Liệu nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye có thể biến thành một "Chernobyl" hay "Fukushima" mới?

Hồi tháng Ba, trên lãnh thổ của nhà máy đã xảy ra chiến sự. Kể từ đầu tháng 8, nhà máy thường xuyên bị pháo kích, hậu quả là thời gian gần đây đường dây điện bị hư hỏng, đã có một thời điểm nhà máy Zaporozhye bị mất điện, điều xảy ra lần đầu tiên trong lịch sử.

Tuần này, phái bộ của Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) do Tổng giám đốc Rafael Grossi dẫn đầu sẽ đến ZNPP. Trước đó, ông lưu ý rằng IAEA thừa nhận những rủi ro về tai nạn hạt nhân tại các nhà máy điện hạt nhân, nhưng không ngờ rằng một nhà máy điện hạt nhân lớn sẽ nằm trong tâm điểm của một cuộc đối đầu vũ trang.

Tai nạn ở quy mô như Chernobyl hay Fukushima khó có thể xảy ra

Bất kỳ hoạt động quân sự nào trong khu vực lân cận nhà máy điện hạt nhân, đặc biệt là khi bản thân nhà máy và cơ sở hạ tầng đang bị đe dọa, làm dấy lên lo ngại về việc phá hủy các hệ thống an toàn quan trọng, dẫn tới phóng xạ như trường hợp đã xảy ra ở Chernobyl và Fukushima. Spunik đã tham khảo ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực an ninh hạt nhân về khả năng xảy ra kịch bản tiêu cực.

"Nhờ các đặc điểm thiết kế, tai nạn ở cấp độ Chernobyl hoặc Fukushima ở ZNPP là khó xảy ra, nhưng vì tôi không nắm chính xác thông tin vềt hực trạng của nhà máy và tình hình ở khu vực xung quanh, nên tất cả những suy luận của tôi chỉ mang tính lý thuyết," - giáo viên của trường Đại học Tổng hợp Nghiên cứu Hạt nhân Quốc gia, cựu đại diện của Nga trong Hệ thống Thông tin Hạt nhân IAEA (INIS), nhà vật lý hạt nhân Vyacheslav Kupriyanov, nói với Sputnik.

Chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraina

Quân đội Ukraina bắn thủng nóc tòa nhà chứa nhiên liệu của nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye

29 Tháng Tám 2022, 20:47

Theo Kupriyanov, nguy hiểm tiềm tàng nhất theo nghĩa hạt nhân và bức xạ là các khoang lò phản ứng, nơi đặt các lò phản ứng hạt nhân, nhiên liệu hạt nhân, bể chứa nhiên liệu đã qua sử dụng và các thiết bị khác. Do nguy cơ tiềm ẩn, chúng được bảo vệ bằng nhà lò đặc biệt để ngăn chặn việc phát tán chất phóng xạ ra môi trường trong các vụ tai nạn nghiêm trọng.

“Sau sự cố tại nhà máy điện hạt nhân ở Fukushima, hệ thống an toàn tại nhà máy đã được hiện đại hóa, và Ukraina đã vượt qua kỳ kiểm tra căng thẳng đối với các nhà máy điện hạt nhân của châu Âu. Trong trường hợp mất điện và sự cố của hệ thống cung cấp điện khẩn cấp (điều xảy ra ở Fukushima, dẫn đến hậu quả là các lõi nhiên liệu bị nóng chảy), ở ZNPP có thể sử dụng các máy phát điện di động. Nếu một hệ thống làm mát bị hỏng, các hệ thống dự phòng sẽ hoạt động. Trong trường hợp xảy ra sự cố, ZNPP, giống như tất cả các nhà máy điện hạt nhân, được trang bị hệ thống tự động tắt để đưa lò phản ứng về trạng thái an toàn. Thảm họa có thể xảy ra nếu cả bản thân ngăn chứa bê tông và lò phản ứng đều bị xuyên thủng, điều này gần như không thể xảy ra. Nhưng cũng có thể xảy ra tình huống, ví dụ vì một hoặc vài hư hỏng, tình hình có thể vượt khỏi tầm kiểm soát. Ví dụ, một cú tấn công trực diện vào tòa nhà nơi đặt các thiết bị điều khiển điện tử của nhà máy điện. Và ở đây, các nhân viên của nhà máy sẽ phải đưa ra các quyết định phi tiêu chuẩn càng sớm càng tốt…”, Vyacheslav Kupriyanov nói.

