Năm 2022, Philippines nhập 3,7 triệu tấn gạo, là nước nhập khẩu gạo lớn thứ hai thế giới. Đáng chú ý, có đến khoảng 90% tổng số gạo nhập khẩu của Philippines trong năm ngoái đến từ Việt Nam.
Lý do giá gạo xuất khẩu của Việt Nam giảm
Ngày 2/3 vừa qua, gạo loại 5% tấm của Việt Nam có giá 448 USD/tấn (giảm 5 USD/tấn), Thái Lan giá 458 USD/tấn (tăng 5 USD/tấn), Ấn Độ giá 440 USD/tấn và Pakistan là 458 USD/tấn, bằng giá gạo Việt Nam.
Nói về lý do giá gạo xuất khẩu của Việt Nam sụt giảm nhưng giá gạo xuất khẩu Thái Lan lại tăng, ông Đỗ Hà Nam - Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), Chủ tịch HĐQT Intimex Group cho rằng, vì nhiều doanh nghiệp ký hợp đồng, vụ chưa vào kịp mà khách yêu cầu giao hàng, bị thiếu hàng nên doanh nghiệp đẩy mạnh mua vào, từ đó khiến giá gạo tăng lên.
Sau khi các hợp đồng đã giao xong, tiến độ thu mua lúa gạo chậm lại và Đồng bằng sông Cửu Long lại vào vụ thu hoạch rộ, nông dân cần bán thì giá lúa quay đầu đi xuống.
Hiện Đồng bằng sông Cửu Long đang thu hoạch rộ vụ Đông Xuân, giá lúa gạo đang điều chỉnh về mức hợp lý hơn nên thương nhân các nước Philippines, Trung Quốc … tăng mua.
Tuy nhiên, họ thường o ép hết mức giá gạo Việt Nam. Khi đó, doanh nghiệp nào cần bán thì đẩy hàng ra, vì khi thị trường có nguồn cung lớn sẽ dễ dẫn đến tình trạng tranh mua tranh bán, nhưng thị trường sốt giá họ vẫn sẵn sàng mua cao.
Campuchia muốn mời Philippines mua gạo
Thời gian gần đây, có thông tin cho thấy các doanh nghiệp Campuchia đang đàm phán với thương nhân Philippines mời sang Campuchia mua lúa gạo.
Về điều này, ông Nam cho rằng, trong kinh doanh gạo rất cần tính chuyên nghiệp cao và nếu thực sự Campuchia mời thương nhân Philippines sang mua gạo thì cũng không có gì đáng ngại. Bizlive dẫn ý kiến của đại diện VFA nhận định, tính chuyên nghiệp của doanh nghiệp Campuchia trong thương mại gạo chưa cao.
“Họ có thói quen kinh doanh theo kiểu “tiền trao cháo múc”, không mua bán và thanh toán theo quốc tế như LC, nhờ thu hay mở sổ. Ngoài ra, tình hình tài chính của của họ cũng không mạnh, chưa kể khâu chế biến cũng không tốt”, - chuyên gia nêu ý kiến.
Theo ông Nam, muốn thành công trên thị trường gạo, quan trọng nhất là uy tín, không bao giờ được hai lời với đối tác, kể cả với người nông dân.
“Khi chúng ta làm ăn uy tín thì người mua lẫn người bán đều thích, đặc biệt là khi mua lúa với nông dân phải cân đúng, cân đủ và trả tiền ngay sau khi cân lúa, còn người nông dân thấy nơi nào mua bán đàng hoàng thì họ sẽ rất thích giao dịch và vụ lúa sau chắc chắn sẽ tiếp tục bán cho mình”, - ông Nam nói.
Phó Chủ tịch VFA cũng cho rằng, nhu cầu hiện tại vẫn lớn, và khi thị trường có nhu cầu thì người mua sẽ tranh thủ mua vào, không ép giá được bên bán, nên sẽ không có chuyện giá gạo xuất khẩu xuống quá sâu.
Dù vậy, nếu doanh nghiệp cứ ồ ạt bán ra thì sẽ bất lợi, vì khi nhu cầu tăng lên lượng lúa gạo hàng hóa của Việt Nam không đủ thỏa mãn đủ nhu cầu của người mua.
Nhất là trong tình hình hiện nay, lượng gạo của xuất khẩu của Việt Nam cũng không lớn, chỉ xoay quanh 6 triệu tấn gạo/năm, trong khi thị trường là rất lớn và người mua phải mua từ nhiều thị trường.
Philippines là khách mua gạo lớn nhất của Việt Nam
Giá gạo xuất khẩu trên thị trường có xu hướng giảm nhưng nhìn chung tốt cho người nông dân lẫn doanh nghiệp xuất khẩu. Dự báo năm nay sẽ là một năm thuận lợi cho ngành lúa gạo Việt Nam.
Ông Nam nhận định, thời gian tới, giá gạo sẽ có biến động. Tuy nhiên, nhu cầu thực vẫn đang cao và các nước Philippines, Trung Quốc, Indonesia, châu Phi đều có nhu cầu cao đối với mặt hàng này.
Do đó, xuất khẩu gạo Việt Nam sẽ có cơ hội, còn giá lên hay xuống sẽ tùy thuộc vào giá mua vào – bán ra của từng thời điểm. Hiện đang vào vụ thu hoạch rộ lúa Đông Xuân, giá gạo có xu hướng giảm, bên bán sẽ tranh thủ bán ra nên sẽ bị bên mua ép giá.
“Song, nói ép giá cũng không đúng vì trong thương mại phải thuận mua vừa bán, vì khi cung vượt cầu giá tất nhiên phải xuống, đến khi cung không đủ cầu thì giá lại lên. Cơ chế thị trường luôn vận hành theo cách của nó”, - ông Nam nói.
Nhiều khách hàng đang tìm mua gạo của Việt Nam như Trung Quốc, Philippines, châu Phi,… Trong đó, lượng mua từ Philippines là cao nhất. Suốt 2 năm qua, Philippines vẫn là khách mua gạo nhiều nhất và chiếm gần một nửa lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam.
“Năm 2023 cũng không ngoại lệ, Philippines sẽ vẫn là người mua lớn nhất và mức mua năm nay sẽ xoay quanh 2,5 triệu tấn gạo”, - ông Nam cho hay.
Năm 2022, nhập khẩu gạo của Philippines đạt 3,7 triệu tấn, đưa nước này trở thành nước nhập khẩu gạo lớn thứ hai thế giới. Con số này có thể sẽ tiếp tục được giữ nguyên vào năm 2023. Đáng chú ý, có đến khoảng 90% tổng số gạo nhập khẩu của Philippines trong năm ngoái đến từ Việt Nam.
Triển vọng tốt đẹp cho ngành gạo Việt Nam năm 2023
Dữ liệu từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn thể hiện, khối lượng gạo Việt Nam xuất khẩu tháng 2 ước đạt 430 nghìn tấn với giá trị 231 triệu USD.
Tính chung, khối lượng gạo xuất khẩu 2 tháng đầu năm 2023 đạt 789 nghìn tấn với giá trị 417 triệu USD, giảm 18,8% về khối lượng và giảm 10,8% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022.
Riêng về thị trường Philippines, Bộ NN&PTNT cho biết, quốc gia này vẫn là thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam trong tháng 1 năm 2023 với 34,6% thị phần.
Xuất khẩu gạo sang Philippines trong tháng 1 năm 2023 đạt 129,3 nghìn tấn và 64,55 triệu USD, giảm 44,7% về khối lượng và giảm 41,4% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022.
Thời gian qua, Bộ Nông nghiệp cũng như giới chuyên gia dự báo hoạt động xuất khẩu gạo năm 2023 của Việt Nam có nhiều thuận lợi về bối cảnh.
Có thể kể đến một số yếu tố có lợi cho xuất khẩu gạo Việt Nam như ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, tình trạng hạn hán tại các nước Mỹ, châu Âu, Trung Quốc đang đặt nguồn cung gạo vào tình trạng thiếu hụt hay việc Ấn Độ áp dụng lệnh cấm xuất khẩu gạo tấm và áp dụng thuế 20% với chủng loại gạo trắng.
Bên cạnh đó, nhu cầu tại các thị trường truyền thống như Indonesia, Bangladesh đều tăng trở lại và Trung Quốc mở cửa thị trường sau dịch COVID-19, do đó, nhu cầu nhập khẩu dự báo quay trở lại như các năm trước.
Đặc biệt, chất lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam ngày càng được nâng cao và các nước đều có nhu cầu nhập khẩu từ Việt Nam. Do vậy, dự báo xuất khẩu gạo của Việt Nam trong năm 2023 khoảng 6,5-7 triệu tấn gạo.