Hiệp định Paris 1973: Thắng lợi của chiến lược “vừa đánh, vừa đàm”

“Việc hai bên ngồi vào bàn đàm phán tạo ra một bước ngoặt của cuộc chiến tranh. Trước đây, hai bên chỉ dùng quân sự để “nói chuyện” với nhau nhưng bây giờ, vừa quân sự vừa ngoại giao (đàm phán). Mỹ quyết định rút ra khỏi cuộc chiến tranh”, TS. Nguyễn Mạnh Hà nhấn mạnh.

“Ở đây cần nhấn mạnh đến chữ “thống nhất” bởi vì đất nước Việt Nam lúc đó bị chia cắt thành hai miền Nam - Bắc, bây giờ sẽ có sự thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền đất nước Việt Nam”, chuyên gia cho biết.

“Bằng Hiệp định này, chúng ta đã đẩy được quân đội Mỹ ra khỏi miền Nam Việt Nam. Và cuộc chiến tranh chuyển sang bước ngoặt quan trọng tiếp theo. Giờ đây, quân và dân Việt Nam chỉ phải chiến đấu với một đối tượng - quân đội và chính quyền Sài Gòn. Với sự viện trợ của quân đội Mỹ giảm sút rất nhiều thì rõ ràng tạo ra điều kiện thuận lợi cho quân và dân Việt Nam nói chung tiến lên, hoàn thành nhiệm vụ “đánh cho Ngụy nhào” như trong câu thơ chúc Tết Xuân 1969 của Chủ tịch Hồ Chí Minh”.

“Đến đầu năm 1967 khi tình hình quốc tế có điều kiện thuận lợi cho đấu tranh ngoại giao, Trung ương ĐCS Việt Nam đã họp Hội nghị lần thứ 13 (1/1967) đưa ra Nghị quyết. Trong đó phải đưa mặt trận đấu tranh ngoại giao lúc đó đã chín muồi khi quân chiến đấu Mỹ vào miền Nam Việt Nam không thể xoay chuyển được tình hình. Thứ hai, nhân dân thế giới phản đối chiến tranh Việt Nam, kể cả nhân dân Mỹ. Thứ ba, phe XHCN quay lại ủng hộ và viện trợ cho Việt Nam rất nhiều”. TS Nguyễn Mạnh Hà phân tích.

“Trên thực tế, đồng chí Lê Duẩn, lúc đó là Bí thứ thứ nhất BCH TW ĐCS Việt Nam, đã nói “Mở cuộc tổng tấn công Tết Mậu Thân 1968 này để làm tung tóe các khả năng”. Nghĩa là làm mở ra các khả năng trong đó có khả năng ngoại giao”, nguyên giám đốc Viện Lịch sử Đảng, Học viện Quốc gia Việt Nam nhấn mạnh.

“Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, Mỹ trực tiếp đàm phán với Việt Nam không thông qua bất cứ một kênh trung gian nào. Tại Hội nghị Geneva 1954, Mỹ tham gia một bên và có cả sự tham gia của Trung Quốc, Liên Xô và Pháp, Anh v.v. Tại Hội nghị Paris chỉ có riêng Mỹ và Việt Nam. Điều này là minh chứng cho đường lối sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam. Từ đàm phán hòa bình này, Việt Nam đã loại bỏ được đối thủ trực tiếp, tạo điều kiện cho hành động quân sự kết thúc chiến tranh”.

“Trong quá trình đàm phán Hiệp định Paris 1973, tôi đánh giá rất cao sự ủng hộ và giúp đỡ của Liên Xô. Liên Xô là quốc gia chủ trương đối thoại. Và Mỹ cũng biết điều này nên Mỹ thường thông qua Liên Xô để đặt vấn đề với Việt Nam Dân chủ Cộng Hòa”.

“Nếu chỉ sử dụng quân sự thì tương quan lực lượng Việt Nam không thể bằng với Hoa Kỳ. Việt Nam chỉ đánh để người Mỹ nhận ra rằng họ không thể thắng được và đàm phán. Trong kháng chiến chống Pháp, Việt Nam đã có kinh nghiệm thông qua trận Điện Biên Phủ. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, Việt Nam có Tổng tấn công Tết Mậu Thân 1968 để chứng minh cho người Mỹ thấy rằng, có nửa triệu quân và đưa thêm quân thì cũng không giải quyết vấn đề gì. Chính vì vậy, Mỹ đề nghị đàm phán lúc đó và Việt Nam chấp thuận. Và theo nghiên cứu, trong cuộc đàm phán Paris 1973, Liên Xô luôn ủng hộ Việt Nam”, TS. Nguyễn Mạnh Hà nhấn mạnh.

“Thông qua thắng lợi của Hiệp định Paris 1973, bài học đầu tiên theo tôi đáng giá nhất chính là ĐCS Việt Nam giữ được đường lối độc lập, tự chủ. Nghĩa là khi nào chấp thuận đàm phán với Mỹ là do Việt Nam quyết định, chứ không phải từ áp lực bên ngoài”.

“Ví dụ, năm 1972 Tổng thống Nixon đi thăm Trung Quốc và Liên Xô và chia rẽ mối quan hệ Việt Nam - Liên Xô - Trung Quốc. Điều này gây bất lợi cho Việt Nam, nhưng không vì thế Việt Nam từ bỏ mối quan hệ với Liên Xô và Trung Quốc. Hà Nội quyết định đi theo đường lối của mình là vừa chiến đấu, vừa đàm phán với Mỹ. Việt Nam có thể nhân nhượng một số điểm trên bàn đàm phán để ký được Hiệp định Paris. Vì Hiệp định này khi ký được, thành công thu được sẽ lớn hơn rất nhiều”, chuyên gia trên chỉ ra.