Suốt 13 năm qua, nhiều người dân tại địa phương này bị thu hồi đất để làm đường nhưng không được tái định cư. Nhiều gia đình đã ly tán, phiêu dạt đi nơi khác.
Thông đồng, dàn xếp để tư lợi cá nhân
Dự án đường số 1 có chiều dài 2,2 km, được phê duyệt và khởi công năm 2006. Giai đoạn 1, vốn đầu tư dự án là gần 142 tỉ đồng từ nguồn ngân sách nhà nước, do Sở Giao thông vận tải tỉnh Trà Vinh làm chủ đầu tư. Dự án đã thu hồi 28,3 ha đất của 253 hộ gia đình và 3 tổ chức.
Sau khi được điều chỉnh, mở rộng và bổ sung, dự toán đã tăng thêm gần 14,8 tỉ đồng, nâng tổng mức đầu tư dự án lên gần 160 tỉ đồng.
Trong dự án này, Công ty TNHH Xây dựng Hồng Lực và Công ty TNHH Xây dựng Vạn Thành là 2 đơn vị liên danh trúng thầu, thi công.
Đến năm 2009, trong lúc nền đường còn chưa làm xong thì bất ngờ phát sinh phản ảnh của nhiều người dân sinh sống tại đây. Ngay sau đó, Tỉnh ủy Trà Vinh đã chỉ đạo thanh tra vào cuộc.
Qua làm việc, Thanh tra tỉnh Trà Vinh đã chỉ ra nhiều sai phạm tại dự án này, ví dụ như chiều dài dự án tăng so với quyết định phê duyệt của UBND tỉnh. Đặc biệt, con đường còn bị nắn cong đi vào đất một số hộ không nằm trong diện bị quy hoạch, thu hồi làm dự án.
Việc nắn cong đường đã tạo điều kiện cho 12 cán bộ, công chức tỉnh Trà Vinh và 8 cán bộ, công chức Sở Giao thông vận tải (chủ đầu tư dự án) có đất nằm trong diện được thu hồi, bồi thường, với tổng diện tích gần 41.000m2.
Bên cạnh đó, giám đốc 2 công ty liên danh thi công dự án cũng sở hữu, "đón lõng" hơn 40.000 m2 đất nằm trong dự án.
Thanh tra tỉnh Trà Vinh xác định, trong dự án nói trên có dấu hiệu thông đồng, dàn xếp giữa tổ chuyên gia giúp việc đấu thầu, chủ đầu tư và các nhà thầu với mục đích tư lợi cá nhân; có dấu hiệu cố ý làm trái, gây hậu quả nghiêm trọng.
UBND tỉnh Trà Vinh kết luận, những cán bộ này đã có dấu hiệu tư lợi cá nhân khi cố tình thực hiện dự án với vị trí, quy mô sai chủ trương và quy hoạch. Một số cán bộ đã cố tình thay đổi vị trí, quy mô dự án với mục đích nắn con đường vào khu đất của mình để được hưởng bồi thường.
Trong khi đó, Sở Giao thông vận tải Trà Vinh được cho là đã tự ý điều chỉnh giá dự thầu, chấp nhận cho nhà thầu không đủ năng lực, tư cách trúng thầu…
Trách nhiệm chính thuộc về ông Phan Thanh Sơn - Giám đốc Sở Giao thông vận tải, là đại diện chủ đầu tư.
Ngoài ra, ông Nguyễn Trung Hoàng - Giám đốc Ban quản lý các dự án giao thông (đồng thời là thành viên Tổ chuyên gia giúp việc đấu thầu) phải chịu trách nhiệm chung về các sai phạm từ chủ trương, quy hoạch, quá trình xét thầu…
Sau khi vụ việc được phanh phui, Thanh tra đã đề nghị chuyển toàn bộ hồ sơ sang cơ quan điều tra để làm rõ.
Hơn 13 năm người dân chưa được tái định cư
Sau đó, dự án này bị đình trệ nhiều năm liền. Đến năm 2015, dự án mới được tái khởi động giai đoạn 2. Tuy nhiên, do UBND tỉnh Trà Vinh gặp khó khăn về ngân sách hình thức đầu tư được chuyển thành PPP (hợp đồng BT).
