Đến nay, ACV đã mất 2 năm tổ chức thi tuyển phương án kiến trúc nhà ga và một năm để thẩm định, phê duyệt dự án, tuyển chọn nhà thầu nhưng đến nay ‘chọn mãi vẫn chưa xong’.
Nhiều nhà thầu lo lắng, trong khi Nội Bài khối lượng mở rộng chỉ bằng 1/3 khối lượng của sân bay Long Thành mà tiến độ phải 36 tháng mới xong, thì sân bay Long Thành đưa ra tiến độ 33 tháng là “hoàn toàn bất khả thi”. Thêm nữa, đơn giá, định mức của gói thầu được tính theo đơn giá trong nước, thấp hơn ở nước ngoài cũng gây khó khăn.
Dân chưa giao xong mặt bằng, tiến độ sân bay Long Thành vẫn chậm
Ngày 2/6, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã chủ trì buổi làm việc trực tuyến với các bộ, ngành cũng như UBND tỉnh Đồng Nai và Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) nghe báo cáo tiến độ thực hiện dự án sân bay Long Thành.
Báo cáo tại buổi làm việc, tỉnh Đồng Nai cho hay, khu vực 2.532ha phục vụ dự án sân bay Long Thành giai đoạn 1 gồm 1.810ha xây dựng sân bay và 722ha khu vực dự trữ đất dôi dư.
Với giai đoạn 1 thời điểm này địa phương đã phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ cho tất cả các trường hợp.
Tuy nhiên, hiện vẫn còn 17 hộ dân với diện tích hơn 6ha chưa bàn giao mặt bằng. Về các trường hợp này địa phương cho biết sắp tới sẽ cưỡng chế, thu hồi đất để hoàn tất mặt bằng.
UBND huyện Long Thành đã thực hiện quy trình cưỡng chế, thu hồi đất và thông báo đến các hộ dân.
“Hiện UBND huyện Long Thành đã thực hiện các quy trình cưỡng chế, thu hồi đất và thông báo đến các hộ dân. Sau khi nhận thông báo, các hộ dân đã đồng thuận và cam kết với UBND huyện Long Thành sẽ di dời hết tài sản, vật kiến trúc trên đất từ ngày 9/6 tới”, - địa phương báo cáo cho biết.
Còn đường nối sân bay, hiện UBND huyện Long Thành đã phối hợp với ACV bàn giao trên thực địa được 15/60 ha đất cần thu hồi, dự kiến tháng 6 này sẽ bàn giao toàn bộ đất để triển khai dự án đường T1.
Kết luận buổi làm việc Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho hay, hiện dự án sân bay Long Thành giai đoạn 1 hiện đã bị chậm tiến độ.
Trong đó, nguyên nhân chính của chậm tiến độ là do giải phóng mặt bằng còn chậm so với kế hoạch.
Đánh giá đây là vấn đề khó khăn, phức tạp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu tỉnh Đồng Nai, huyện Long Thành cần cố gắng thực hiện công tác này trên tinh thần quyết liệt, công bằng, công tâm để đảm bảo quyền lợi cho người dân.
Phó Thủ tướng khẳng định, tiến độ công tác giải phóng mặt bằng là vấn đề có tính quyết định khi thực hiện dự án nên phải đảm bảo tiến độ theo cam kết.
Sân bay Long Thành: Đấu thầu mãi không xong
Không chỉ vấn đề mặt bằng, các vướng mắc trong công tác đấu thầu cảng hàng không quốc tế Long Thành tiếp tục được quan tâm.
Bộ GTVT đã có công văn gửi Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) liên quan đến đề xuất của Hiệp hội Các nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC) về xây dựng gói thầu nhà ga hành khách (dự án thành phần 3) Cảng hàng không quốc tế Long Thành.
Trước đó, Hiệp hội Các nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC) đã có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ liên quan đến dự án thành phần 3.
Văn phòng Chính phủ cũng đã có văn bản truyền đạt ý kiến của Thủ tướng Phạm Minh Chính về đề xuất của hiệp hội tới Bộ GTVT.
Ngay từ đầu năm nay, tại hội nghị tổng kết Bộ GTVT hôm 13/1, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhắc nhở Bộ GTVT về việc dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành mãi không đấu thầu xong.
“Tôi đã cảnh báo đấu thầu kiểu đó sau lại thanh tra, kiểm tra, mất rất nhiều công sức, mất tiền của, mất uy tín. Làm phải minh bạch, trong sáng”, - Thủ tướng Phạm Minh Chính nói thẳng.
Trong chỉ đạo thời gian qua, Bộ GTVT đã yêu cầu ACV nghiên cứu các nội dung đề xuất của Hiệp hội Các nhà thầu xây dựng Việt Nam. Đồng thời, tổ chức triển khai, quản lý, điều hành tuân thủ theo đúng quy định của pháp luật về xây dựng và đấu thầu.
Bộ Giao thông Vận tải yêu cầu ACV đảm bảo lựa chọn được nhà thầu có đủ năng lực, kinh nghiệm thực hiện dự án, đáp ứng chất lượng, tiến độ yêu cầu và không đội giá bất hợp lý theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Phạm Minh Chính.
Vì sao nhiều nhà thầu “quay xe” dù rất muốn đấu thầu dự án sân bay Long Thành?
