Tuy nhiên, các doanh nghiệp trong lĩnh vực này cũng đã bắt đầu ghi nhận tình trạng hết đơn hàng, xuất phát từ nguyên nhân lạm phát tăng cao ở các nước phương Tây khiến người tiêu dùng thắt lưng buộc bụng.
Thực tế, tình trạng kinh tế khó khăn diễn ra đã lâu trên toàn cầu, nhưng vì sao đến nay ngành thuỷ sản mới cảm nhận điều này?
Ngấm đòn lạm phát, thuỷ sản thiếu đơn hàng dịp cuối năm
Ông Nguyễn Văn Kịch, Giám đốc Công ty cổ phần thủy sản Cafatex cho biết, thông thường tháng 10 đến tháng 12 mỗi năm là thời gian cao điểm, các nhà nhập khẩu tăng mua thủy sản để phục vụ khách hàng dịp lễ Giáng sinh và Tết Dương lịch.
Tuy nhiên, tình hình năm nay trái ngược hoàn toàn. Kể từ giữa tháng 10 cho đến nay, doanh nghiệp chưa có đơn hàng mới.
"Các đối tác truyền thống thường xuyên liên hệ để hỏi thăm tình hình sản xuất, giá bán hàng nhưng cho biết do hàng tồn kho còn nhiều nên không đặt thêm đơn hàng mới", ông Kịch nói với Nhà đầu tư.
Trong khi đó, Phó tổng giám đốc Tập đoàn Sao Mai Trương Vĩnh Thành cho biết, kể từ tháng 11 và 12, sản lượng xuất khẩu sản phẩm cá tra của Công ty cổ phần đầu tư và phát triển Đa quốc gia IDI (thành viên Tập đoàn Sao Mai) cũng sụt giảm mạnh.
Lý do xuất phát từ lạm phát, khiến người tiêu dùng phải thắt chặt chi tiêu, giảm mua hàng.
"Mặc dù xuất khẩu giảm nhưng doanh nghiệp vẫn cố gắng duy trì việc làm, đảm bảo đời sống cho hàng ngàn công nhân", ông Thành cho hay.
Tương tự, ông Hồ Quốc Lực, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần thực phẩm Sao Ta, cho biết khi lạm phát tăng cao, nhiều nước rơi vào suy thoái kinh tế, người tiêu dùng có xu hướng thắt chặt chi tiêu.
"Người ta có thể không mua đôi giày, cái áo lúc này nhưng không thể không ăn, đó là lý do vì sao đến nay làn sóng lạm phát toàn cầu mới bắt đầu ảnh hưởng đến ngành thực phẩm, trong đó có mặt hàng thủy sản", ông Lực lý giải.
Với Công ty Sao Ta, kể từ tháng 12 này, khách hàng Nhật cũng đã thông báo tạm ngưng mua hàng, trong khi các thị trường khác cũng chưa có đơn đặt hàng mới.
"Tuy nhiên, do đẩy mạnh sản xuất ngay đầu năm nên đến thời điểm này Công ty chúng tôi đã hoàn thành kế hoạch sản xuất cả năm", vị này nói.
Theo ông, mặc dù doanh nghiệp phải cắt giảm sản xuất do khó khăn về thị trường, nhưng những khó khăn này đã được HĐQT lường trước. Với nguồn quỹ phúc lợi trích lập xấp xỉ 20 tỷ đồng/năm, công ty vẫn có đủ nguồn tài chính để chăm lo cho người lao động ngay cả khi phải nghỉ chờ việc.
Một đại diện của Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho hay, ở thời điểm cuối năm, sẽ có nhiều khó khăn mà các doanh nghiệp phải đối mặt.
Tuy vậy, cho đến hết tháng 11, ngành thủy sản đã xuất khẩu vượt mốc 10 tỷ USD, có thể đạt 11 tỷ USD cho cả năm, cao nhất từ trước tới nay.
Đại diện VASEP lưu ý, tình hình chung hiện nay trên thế giới cho thấy sự tăng trưởng, phát triển đang khó đoán. Nhu cầu giảm đi nhưng nguồn cung vẫn rất dồi dào. Nó sẽ dẫn đến tình trạng cạnh tranh ngày càng gay gắt, nhất là với mặt hàng tôm xuất khẩu.