Tỉnh Trà Vinh đã giao Doanh nghiệp tư nhân Bình An bỏ vốn đầu tư thực hiện dự án giai đoạn 2. Đổi lại, doanh nghiệp này được giao 34.420 m2 đất hai bên đường số 1 để thu hồi vốn. Cuối năm 2018, con đường hoàn thành nhưng vì hợp đồng BT không đúng quy định nên Sở Giao thông vận tải Trà Vinh không giao được đất như hợp đồng đã ký cho Doanh nghiệp tư nhân Bình An.
Cho đến tận thời điểm này, dự án đường số 1 vẫn chưa được nghiệm thu, rơi vào bế tắc, doanh nghiệp khiếu kiện khắp nơi. Đáng nói, tất cả các hộ dân bị thu hồi đất vẫn chưa được bố trí tái định cư theo quy định, đa số giờ đã ly tán.
Chia sẻ về vụ việc này, bà Sơn Thị A, một hộ bị ảnh hưởng bởi dự án tại phường 9, TP.Trà Vinh cho biết, bà bị thu hồi gần 1.400m2 đất, hiện chỉ còn 100m2 xây nhà ở tạm.
"Đã hơn 13 năm nhưng chính quyền vẫn không bố trí tái định cư cho tôi. Tôi đã rất nhiều lần đi hỏi, nhưng họ chỉ qua chỉ lại đổ trách nhiệm cho nhau. Giờ tôi quá chán nản rồi", - bà A bức xúc.
Liên quan đến vấn đề này, Chánh Thanh tra tỉnh Trà Vinh Trần Văn Ba cho biết, Cục Phòng chống tham nhũng, Thanh tra Chính phủ đã yêu cầu cung cấp toàn bộ hồ sơ dự án tuyến đường số 1. Thanh tra tỉnh Trà Vinh đã cung cấp được hơn 1 tháng nay.
"Lúc đó, thanh tra có đề nghị chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra nhưng chưa được chuyển. Riêng xử lý cán bộ, do kết luận đã rất lâu và lúc đó tôi chưa về thanh tra nên không rõ lắm. Nhưng theo tôi biết đã có hình thức xử lý rồi. Về thông tin xử lý cán bộ phải xin ý kiến chủ tịch tỉnh mới được", - ông Ba thông tin.
Trong khi đó, Chủ tịch UBND tỉnh Trà Vinh Lê Văn Hẳn cho rằng, dự án đường số 1 đã rất lâu, Trà Vinh cũng rất trăn trở, muốn xử lý dứt điểm và không muốn kéo dài thêm nữa.
"Sau khi có kết luận thanh tra, tỉnh đã điều chỉnh quy mô dự án lại nhỏ hơn. Nhưng do vướng nghị định nên hiện giờ vẫn chưa thanh toán hợp đồng BT cho doanh nghiệp được. Người dân cũng chưa được bố trí tái định cư”, - ông Hẳn nói.
Theo ông, Trà Vinh chỉ mới tạm ứng một phần kinh phí giải quyết khó khăn cho doanh nghiệp. Về việc này, Phó thủ tướng Lê Văn Thành đã giao Bộ Kế hoạch và đầu tư chủ trì, phối hợp các bộ liên quan hỗ trợ Trà Vinh giải quyết vấn đề bế tắc hơn 13 năm nay.
“Tôi cũng đã giao một phó chủ tịch làm tổ trưởng, vừa có báo cáo trung ương phương án giải quyết mấy ngày nay rồi, và chưa có kết quả. Còn yêu cầu của Cục Phòng chống tham nhũng, tôi cũng đã giao thanh tra cung cấp toàn bộ hồ sơ dự án, hiện vẫn chưa có phản hồi từ Thanh tra Chính phủ”, - lãnh đạo tỉnh Trà Vinh cho hay.
Đồng thời, ông Lê Văn Hẳn cũng hứa sẽ cung cấp thông tin cụ thể cho báo chí khi có kết quả xử lý dự án đường số 1.