Quyết định phút cuối giải quyết "cục máu đông" mua sắm vật tư y tế của Chính phủ

Nghị quyết số 30/NQ-CP ngày 4/3/2023 được xem giải pháp tháo gỡ nút thắt được ví như "cục máu đông" làm tắc nghẽn việc mua trang thiết bị y tế cao cấp tại các bệnh viện hiện nay.

Đặc biệt, Chính phủ cho phép bệnh viện thí điểm một số cơ chế mới mua sắm trang thiết bị y tế, trong đó được lấy báo giá trực tiếp từ nhà phân phối khi mua máy độc quyền.

Theo Cổng TTĐT Chính phủ, ngày 3/3, Chính phủ ban hành Nghị định số 07/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 98/2021/NĐ-CP ngày 08/11/2021 về quản lý trang thiết bị y tế.

Ngày 4/3, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 30/NQ-CP sửa đổi khoản 4 Nghị quyết số 144/NQ-CP về việc tiếp tục thực hiện các giải pháp bảo đảm thuốc, trang thiết bị y tế.

Nghị quyết số 30/2023 có hiệu lực thi hành ngay, được ví như quyết định giờ chót "giải quyết cục máu đông" và "cứu lấy" công tác mua sắm trang thiết bị vật tư y tế, nhất là các hạng mục cấp cao tại nhiều bệnh viện, cơ sở y tế trên cả nước.

Như vậy, có thể nhận thấy tinh thần cầu thị của Chính phủ. Để giải quyết tình trạng thiếu thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế, có 3 văn bản đang được gấp rút sửa đổi, gồm: Nghị định 98/2021 về quản lý trang thiết bị y tế; Nghị quyết 144 của Chính phủ về việc bảo đảm thuốc, trang thiết bị y tế và thanh toán chi phí khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế; Thông tư 15 của Bộ Y tế quy định về việc đấu thầu thuốc tại cơ sở y tế công lập.

Trong hai ngày 3-4/3, Chính phủ đã ban hành các văn bản mới sửa đổi Nghị định 98 và Nghị quyết 144. Văn bản còn lại, Bộ Y tế đang đẩy nhanh tiến độ để sớm ban hành.

Theo Nghị quyết 30, trong năm 2023, Chính phủ Việt Nam cho phép các bệnh viện được thí điểm xây dựng giá gói thầu mua trang thiết bị.

Nếu cùng chủng loại trang thiết bị nhưng có nhiều hãng sản xuất thì bệnh viện giao Hội đồng khoa học xây dựng tính năng, cấu hình kỹ thuật theo yêu cầu chuyên môn và lấy báo giá theo quy định.

Một trong những căn cứ để xác định giá gói thầu là giá thị trường được tham khảo từ báo giá của các nhà cung cấp.

Trong trường hợp nếu chỉ có một hoặc hai nhà phân phối hoặc doanh nghiệp cung cấp báo giá, bệnh viện được sử dụng các báo giá đã nhận được để xây dựng giá gói thầu.

Đáng chú ý, Chính phủ cho phép bệnh viện được lấy báo giá trực tiếp từ nhà phân phối với trường hợp chỉ có một nhà (máy độc quyền) hoặc để đảm bảo tính tương thích về công nghệ, bản quyền mà không thể mua được từ đơn vị khác. Giá gói thầu được xác định dựa trên tính năng kỹ thuật, nhu cầu sử dụng, khả năng tài chính của chủ đầu tư.

Ngoài ra, kết quả thẩm định giá của cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc doanh nghiệp thẩm định giá theo Luật Giá; giá trúng thầu của gói thầu mua sắm trang thiết bị y tế tương tự gần nhất, tối đa không quá 120 ngày, cũng là một trong những căn cứ để bệnh viện xác định giá gói thầu mua máy.

Nếu gói thầu gồm nhiều phần riêng biệt, chủ đầu tư ghi rõ giá cho từng phần. Các cơ sở y tế được phép sử dụng trang thiết bị do cá nhân, tổ chức trong và ngoài nước tặng, tài trợ (gồm trang thiết bị liên doanh, liên kết đã hết thời hạn hợp đồng), nhưng chưa hoàn thành thủ tục xác lập sở hữu toàn dân để khám, chữa bệnh.

Các dịch vụ kỹ thuật thực hiện bằng trang thiết bị này được Quỹ bảo hiểm y tế thanh toán. Bệnh viện được dùng kinh phí của mình để bảo trì, bảo dưỡng, sửa chữa các loại máy này.

Đây là điểm rất mới. Theo quy định trước đây, bệnh viện phải tham khảo ba báo giá khi đấu thầu trang thiết bị y tế. Đây được xem là một trong những điểm nghẽn khiến nhiều bệnh viện không mua, không sửa được máy móc hiện đại.