Triển vọng lạc quan năm 2023
Về phần mình, Tổng thư ký VASEP Trương Đình Hòe cho rằng, ngành thuỷ sản dù đang gặp khó khăn nhưng với sự điều hành linh hoạt của Chính phủ, kinh tế vĩ mô của Việt Nam được xem là ít bị tác động bởi các yếu tố bên ngoài như thời điểm khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 2008.
Bên cạnh đó, sức khoẻ của doanh nghiệp hiện nay chắc chắn tốt hơn giai đoạn 2008. Do đó, các doanh nghiệp sẽ có thể tiếp tục cầm cự để chờ cơ hội bức phá trong thời gian tới.
"Nhiều người hy vọng là cuối Quý I/2023 thị trường sẽ hồi phục. Nếu thực tế tình hình kinh tế thế giới cải thiện mà nhu cầu sớm quay trở lại thì chúng ta có thể hy vọng sớm vượt qua khó khăn trong khoảng Quý II, năm 2023", ông Hòe cho biết.
Chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển cũng dự báo, đỉnh điểm khó khăn của các ngành sản xuất, xuất khẩu nói chung, ngành thủy sản nói riêng là giai đoạn từ quý IV/2022 đến quý I/2023.
Từ quý I/2023, hệ thống trái phiếu doanh nghiệp và thị trường bất động sản được kỳ vọng sẽ ổn định trở lại. Sang quý II, hệ thống tài chính, thương mại, dịch vụ sẽ ổn định, dòng vốn quay về bình thường đối với doanh nghiệp sản xuất.
Trong quý cuối cùng năm 2023, hệ thống ngân hàng thương mại sẽ ổn định, lãi suất giảm, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh.
Vị chuyên gia này cũng cho rằng, do việc kiểm soát tín dụng để tránh xảy ra "bong bóng" bất động sản và lập lại trật tự trong phát hành trái phiếu doanh nghiệp, các hoạt động sản xuất phải chịu "vạ lây" như bị siết room tín dụng, tăng lãi suất. Thêm nữa, tác động "giảm cầu" của thị trường càng làm cho doanh nghiệp sản xuất gặp khó khăn.
Theo ông Hiển, tháng 6/2023 sẽ là đỉnh điểm của lạm phát trên toàn cầu, sau đó tình hình sẽ lắng xuống. Năm 2023, ngành thủy sản sẽ phát triển trái ngược với năm 2022, tức là tăng trưởng chậm vào đầu năm và khởi sắc vào cuối năm. Tăng trưởng của ngành vẫn rất lạc quan, không thua kém năm 2022. Dự báo Mỹ vẫn là thị trường mạnh số một.
"Đối sách bây giờ không có bài bản nào thống nhất, tùy thuộc tình huống từng doanh nghiệp. Trước mắt là các doanh nghiệp cần tập trung trao đổi, đàm phán khách hàng tìm cách giảm thiểu khó khăn, thiệt hại. Cùng với đó là các doanh nghiệp phải nâng cao chất lượng quản trị điều hành, tiết giảm tối đa chi phí sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, giá trị thương hiệu, đa dạng khách hàng để cầm cự và chờ thời cơ tăng tốc, phục hồi sản xuất", chuyên gia nói.
Về phần mình, TS. Hồ Quốc Lực, Chủ tịch HĐQT Công ty Sao Ta cho rằng, doanh nghiệp cần xây dựng vững chắc 3 trụ cột, bao gồm quản trị tốt, tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường trong sản xuất và trách nhiệm với cộng đồng, xây dựng văn hóa doanh nghiệp, tạo niềm tin cho khách hàng, đối tác.
"Khi đã tạo dựng được niềm tin với đối tác thì họ sẽ sẵn sàng đồng hành cùng mình kể cả những lúc khó khăn nhất, cùng nhau chia sẻ rủi ro để vượt qua khó khăn", ông Lực đúc kết.