonald’s hay Burger King chưa thể “phủ sóng” theo kế hoạch và mục tiêu ban đầu khi mới háo hức đặt chân đến đất nước hơn 97 triệu dân đầy năng động này.
Nhà hàng McDonald’s ở Việt Nam
Hôm 26/3, McDonald’s khai trương cửa hàng đầu tiên tại Nha Trang, Khánh Hòa. Chính thức đặt chân vào Việt Nam đầu tháng 2.2014 với cửa hàng đầu tiên tại TP.HCM, đến nay thương hiệu đồ ăn nhanh nổi tiếng của Mỹ đã vô cùng gần gũi và là điểm đến yêu thích của nhiều thực khách, tạo được dấu ấn trong làng ẩm thực Việt Nam.
Việc mở rộng địa bàn đến Nha Trang cũng chính thức giúp McDonald’s nâng tổng số cửa hàng hiện có của mình tại Việt Nam lên mức 25.
Đáng chú ý, cũng chỉ sau một tháng, McDonald’s tiếp tục mở rộng chuỗi nhà hàng với cửa hàng tại Vincom Mega Mall Smart City (Hà Nội) thu hút sự chú ý của dư luận cũng như giới F&B.
Cần nhấn mạnh rằng, thị trường Việt Nam đầy hứa hẹn, dân số dưới 30 tuổi tăng nhanh. Theo lãnh đạo McDonald’s, để có thể chinh phục, chiếm được cảm tình của người tiêu dùng, phụ thuộc vào chiến lược riêng của mỗi thương hiệu, nhưng có một điều chắc chắn là không thể vội vàng, cần căn cứ trên nhu cầu chấp nhận của người tiêu dùng.
Hơn 7 năm có mặt tại thị trường Việt Nam, McDonald’s nắm giữ một vị thế nhất định trong làng ẩm thực Việt. Thương hiệu đồ ăn nhanh này tập trung xây dựng niềm tin với khách hàng từ thực đơn, chất lượng sản phẩm cho đến trải nghiệm tại cửa hàng bằng những dịch vụ công nghệ 4.0 hiện đại, McDonald’s đã thực sự để lại ấn tượng với người tiêu dùng Việt, nhất là giới trẻ.
Bên cạnh đó, McDonald’s trở thành thương hiệu quen thuộc với người tiêu dùng Việt qua những món ăn được bản địa hóa một cách ấn tượng như sản phẩm gà rán “giòn da thấm thịt”, Burger vị Phở suốt thời gian qua.
Thị trường Việt Nam đầy hứa hẹn, dân số dưới 30 tuổi tăng nhanh. Để có thể chinh phục, chiếm được cảm tình của người tiêu dùng, phụ thuộc vào chiến lược riêng của mỗi thương hiệu, nhưng có một điều chắc chắn là không thể vội vàng, cần căn cứ trên nhu cầu chấp nhận của người tiêu dùng.
Đặc biệt, hơn 2 năm đại dịch Covid-19 lan rộng toàn cầu đã gây ra nhiều ảnh hưởng nặng nề đến đời sống nhân loại. Tại Việt Nam, cũng không ngoại lệ khi đợt bùng phát dịch thứ 4 giống như một “cơn bão” kéo dài, gây ảnh hưởng nặng nề đến đời sống và hoạt động sản xuất kinh doanh, chỉ những doanh nghiệp có đủ nội lực mới có thể tồn tại.
Và cũng chính trong tình hình đó, McDonald’s Việt Nam đã luôn sáng tạo để thích nghi, tồn tại và vượt bão, tạo ra nhiều trải nghiệm mới cho khách hàng, phát triển doanh nghiệp và đứng vững trước sóng gió như “cú sốc” Covid-19 vừa qua.
Theo ông Nguyễn Huy Thịnh, Giám đốc điều hành McDonald’s Việt Nam cho báo Đầu tư biết, giá thuê mặt bằng so với trước đại dịch không thay đổi nhiều. Tuy nhiên, tùy theo từng giai đoạn, các đơn vị thuê địa điểm cũng nhận được hỗ trợ từ người cho thuê.