Ngoài các lò phản ứng, tại ZNPP có những cơ sở nếu bị thiệt hại nặng nề sẽ đưa tới những hậu quả nghiêm trọng

Vào ngày 29 tháng 8, chính quyền thành phố Energodar, nằm cách ZNPP 5 km, thông báo rằng do hậu quả của vụ pháo kích, mái của tòa nhà đặc biệt số1 của ZNPP, nơi chứa nhiên liệu cho các lò phản ứng, đã bị hư hại. Alexander Uvarov, tổng biên tập của cổng thông tin Atominfo, chỉ ra rằng ngoài các tổ máy, trong nhà máy còn có những công trình suy yếu khác nữa.

“Ngoài các lò phản ứng, tại ZNPP, cũng như trên lãnh thổ của bất kỳ nhà máy điện hạt nhân nào, có những công trình mà nếu bị thiệt hại nặng nề sẽ dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng. Ví dụ, kho chứa chất thải phóng xạ: thiết bị "bẩn", quần áo nhân viên, nhiều loại chất thải phóng xạ lỏng khác nhau, v.v. Các kho chứa này không được bảo vệ nghiêm ngặt như các lò phản ứng, vì thế việc phá hủy chúng có thể gây ô nhiễm khu vực xung quanh nhà ga. Một mối nguy hiểm lớn hơn nhiều là việc lưu trữ nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng. Trước đây, chúng được được gửi đến Nga để xử lý, nhưng kể từ năm 2001, ở ZNPP đã tạo ra kho lưu trữ dài hạn đối với nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng trong các thùng bê tông với lớp bảo vệ kép. Tuy nhiên, một quả đạn pháo hoặc đầu đạn tên lửa có thể phá hủy lớp bê tông bảo vệ này. Nếu chỉ một số lượng nhỏ các container bị ảnh hưởng (theo thông tin của tôi là 173 hoặc 174) thì hậu quả sẽ không nghiêm trọng lắm. Nhưng nếu số lượng thùng chứa bị phá hủy quá nhiều thì có thể xảy ra tình trạng phóng xạ. Không tới quy mô như ở Chernobyl, nhưng khá nguy hiểm. Các kho chứa này đáp ứng các yêu cầu an toàn của IAEA, nhưng chúng không được thiết kế để chống lại các vũ khí hỏa lực hiện đại”- Alexander Uvarov nói.

BNG Nga: Phương Tây không nên hành xử tự sát trong tình huống xung quanh Zaporozhye NPP

29 Tháng Tám 2022, 20:41

Phái bộ của IAEA có mục đích làm dịu tình hình

Tuần này, phái bộ của IAEA bao gồm 14 chuyên gia từ các quốc gia khác nhau sẽ đến ZNPP. Nhiệm vụ của họ là đánh giá thiệt hại gây ra cho nhà máy và xác định khả năng hoạt động của tất cả các hệ thống đảm bảo an toàn. Theo Trưởng đoàn, Tổng Giám đốc IAEA Rafael Grossi, nhiệm vụ của phái đoàn còn bao gồm việc kiểm tra tình trạng của các lò phản ứng và kho dự trữ nguyên liệu hạt nhân để đảm bảo chúng không bị “chuyển” sang các mục đích khác ngoài mục đích sử dụng vì mục đích hòa bình”. Chúng tôi phải giúp ổn định tình hình, ông nhấn mạnh. Như Vyacheslav Kupriyanov nói với Sputnik, bản thân sự hiện diện của phái bộ IAEA ở nhà máy điện, nếu không phải là ổn định tình hình thì chí ít cũng làm dịu bớt căng thẳng.