Trước đó, từ tháng 10/2022, thảo luận tại tổ ở Quốc hội, bác sĩ Nguyễn Tri Thức, Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy đã nêu lên vấn đề rằng, các bệnh viện không biết mua sắm máy móc thế nào cho đúng khi máy cao cấp chỉ có một hãng độc quyền, không có giá khác nhau để tham khảo.

Trong khi đó, theo quy định mới, nút thắt "ba báo giá" đã được Chính phủ tháo gỡ, giúp ích rất lớn cho các bệnh viện trong công tác mua sắm vật tư sau này.

Nghị quyết 30/2023 của Chính phủ cũng sửa quy định về thanh toán chi phí khám chữa bệnh bảo hiểm y tế.

Theo đó, Chính phủ cho phép tiếp tục thanh toán chi phí khám chữa bệnh bảo hiểm y tế với các dịch vụ kỹ thuật thực hiện bằng máy do nhà thầu cung cấp sau khi trúng thầu vật tư, hóa chất theo kết quả lựa chọn nhà thầu được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Cụ thể, với các hợp đồng ký trước 5/11/2022, việc thanh toán thực hiện theo thời hạn hợp đồng; với hợp đồng ký từ 5/11/2022 sẽ thanh toán đến khi có văn bản quy phạm pháp luật về vấn đề này, bao gồm cả hợp đồng được ký theo hình thức mua sắm trực tiếp. Trong cả hai trường hợp, nếu hết hạn hợp đồng, việc thanh toán sẽ đến khi hết vật tư, hóa chất đã mua.

Chính phủ quy định, nếu chủ đầu tư ghi trong hồ sơ mời thầu yêu cầu đơn vị trúng thầu vật tư, hóa chất cung cấp trang thiết bị y tế để sử dụng kèm theo, thì đơn vị trúng thầu phải thực hiện. Chi phí khám chữa bệnh các dịch vụ kỹ thuật thực hiện bằng máy do nhà thầu cung cấp sau khi trúng thầu vật tư, hóa chất, được Quỹ bảo hiểm y tế thanh toán. Trường hợp hết thời hạn hợp đồng thì được tiếp tục thanh toán đến khi sử dụng hết vật tư, hóa chất đã mua.

Bộ Y tế được giao xây dựng, ban hành hướng dẫn xây dựng giá gói thầu trang thiết bị y tế, hoàn thành trong quý II/2023. Bộ sửa đổi, bổ sung danh mục thuốc đầu thầu tập trung quốc gia, địa phương đảm bảo phù hợp với năng lực từng cấp và khả năng cung ứng của doanh nghiệp, cung ứng đủ, kịp thời thuốc cho khám chữa bệnh, hoàn thành trong quý III/2023.

Ông Nguyễn Tường Sơn, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính (Bộ Y tế), thành viên soạn thảo Nghị quyết 30/NQ-CP về việc tiếp tục thực hiện các giải pháp bảo đảm thuốc, trang thiết bị y tế, cho biết Nghị quyết có nhiều điểm mới, tháo gỡ cơ bản những vướng mắc của các cơ sở y tế hiện nay trong vấn đề này.

Ông Trần Bình Giang, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết Nghị quyết đã cơ bản tháo gỡ vướng mắc về thiếu trang thiết bị, vật tư tại các cơ sở khám chữa bệnh, trong đó có Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức.

Nghị quyết giải quyết được việc mua sắm hóa chất của máy đặt, máy mượn được BHYT thanh toán. Liên quan đến máy tặng, cho (từ các tổ chức, cá nhân, trong nước và nước ngoài), trước đây, theo ông Giang, tại Việt Nam không có cơ chế để sử dụng được; những máy hết hạn liên doanh, liên kết thì tiếp tục được sử dụng, mặc dù chưa hoàn thành thủ tục xác lập sở hữu toàn dân nhưng BHYT vẫn thanh toán. Việc này khắc phục cơ bản việc thiếu máy móc, trang thiết bị phục vụ nhu cầu khám chữa bệnh của người dân.

Tiếp đó, liên quan đến xác định giá để thực hiện kế hoạch mua sắm, trước đây quy định yêu cầu phải có 3 báo giá nhưng theo Nghị quyết mới, chỉ cần đưa lên trang thông tin điện tử của đơn vị, nếu như có 1-2 nhà thầu, các bệnh viện vẫn có thể xác định giá mua được. Trường hợp có nhiều chủng loại khác nhau thì giao Hội đồng Khoa học xác định chất lượng phù hợp, chứ không phải chọn những loại có giá thấp.

Theo PGS.TS Đào Xuân Cơ, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, Nghị quyết đã giải quyết quyết liệt và cơ bản những khó khăn về thiếu trang thiết bị, vật tư y tế tại các cơ sở y tế trong tình trạng cấp bách hiện nay.