Mặc dù vậy, vấn đề năng suất và trình độ lao động vẫn là một thử thách lớn đối với Việt Nam. Theo đại diện Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, người lao động Việt Nam nhìn chung có kỹ năng làm việc cònyếu, trong khi năng suất lao động thậm chí chưa bằng 1/10 so với Singapore.
Những lợi thế lớn để phát triển
Theo tờ Business Times, Việt Nam có thể trở thành con hổ mới của châu Á bởi đang sở hữu những lợi thế sau:
Trước hết là sự bùng nổ của tầng lớp giàu có. Theo đó, số lượng người dân có mức sống cao, thu nhập khủng của Việt Nam ngày càng tăng lên. Những khách sạn dát vàng, căn hộ sang trọng hay những chiếc siêu xe đắt tiền cho thấy sự tăng trưởng mạnh mẽ của tầng lớp này.
Tiếp đó là sự dồi dào của lực lượng lao động. Việt Nam được xem là trung tâm gia công phần mềm của Đông Nam Á. Với lực lượng lao động trình độ cao và nhân công thấp hơn mặt bằng chung khu vực, Việt Nam hoàn toàn đủ sức hấp dẫn các công ty công nghệ.
Ngoài ra, năng lượng tái tạo được quan tâm đặc biệt tại Việt Nam. Việt Nam hiện là sở hữu công suất điện mặt trời lớn nhất Đông Nam Á, với 16,6 gigawatt vào năm 2020. Chính phủ đang triển khai nhiều chính sách thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng tái tạo này.
Kế đến là sự phát triển của thị trường bất động sản. Việt Nam đã và đang thu hút nguồn vốn từ các công ty bất động sản ở Singapore, bao gồm CapitaLand, Keppel và Mapletree Logistics Trust. Đặc biệtm phân khúc căn hộ cao cấp tại Việt Nam đang dần trở nên phổ biến hơn.
Cuối cùng là nhu cầu cơ sở hạ tầng lớn. Việt Nam đang rất tích cực phát triển cơ sở hạ tầng lớn. Ngành xây dựng được dự báo sẽ tiếp tục phục hồi vào năm 2022 khi một số dự án cơ sở hạ tầng quy mô được thực hiện.
Việt Nam đã sửa đổi luật xây dựng và luật đầu tư để đẩy mạnh thu hút dòng vốn đầu tư trong lĩnh vực này. Trong bối cảnh đó, nhiều công ty ở Đông Nam Á hiện đang tích cực tìm kiếm cơ hội đầu tư vào Việt Nam.
Chính từ những lý do trên, Business Times (Singapore) khẳng định, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành con hổ mới của châu Á.
Chính sách hấp dẫn nhà đầu tư
Theo WB, tầng lớp trung lưu của Việt Nam hiện chiếm 13% dân số cả nước và có thể tăng lên 26% vào năm 2026. Cùng với Thái Lan, Malaysia, Indonesia và Philippines, Việt Nam nằm trong top 5 nước trong khu vực về sự gia tăng của tầng lớp trung lưu.
Tại Hội nghị "Cải cách quy định hành chính: Chìa khóa thực thi thành công EVFTA" năm 2020, Chủ tịch của Eurocham khẳng định, Chính phủ Việt Nam đã cho thấy những nỗ lực cải cách môi trường kinh doanh, đầu tư trong nước.
Qua đó, Việt Nam dần trở nên hấp dẫn hơn trong mắt các nhà đầu tư. Với chi phí kinh doanh thấp, nền kinh tế tăng trưởng mạnh mẽ, tầng lớp trung lưu phát triển và môi trường thuận lợi, Việt Nam ngày càng thu hút các nguồn vốn FDI.
Theo Eurocham, trong nhiều năm tới, ít nhất cho đến năm 2050, Việt Nam sẽ là một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất trên thế giới, với tốc độ tăng trưởng GDP trung bình hàng năm ước tính khoảng 5%.
Bên cạnh đó, nhu cầu trong nước tăng cao, tỷ lệ thất nghiệp thấp và xuất khẩu mạnh nhờ vào dòng vốn FDI sẽ đưa Việt Nam trở thành nền kinh tế lớn có quy mô đứng thứ 20 trên thế giới và thứ 10 châu Á vào năm 2050.
Muốn đạt được điều này, Việt Nam cần tăng cường cải thiện môi trường kinh doanh. Hiện Việt Nam xếp thứ 70/190 quốc gia trong bảng xếp hạng Mức độ Dễ dàng Kinh doanh của Ngân hàng Thế giới 2020. Ở ASEAN, Việt Nam xếp vị trí thứ 5 nhưng khoảng cách còn khá xa so với Thái Lan, Malaysia.
Mục tiêu trở thành con hổ kinh tế mới của châu Á cũng nhận được sự quan tâm lớn từ Chính phủ. Việt Nam xác định một trong những đòn bẩy để đạt được mục tiêu quan trọng này là việc triển năng lượng xanh và phát triển bền vững; cải thiện năng suất lao động; nâng cao môi trường đầu tư kinh doanh thông qua cải cách quản trị rủi ro, nhất là trong tín dụng, thương mại và đầu tư.
Năng suất lao động còn thấp
Mặc dù sở hữu nhiều lợi thế lớn, Việt Nam vẫn có những thách thức đáng kể cần phải vượt qua. Trong số đó, năng suất lao động là một vấn đề quan trọng.
Tại hội nghị triển khai chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - tài chính (Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp - thông tin Việt Nam) Khương Thị Nhàn cho biết, hiện Việt Nam có khoảng 55 triệu lao động, nhưng chỉ 64,5% qua đào tạo, trong đó 24,5% có bằng cấp chứng chỉ.
Việc tuyển sinh trong giáo dục nghề nghiệp chỉ đạt khoảng 2,2 triệu người/năm, rất thấp so với nhu cầu nhân lực có kỹ năng nghề, đặc biệt là kỹ năng nghề cao cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và so với mặt bằng chung khu vực.
Các kỹ năng kỹ thuật, kỹ năng hành vi và kỹ năng mềm của lao động Việt Nam được đánh giá là yếu. Cơ sở vật chất, chuyên môn của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp còn hạn chế. Vấn đề quản trị nhà trường chưa đáp ứng yêu cầu quản trị nhà nước hiện đại.
Về phần mình, Vụ trưởng Vụ Đào tạo thường xuyên (Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp) Đào Trọng Độ nhấn mạnh, xét các chỉ số về năng lực cạnh tranh quốc gia liên quan nhân lực lao động thì Việt Nam còn thấp trong khu vực, chỉ đứng thứ 67/141 quốc gia có xếp hạng. Đặc biệt, chất lượng đào tạo chỉ đứng thứ 102/141 và năng suất lao động thậm chí chưa bằng 1/10 so với Singapore.
"Nguồn nhân lực của chúng ta có kỹ năng làm việc yếu là điểm trừ khiến nhiều doanh nghiệp nước ngoài lựa chọn đổ về các quốc gia khác, ví dụ như Ấn Độ, có chất lượng nguồn nhân lực tốt hơn", ông Độ lưu ý.
Theo ông, dù tổng cục đã quyết liệt triển khai chính sách hỗ trợ đào tạo lại lao động trong gần 1 năm nay, với khoảng 30 buổi làm việc cùng địa phương, doanh nghiệp nhưng việc giải ngân kinh phí vẫn rất thấp, chỉ khoảng 60 tỉ đồng. Trong khi đó, kinh phí Chính phủ dự kiến dành riêng là 4.500 tỉ đồng.