Việt Nam cũng đã có doanh nghiệp sản xuất xe điện, chẳng hạn như VinFast (đơn vị thành viên của Vingroup). Tuy nhiên, phải làm gì để Việt Nam thực sự có tên tuổi trên bản đồ công nghiệp xe điện thế giới và EV được người dân tin dùng?
Xe điện là xu hướng tất yếu của thế giới
Báo cáo Triển vọng Xe điện toàn cầu (GlobalEV Outlook) của Tổ chức Năng lượng Quốc tế (IEA) cho biết, trong những năm qua, thị trường xe điện thế giới đã có những bước đột phá.
Năm 2021, số lượng xe điện toàn cầu đạt 16,5 triệu chiếc, tăng gấp 2,5 lần so với năm 2019. Trong đó, Trung Quốc, Mỹ và châu Âu là những khu vực đi đầu.
Xu hướng điện hóa trong lĩnh vực giao thông dần rõ nét do sự quan tâm ngày càng lớn đến tình trạng biến đổi khí hậu trên toàn thế giới.
Tại Hội nghị Thượng đỉnh về biến đổi khí hậu COP26, có 147 quốc gia cam kết phát thải ròng bằng “0”.
Đặc biệt, Volvo, Ford, General Motors, Mercedes Benz, BYD va Jaguar Land Rover là 6 hãng xe hơi cam kết ngừng sản xuất xe xăng dầu từ nay đến năm 2040.
Các nước Đông Nam Á cũng có những cam kết liên quan. Ví dụ, Thái Lan cam kết 50% ô tô sản xuất và phân phối từ năm 2030 là xe điện. Năm 2035, tổng số xe chạy bằng điện tại Thái Lan sẽ đạt 18,41 triệu chiếc.
Indonesia thì đặt mục tiêu 20% sản lượng xe ô tô bán ra là xe điện và xe hybrid vào năm 2025. Đến năm 2030, con số này tăng dần lên hơn 25%. Ước tính có 2,2 triệu xe ô tô điện, 13 triệu xe máy điện và gần 32.000 trạm sạc vào năm 2030.
Philippines đưa ra cam kết xe điện chiếm 21% tổng số phương tiện năm 2030 và 50% năm 2040.
Về phần mình, tại Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 876/QĐ-TTg ngày 22/7/2022 phê duyệt Chương trình hành động chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí metan của ngành Giao thông Vận tải.
Theo đó, từ nay đến năm 2040, Việt Nam sẽ từng bước hạn chế, tiến tới dừng sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu xe ô tô, xe mô tô, xe máy sử dụng nhiên liệu hoá thạch với mục đích sử dụng trong nước.
Đến năm 2050, 100% phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, xe máy thi công tham gia giao thông sử dụng điện, năng lượng xanh.
Xuất phát điểm của Việt Nam tương đương với thế giới về phát triển xe điện
Trên báo Giao thông có ý kiến khá thú vị cho rằng, thị trường ô tô điện tại Việt Nam đã được kích hoạt với hàng loạt mẫu xe mới ra mắt, thậm chí, dù có bước nhảy vọt nhưng so với tốc độ phát triển xe điện của thế giới (nhất là với những gì mà VinFast đã làm được – PV), nhưng Việt Nam dường như vẫn đang ở “điểm xuất phát”.
Ấn phẩm dẫn số liệu Cục Đăng kiểm Việt Nam cho hay, đến tháng 8 năm 2022, cả nước đã có gần 3.000 ô tô điện được sản xuất lắp ráp, nhập khẩu, tăng gấp hơn 20 lần so với năm 2019. Hiện đã có gần 1,8 triệu mô tô - xe máy điện đang hoạt động tại Việt Nam.
Tờ báo cũng dẫn ý kiến của GS.TS. Lê Anh Tuấn, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết, xuất phát điểm của Việt Nam là tương đương với thế giới về phát triển xe điện.
Theo ông, để có thể phát triển mạnh mẽ loại phương tiện này, cần có sự đầu tư đồng bộ, chiến lược rõ ràng để phát huy cơ hội, thu hút mạnh mẽ nguồn lực phát triển.