Tuy vậy, kế hoạch “phủ sóng” thị trường Việt Nam trong vòng 10 năm với 100 cửa hàng của McDonald’s đang bị chậm tiến độ. Mục tiêu này đã được bên nhận nhượng quyền là Công ty Good Day Hospitality công bố khi khai trương cửa hàng McDonald’s chuẩn Mỹ đầu tiên ở Việt Nam vào năm 2013.
Tính đến thời điểm hiện tại, McDonald’s đã có mặt tại TP.HCM, Hà Nội, Nha Trang. Dù vẫn có kế hoạch mở rộng ra các tỉnh, thành phố khác, song thương hiệu này luôn trung thành với chiến lược mở rộng hệ thống một cách chắc chắn, đảm bảo mỗi điểm mở ra phải hoạt động hiệu quả.
“McDonald’s luôn đánh giá rất kỹ trước khi đi đến quyết định mở một cửa hàng, nhất là tại các khu vực mới”, theo ông Nguyễn Huy Thịnh.
Điều này cũng chưa tính đến việc số vốn ban đầu mà McDonald’s đầu tư cho một cửa hàng thường gấp 3 - 4 lần thương hiệu khác, nên mỗi địa điểm phải thuê từ 5 đến 10 năm.
Đại diện McDonald’s Việt Nam khẳng định, nếu lựa chọn được địa điểm tốt, McDonald’s sẵn sàng chấp nhận lỗ ban đầu.
Được biết, diện tích tối thiểu của cửa hàng McDonald’s ở trung tâm thành phố phải từ 100 m2 trở lên. Trong khi đó, các cửa hàng ở ngoại thành phải có diện tích 800 - 1.000 m2, thậm chí gần 3.000 m2.
Theo Giám đốc điều hành McDonald’s Việt Nam, mặc dù bệnh dịch khiến tình hình phát triển chung của thị trường ngành thực phẩm và đồ uống (F&B) chậm lại trong hơn 2 năm qua, nhưng McDonald’s vẫn tăng trưởng.
“Mục tiêu đạt 100 cửa hàng đặt ra ban đầu chỉ là một trong những cột mốc mà McDonald’s hướng tới trong quá trình phát triển tại Việt Nam”, ông Huy Thịnh chia sẻ.
Con đường thành công của McDonald’s ở Việt Nam không dễ dàng
Vài năm trước, phân tích về những khó khăn của McDonald’s ở Việt Nam, tác giá Leo Saini của trang Business Blunder đã chỉ ra một vài điểm đáng chú ý như:
"Dịch vụ của McDonald’s không nhanh bằng ẩm thực Việt Nam" (hay Đồ ăn Việt còn nhanh hơn cả đồ ăn nhanh McDonald’s);
"Cạnh tranh khốc liệt với các quán địa phương";
McDonald’s đang áp giá "phương Tây” vào thị trường “phương Đông";
"Thói quen của người Việt thường là ăn chung" (Thực đơn của McDonald’s không phù hợp với văn hóa chia sẻ đồ ăn ở Việt Nam).
Do đó, để bắt đầu, cạnh tranh thành công và trụ vững ở Việt Nam đối với hãng đồ ăn nhanh như McDonald’s hay Burger King hoàn toàn không phải điều đơn giản.
Trong khi đó, khảo sát do Q&ME thực hiện tại Hà Nội và TP. HCM năm 2020 cho thấy, những lý do hàng đầu để khách hàng đến ăn tại cửa hàng fastfood gồm: đồ ăn ngon (66%), vị trí thuận tiện (63%), phù hợp với gia đình và giới trẻ (60%), thực đơn đa dạng (56%).
Tuy vậy, theo các chuyên gia, thách thức quan trọng đối với các thương hiệu fast food ở Việt Nam như McDonald’s hay Burger King vẫn là đảm bảo được vị trí phù hợp với mức giá phù hợp.
Vì sao McDonald’s chưa thể “phủ sóng” khắp Việt Nam?