Trước đó, như đã đưa tin, tại văn bản báo cáo Thủ tướng cuối tháng 12/2022, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch VACC, cho biết sân bay Long Thành là dự án lớn đòi hỏi chất lượng, tiến độ cao để xứng đáng là "bộ mặt" tiêu biểu của Việt Nam với quốc tế.
Do nguồn vốn ngân sách nên chủ đầu tư đang tổ chức đấu thầu theo quy định của luật Đấu thầu hiện hành. Vì vậy, tiêu chí dự thầu, phương thức tổ chức, đơn giá dự toán theo các đơn giá nhà nước hiện hành.
Đặc biệt, tiến độ thực hiện chỉ có 33 tháng đối với gói thầu 5.10 (thi công xây dựng nhà ga hành khách và lắp đặt thiết bị).
“Do các yếu tố đầu bài đưa ra chưa phù hợp nên các nhà thầu nước ngoài chỉ mua hồ sơ đăng ký nhưng đều không nộp thầu”, - lãnh đạo VACC lưu ý.
Cũng theo hiệp hội, một số nhà thầu nước ngoài từng có kinh nghiệm làm ở Việt Nam, kể cả đã tham gia thi công xây dựng sân bay Nội Bài cũng cho biết, Nội Bài khối lượng mở rộng chỉ bằng 1/3 khối lượng của sân bay Long Thành mà tiến độ phải 36 tháng mới xong.
Do đó, sân bay Long Thành đưa ra tiến độ 33 tháng là “hoàn toàn bất khả thi”. Thêm vào đó, đơn giá dự toán lại quá thấp trong bối cảnh vật giá, nhân lực đều tăng như hiện nay nên các đơn vị có năng lực, kinh nghiệm không tham gia dù rất muốn.
Các nhà thầu cũng cho rằng, một số điểm trong đầu bài của gói thầu cần cân nhắc lại. Về lựa chọn nhà thầu, VACC cho biết, do các tiêu chí dự thầu về kinh nghiệm, năng lực tài chính của các nhà thầu Việt Nam còn hạn chế nên ở gói thầu 5.10, một số nhà thầu Việt Nam đã liên danh thành một tổ hợp.
Việc liên kết lỏng lẻo không có cơ chế cụ thể về phân chia trách nhiệm, nghĩa vụ, quyền hạn giữa các nhà thầu được cho là có thể gây phát sinh nhiều phức tạp trong việc đảm bảo chất lượng của công trình sau này.
Do đó, Hiệp hội kiến nghị nên có cơ chế ưu tiên việc liên doanh giữa các nhà thầu mạnh trong nước với nhà thầu nước ngoài có kinh nghiệm, để tận dụng kinh nghiệm thi công các công trình tương tự của nhà thầu nước ngoài, cũng như sử dụng được năng lực thi công của các nhà thầu trong nước, tạo công ăn việc làm và giảm thiểu chi phí.
Từ giữa tháng 12/2022, Tổng giám đốc ACV Vũ Thế Phiệt đã ký quyết định phê duyệt hủy gói thầu 5.10 “Thi công xây dựng và lắp đặt thiết bị công trình nhà ga hành khách” thuộc dự án thành phần 3 - các công trình thiết yếu trong cảng hàng không thuộc dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn 1.
Gói thầu 5.10 có trị giá hơn 35.000 tỷ đồng, thời gian thực hiện hợp đồng là 990 ngày (33 tháng).
Đây được xem là đường găng tiến độ của toàn bộ dự án Sân bay Long Thành giai đoạn 1 và là gói thầu quan trọng nhất của dự án thành phần 3 - xây dựng các công trình thiết yếu trong sân bay.
Chính phủ chỉ đạo sát sao nhưng ACV vẫn gặp khó
Theo kế hoạch ban đầu, công trình nhà ga hành khách sân bay Long Thành giai đoạn 1 sẽ được khởi công xây dựng vào cuối năm 2022. Tuy nhiên, mốc thời gian này đã không được đảm bảo do việc đấu thầu lựa chọn nhà thầu đối với gói thầu 5.10 không thành công.
Tháng 9/2022, Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV), chủ đầu tư dự án thành phần 3 bắt đầu triển khai công tác đấu thầu lựa chọn nhà thầu đối với gói thầu 5.10. Mặc dù vậy, đến thời điểm đóng thầu (ngày 8/11/2022) chỉ có 1 nhà thầu nộp hồ sơ dự thầu. Vì vậy, gói thầu sau đó đã được gia hạn thời gian nhận hồ sơ mời thầu đến ngày 23/11/2022.
Tuy nhiên hết thời gian gia hạn, vẫn không có thêm nhà thầu nào đăng ký tham gia đấu thầu đối với gói thầu này. ACV sau đó buộc phải thông báo hủy thầu đối với lần đấu thầu đầu tiên do các hồ sơ dự thầu không đáp ứng được yêu cầu hồ sơ mời thầu.
Tháng 1/2023, ACV phát hành hồ sơ mời thầu, ấn định đóng thầu vào ngày 28/3. Tuy nhiên, sau đó ACV lại tiếp tục phải gia hạn thời gian mở thầu thêm 1 tháng sang ngày 28/4. ACV cũng thực hiện điều chