Ngày 19 tháng 8, Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã chính thức lên tiếng về việc cúng dường ở chùa Ba Vàng xét theo khuôn khổ truyền thống Phật giáo Việt Nam.
“Thượng tọa Thích Nhật Từ nên nhìn lại chính mình”
Như Sputnik đã thông tin về một số sự việc xoay quanh chùa Ba Vàng, Đại đức Thích Trúc Thái Minh ở TP. Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.
Cụ thể, dư luận xôn xao về đoạn clip lan truyền trên mạng xã hội ghi lại cảnh cúng dường diễn ra tại chùa Ba Vàng, TP Uông Bí dịp Đại lễ Vu lan vừa qua.
Trong video clip có thể thấy rất rõ ràng, hàng ngàn người dân xếp hàng hai bên đường, quỳ lạy, rạp xuống dưới đất khi đoàn chư tăng do Đại đức Thích Trúc Thái Minh dẫn đầu đi qua “khất thực” để cúng dường nhiều vật phẩm từ hoa, bánh kẹo, hương nhang cho đến cả tiền. Đáng nói nhất là thầy Thích Trúc Thái Minh và những người đi cùng đoàn các chư tăng lần lượt thu tiền, hoa từ tay người dân một cách vô tư.
Đoạn clip mà chùa Ba Vàng đăng tải nhanh chóng thu hút sự chú ý của cộng động mạng tại Việt Nam với nhiều bình luận, ý kiến trái chiều. Theo đó, rất nhiều người cho rằng, hình thức cúng dường của chùa Ba Vàng là không phù hợp với tinh thần của Phật giáo, đồng thời, quá phô trương và bị vật chất hóa.
Người dùng mạng ở Việt Nam không phản đối việc cúng dường, góp công đức, dâng trà bánh, hương hoa, vật phẩm cứng Đức Phật, Pháp và chư Tăng, tuy nhiên, việc này nên được làm trang trọng và kín đáo hơn thay vì “bát nháo” và “tai tiếng” như cách chùa Ba Vàng của thầy Thích Trúc Thái Minh làm – theo một số người dùng Facebook để lại comment dưới clip.
Ngày 16/8, Thượng tọa Thích Nhật Từ, Phó Trưởng ban Ban Trị sự kiêm Trưởng ban Phật giáo Quốc tế, Giáo hội Phật giáo Việt Nam TP.HCM, Phó Viện trưởng thường trực Học viện Phật giáo Việt Nam tại TP.HCM, Ủy viên Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Trụ trì chùa Giác Ngộ đánh giá việc cúng dường của chùa Ba Vàng là không phù hợp, cần tránh hiện tượng tương tự.
Theo Thượng tọa Thích Nhật Từ, khất thực là cơ hội để những người yêu mến đạo Phật kết nhân duyên với các thành viên Tăng đoàn bằng cách cúng dường thức ăn. Sau khi nhận thức ăn, Tăng đoàn có thể sẽ bày tỏ lòng biết ơn bằng các bài pháp, chia sẻ ngắn. Đức Phật đã quy định rất rõ không tiếp nhận tiền tài, hoa khi khất thực, chủ yếu gieo duyên cúng thức ăn.
“Những điều làm khác với hai quy định nêu trên là chưa phù hợp văn hóa được Đức Phật quy định cho người xuất gia”, Thượng tọa Thích Nhật Từ cho hay.
Trụ trì chùa Giác Ngộ cũng cho rằng, để hạn chế những việc chưa phù hợp trong cúng dường, làm theo quy định của Đức Phật sẽ đúng, để không ai ngộ nhận và không tạo ra sự khuấy động làm ảnh hưởng hình ảnh Phật giáo. Vị Ủy viên Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam cũng cho biết, vấn đề cốt lõi là người thực hiện phải làm đúng. Làm không đúng, dù giải thích dưới hình thức nào cũng khó chấp nhận.
“Sự kiện chùa Ba Vàng là bài học cần phải lưu tâm để tránh những hiện tượng tương tự xảy ra trong tương lai, làm mất ý nghĩa hành khất của đạo Phật”, Thượng tọa Thích Nhật Từ nói thẳng.
Và cũng từ đây, lời qua tiếng lại giữa các nhà sư bắt đầu xuất hiện. Trên trang Facebook của mình với hơn 1,6 triệu người theo dõi, Đại đức Thích Trúc Thái Minh đã tuyên bố:
“Thượng tọa Thích Nhật Từ nên nhìn lại chính mình trước khi phê phán chùa Ba Vàng”, ông Thích Trúc Thái Minh nói, đồng thời, Facebook chùa Ba Vàng cũng đăng tải nội dung tương tự.
Đến trưa ngày 18/8, trang Facebook của chùa Ba Vàng và Thầy Thích Trúc Thái Minh đều đăng tải tiếp một video phỏng vấn Hòa thượng Thích Tánh Nhiếp, Uỷ viên thường trực Hội đồng Trị sự Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, phó Ban thường trực Ban Phật giáo Quốc tế, trưởng Ban Trị sự Phật giáo tỉnh Quảng Bình, trụ trì chùa Đại Giác về việc chư tăng đi khất thực và nhận sự cúng dường. Trong khi đó, trên trang cá nhân, Thượng tọa Thích Nhật Từ chỉ đăng tải thông tin về việc tổ chức lễ tưởng niệm, cầu siêu đồng bào tử vong và cán bộ chiến sĩ hy sinh trong đại dịch Covid-19 được Giáo hội Phật giáo Việt Nam tại TP. HCM tổ chức từ 18/8 tới 20/8/2022 ở chùa Việt Nam Quốc Tự.
Xu hướng tìm kiếm, bình luận, thảo luận trên Facebook và các mạng xã hội về phát ngôn của hai nhà sư được nhiều người biết đến là Thích Nhật Từ và Thích Trúc Thái Minh tiếp tục tăng. Cư dân mạng Việt Nam không chỉ chia sẻ lại các bài viết của hai vị trụ trì chùa Ba Vàng và chùa Giác Ngộ mà còn có cả bài thuyết của Hòa thượng Thích Giác Khang nói về 10 giới trong tu hành.
Giáo hội Phật giáo Việt Nam lên tiếng
Ngày 19/8, trước các lùm xùm lan truyền trên mạng xã hội, Hòa thượng Thích Gia Quang, Phó Chủ tịch Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, đã lên tiếng.
Theo phát ngôn chính thức của Hòa thượng Thích Gia Quang, Phó Chủ tịch Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, việc làm cúng dường như trong video lan truyền trên mạng xã hội của chùa Ba Vàng là “chưa chuẩn”, “không phù hợp với triết lý và truyền thống Phật giáo Việt Nam”.
Giải thích về việc cúng dường, Hòa thượng Thích Gia Quang cho hay, ở mỗi nước sẽ khác nhau tùy theo truyền thống Phật giáo nước sở tại. Hòa thượng Thích Gia Quang nhấn mạnh rằng, trước kia, Đức Phật cũng có đi khất thực nhưng không tiếp nhận tiền tài, hoa, chủ yếu chỉ nhận thức ăn, đồ dùng.
“Các sư đi khất thực cầm chiếc bát, khi nhận đủ thức ăn trong bát sẽ không lấy thêm nữa”, Phó Chủ tịch Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam lưu ý.
Hòa thượng Thích Gia Quang cho biết thêm, Phật giáo ở Việt Nam gần như không có việc khất thực này. Hình thức này chủ yếu xuất hiện ở dòng Phật giáo Nam Tông.
“Phật tử có tâm muốn cúng dường thường sẽ làm việc này tại chùa. Xã hội từng có hiện tượng ‘giả sư’ để khất thực. Đó là vấn nạn tín ngưỡng bị biến dạng, biến tướng”, Hòa thượng Thích Gia Quang khẳng định.
Chùa Ba Vàng không thuộc quản lý của Giáo hội
Như đã biết, chùa Ba Vàng còn gọi là Bảo Quang Tự, nằm trên lưng chừng núi Thành Đẳng, phường Quang Trung, thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.
Từ năm 2007, Đại đức Thích Trúc Thái Minh (tên thật là Vũ Minh Hiếu, sinh năm 1967 tại thôn Ngọc Quan, xã Lâm Thao, huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh, tốt nghiệp thạc sĩ về marketing tại trường ĐH Kinh tế Quốc dân) thuộc Hệ phái thiền Trúc Lâm Yên Tử về trụ trì chùa.
Chùa Ba Vàng trở nên nổi tiếng năm 2019 sau khi bị phản ánh về việc thỉnh vong, cúng oan gia trái chủ thu hàng trăm tỷ đồng mỗi năm, sau đó, Giáo hội Phật giáo Việt Nam kết luận chùa Ba Vàng tổ chức lễ "giải oan gia trái chủ," chữa bệnh nhờ thỉnh vong, "trả nợ cho vong" bằng tiền hoặc lao động không công là trái với nghi lễ Phật giáo truyền thống. Còn Đại đức Thái Minh và chùa Ba Vàng vi phạm Hiến chương Giáo hội, làm tổn thương đến thanh danh Giáo hội, Tăng đoàn. Sư Thái Minh đã bị bãi nhiệm tất cả chức vụ trong Giáo hội Phật giáo trung ương và địa phương, nhưng vẫn được giao làm trụ trì chùa Ba Vàng.
Ngày 19/8, thông tin với Vietnamnet, Hòa thượng Thích Gia Quang cho biết, chùa Ba Vàng không thuộc quản lý của Giáo hội Phật giáo Việt Nam, cũng không tham gia vào Ban trị sự Giáo hội Phật giáo địa phương mà trực tiếp chính quyền địa phương quản lý.
Đối với vấn đề liệu một ngôi chùa không thuộc quản lý của tổ chức tôn giáo nào có không đúng với Hiến chương của Giáo hội hay không, Hoà thượng Thích Gia Quang cho biết, Hiến chương Giáo hội Phật giáo Việt Nam quy định, trước năm 1975 tất cả các chùa đều thuộc Giáo hội, sau năm 1975 thì cũng chỉ khuyến khích các chùa tham gia vào Giáo hội, gia nhập vào danh bạ của Giáo hội.
“Tuy nhiên, việc không vào các tổ chức tôn giáo như của Ba Vàng thì rất hãn hữu, hàng nghìn chùa mới có một chùa như thế, ở Việt Nam rất ít”, Hòa thượng Thích Gia Quang nhấn mạnh.
Thành phố Uông Bí nói gì về video cúng dường của chùa Ba Vàng?
Đối với vụ việc cúng dường của chùa Ba Vàng vừa qua, lãnh đạo thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh đã lập đoàn kiểm tra đối với các hoạt động của chùa Ba Vàng.
Hôm 10/7 (tức ngày 7 tháng 8 năm Nhâm Dần), chùa Ba Vàng đã tổ chức Lễ Vu Lan với khoảng 10.000 người tham dự, trong đó có hoạt động sớt bát cúng dường được tổ chức vào hồi 11 giờ trong khuôn viên chùa. Trong quá trình tổ chức hoạt động sớt bát có nhiều hình ảnh cúng dường bằng tiền, hoa quả, bánh kẹo, vật thực…
Hình ảnh đưa tiền, vật thực được đưa lên mạng xã hội gây phản cảm và phản ứng trái chiều của một số công dân trên mạng. Qua sự việc trên, đoàn kiểm tra của thành phố đã yêu cầu chùa Ba Vàng chấp hành việc tổ chức, triển khai các hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo tại chùa theo quy định của pháp luật và danh mục đã được Giáo hội Phật giáo Việt Nam TP. Uông Bí thông báo đến chính quyền địa phương.
“Trước khi tổ chức các hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo chưa có trong danh mục đã thông báo, yêu cầu nhà chùa thực hiện báo cáo với Ban trị sự Giáo hội Phật giáo TP Uông Bí bổ sung với chính quyền địa phương theo quy định của Luật Tín ngưỡng, tôn giáo”, lãnh đạo địa phương cho biết.
Đoàn kiểm tra của thành phố Uông Bí cũng yêu cầu chùa Ba Vàng tiếp tục thực hiện các quy định của pháp luật về cư trú, rút kinh nghiệm việc đưa các clip lên mạng xã hội gây ảnh hưởng không tốt và thực hiện gỡ bỏ clip trên mạng xã hội về lễ sớt bát cúng dường trong ngày lễ Vu Lan, thực hiện nghiêm các quy định về các hoạt động tôn giáo tại chùa.
UBND thành phố Uông Bí cũng giao các cơ quan, phòng ban chức năng của thành phố tăng cường công tác quản lý các hoạt động tôn giáo, tín ngưỡng tại các cơ sở thờ tự trên địa bàn thành phố.