Dường như, không giống như các nhà hàng McDonald’s khác trên thế giới khi bên nhận nhượng quyền thường phải đầu tư 100%, nhà hàng McDonald’s tại Việt Nam có sự đầu tư của cả Công ty Good Day Hospitality (bên nhận nhượng quyền) và từ chính McDonald’s thông qua việc hỗ trợ đào tạo nguồn nhân sự ở các nước khác. Cũng theo thông tin được đề cập trên báo Đầu tư, McDonald’s Việt Nam đã cử khoảng 100 nhân viên đi đào tạo ở Singapore và Philippines.
Theo Giám đốc điều hành McDonald’s Việt Nam Nguyễn Huy Thịnh, thời điểm này, McDonald’s chưa sẵn sàng để tiến hành nhượng quyền cửa hàng, bởi việc mở rộng thị trường của hãng yêu cầu kế hoạch lâu dài và bài bản.
“Mất một thời gian dài để nghiên cứu thị trường, McDonald’s mới đặt chân vào Việt Nam và vạch ra định hướng phát triển dài hạn với các giai đoạn đầu tư khác nhau. Thời gian này, chúng tôi dành để xây dựng nền tảng và hệ thống, chú trọng đầu tư và xây dựng đội ngũ nhân viên theo chuẩn quốc tế. Chúng tôi sẽ chuyển qua giai đoạn nhượng quyền khi các nền tảng và hệ thống sẵn sàng”, ông Thịnh lưu ý.
Ở đây, vấn đề được đặt ra là, tại sao mô hình nhượng quyền có tiếng trên toàn cầu hoặc nổi tiếng ở một vài quốc gia lại khó phù hợp ở Việt Nam? Đâu là vướng mắc chính?
Đối với các thị trường phát triển, thì McDonald’s là một mô hình nhượng quyền hấp dẫn và là giấc mơ của nhiều người. Muốn được McDonald’s chấp nhận nhượng quyền (chi phí trung bình khoảng 2 triệu USD), đối tác chỉ cần có 25% số tiền cần để đầu tư, ngân hàng sẽ cho vay 75% còn lại mà không cần thế chấp, bởi tên tuổi của McDonald’s đã là bảo chứng cho mô hình kinh doanh này.
Ở thị trường Việt Nam thì ngược lại. Việc sở hữu ý tưởng, mô hình kinh doanh tốt không đồng nghĩa với việc được ngân hàng cho vay 75% mà không cần thế chấp. Do đó, người được McDonald’s chấp nhận nhượng quyền mô hình kinh doanh ở Việt Nam phải có đủ năng lực tài chính.
Tuy nhiên, xung quanh việc nhượng quyền thương hiệu của McDonald’s cũng có những mâu thuẫn khác nhau. Điển hình như việc hãng chỉ nhượng quyền với điều kiện cá nhân người nhận nhượng quyền phải điều hành trực tiếp cửa hàng, phải bỏ tâm huyết để kinh doanh mô hình này, đồng thời phải là một doanh nhân. Do đó, điều này cũng là một hạn chế.
Hiện thương hiệu McDonald’s đã phát triển khá nhanh, nhưng ngưỡng mục tiêu mở 100 cửa hàng trong vòng 10 năm có khả thi hay không thì vẫn khó xác định.
Một trong những nguyên nhân khiến McDonald’s chậm đạt mục tiêu này là không tìm được địa điểm phù hợp, bởi ở những tỉnh, thành phố lớn luôn bị hạn chế về mặt bằng, chỗ để xe.
Bên cạnh đó, việc đào tạo đội ngũ nhân viên, nguồn thực phẩm đầu vào khó có thể bắt kịp nhu cầu phát triển và việc xây dựng hệ thống logicstics, kho chứa cũng mất nhiều thời gian.
Chưa kể, riêng ở trường Việt Nam, McDonald’s là thương hiệu đến sau so với nhiều thương hiệu quốc tế lớn trong ngành ẩm thực, nên phải cạnh tranh rất khốc liệt, lại không còn nhiều địa điểm phù hợp tiêu chí.
Mặc dù vậy, ông Huy Thịnh vẫn tự tin về lợi thế của McDonald’s khi có thể mang đến cho khách hàng trải nghiệm hoàn toàn khác với những thương hiệu khác.
Cụ thể như ngoài đồ ăn được chế biến ở tiêu chuẩn cao, chất lượng đồng nhất và dịch vụ thân thiện, những món ăn làm nên tên tuổi thương hiệu như Big Mac, Chicken McNuggets, khoai tây chiên, gà rán ròn da thấm thịt, cơm gà mắm tỏi… mang hương vị rất riêng biệt, đặc biệt là Burger vị Phở, sự kết hợp sáng tạo giữa 2 nền ẩm thực Á - Âu..., hay dịch vụ mua hàng trên xe và các sản phẩm cà phê, đồ uống đặc trưng từ McCafe…
Ngoài ra, McDonald’s cũng tập trung triển khai các kênh giao hàng để tiếp cận nhiều khách hàng qua app McDelivery của mình và kênh giao hàng thông qua các đối tác Grab, Now, Baemin, Gojek như đã thực hiện thời gian qua.
Một điểm đáng chú ý nữa, cũng như nhiều thương hiệu F&B trên toàn cầu hiện nay, mục tiêu chiến lược của McDonald’s trong thời gian tới là nội địa hóa nguồn cung để chủ động về nguyên liệu.
Việc này tạo ra nhiều lợi thế cho McDonald’s khi 2 năm qua, Covid-19 làm đứt gãy chuỗi cung ứng nguyên vật liệu trên toàn cầu, dù các kế hoạch phát triển của hãng cũng bị ảnh hưởng khá mạnh.
Burger King ở Việt Nam thì sao?
Burger King cũng gặp phải những khó khăn khá tương tự. Khi Burger King vào Việt Nam năm 2012, thị trường đang mở ra nhiều cơ hội cho các hãng fast food ngoại, người dân khá cởi mở và háo hức để thử các sản phẩm mới.
Thương hiệu Burger King đã nắm bắt thời cơ để mở rộng thị phần và đặt mục tiêu mở 60 cửa hàng. Cánh Diều Xanh dự kiến đầu tư vốn cho hoạt động kinh doanh của Burger King tại Việt Nam khoảng 40 triệu USD và tăng hơn nữa nếu tìm được nhiều mặt bằng chiến lược.
Tuy nhiên, tập trung phát triển chưa được bao lâu, thì những biến động tại công ty mẹ đã ảnh hưởng đến hoạt động của Burger King tại Việt Nam.
Tính đến nay, số lượng cửa hàng của Burger King bị giảm 50%, hiện còn 9 cửa hàng tại TP.HCM, Hà Nội và Kiên Giang.
Về tình thế hiện nay, đại diện Burger King cho rằng, trong kinh doanh fast food, việc phải tái cấu trúc, di dời cửa hàng sau 1-5 năm là việc hết sức bình thường.
Nguyên nhân có thể do giá mặt bằng mỗi năm tăng cao, hợp đồng thuê nhà ngắn hạn (3 - 4 năm), hoặc chủ nhà quyết định lấy lại mặt bằng trước hạn...
Ngoài ra, cũng có trường hợp, công ty chủ động di dời tới vị trí gần kề với chi phí thuê rẻ hơn. Chẳng hạn, các cửa hàng Burger King có mặt tại hầu hết các sân bay với doanh thu ổn định.
Do đó, có thể nói, chiến lược mở rộng cửa hàng sẽ tùy thời điểm với các biện pháp hỗ trợ phù hợp từ tập đoàn Restaurant Brands International (RBI). Đáng chú ý, RBI là tập đoàn đầu tư tài chính, không chuyên biệt phục vụ thức ăn nhanh, nên việc hỗ trợ phát triển thị trường Việt Nam sẽ không sớm như mong đợi.
Đại diện hãng cũng nhấn mạnh, Burger King Việt Nam sẽ mở theo nhu cầu thị trường, chứ không bị bắt buộc theo việc phát triển của bên bán nhượng quyền như hợp đồng trước kia.