“Về công nghệ trong phát triển phương tiện điện, Việt Nam không chênh lệch quá nhiều so với các nước. Tuy nhiên, những khó khăn thách thức cũng không ít, như về nhận thức, giá thành sản phẩm, thiếu các tiêu chuẩn, quy chuẩn hay phát triển hệ thống lưới điện, trạm sạc… Vì thế muốn phát triển loại phương tiện này cần có những định hướng, chiến lược rõ ràng”, chuyên gia nhấn mạnh.
Ông Tuấn cho biết, Việt Nam hiện đã có doanh nghiệp sản xuất phương tiện điện, đặc biệt là ô tô điện.
VinFast của Vingroup, trên thực tế, là câu chuyện thần kỳ của Việt Nam. Đó là một hiện tượng khẳng định khát vọng xây dựng tên tuổi Việt Nam trên bản đồ công nghiệp xe hơi toàn cầu của tỷ phú Phạm Nhật Vượng cũng như người Việt.
Thế giới chú ý đến Việt Nam nhiều hơn, nhất là ngành công nghiệp xe hơi non trẻ của đất nước sau sự ra đời và vươn mình của thương hiệu xe quốc dân VinFast.
Tuy nhiên, việc sản xuất một chiếc ô tô là chuỗi giá trị toàn cầu.
Do vậy, các nước khác trong khu vực như Thái Lan, Indonesia chưa có doanh nghiệp nội địa sản xuất không có nghĩa là họ chưa tham gia sản xuất ô tô điện. Thái Lan đã giới thiệu ô tô điện ra thị trường từ cách đây 5 năm, chỉ có điều nhà sản xuất không phải doanh nghiệp Thái Lan.
“Thế nên, để có thể phát triển mạnh mẽ loại phương tiện này thì đòi hỏi một sự đầu tư đồng bộ, chiến lược rõ ràng”, ông Tuấn khuyến nghị để phát triển ngành xe điện Việt Nam.
Làm sao để người Việt tin dùng xe điện?
Theo chuyên gia ô tô Nguyễn Minh Đồng, giá bán và quãng đường sau mỗi lần sạc là hai khoảng cách lớn đang ngăn cản người tiêu dùng đến với xe điện. Tuy nhiên, hai khoảng cách này đã dần được thu hẹp.
“Cách đây 5 năm, xe điện đắt gấp đôi xe xăng, nhưng giờ chỉ đắt hơn 1,3 lần. Quãng đường sau mỗi lần sạc cũng tăng lên, từ 250km thì giờ đây xe điện có thể đi được 400 - 500km, tương đương một lần đổ đầy xăng. Tuy nhiên, hạn chế lớn nhất vẫn là thời gian sạc pin mất hàng giờ và số trạm sạc chưa phủ rộng đến hang cùng ngõ hẻm như trạm xăng”, ông Đồng nói.
Về phần mình, PGS. TS. Vũ Ngọc Khiêm, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Công nghệ Giao thông Vận tải, cho rằng để thúc đẩy phát triển phương tiện điện ở thời điểm sơ khai như hiện nay, có 3 yếu tố chính cần quan tâm: người dùng, nhà sản xuất và nhà quản lý.
Cụ thể, người dùng cần được làm quen với phương tiện sử dụng điện và làm sao để họ thấy được những lợi ích thiết thân so với các loại xe truyền thống.
Cơ quan quản lý và doanh nghiệp sản xuất cần nghiên cứu các chính sách hỗ trợ, giảm giá bán xe, giá thuê pin và các chính sách thuế phí khác để khuyến khích tiêu dùng.
Đặc biệt, cần hoàn thiện quy hoạch nguồn điện và mạng lưới điện để đảm bảo hạ tầng trạm sạc.
“Hệ thống trạm sạc và đặc biệt là trạm đổi pin có ý nghĩa rất quan trọng đối với việc thúc đẩy người dân sử dụng ô tô, xe máy điện. Đổi và sạc pin nhanh sẽ khắc phục được hạn chế về thời gian nạp pin. Đối với xe hai bánh thì đẩy mạnh phát triển hệ thống đổi pin có ý nghĩa đặc biệt quan trọng…”, ông Khiêm cho hay.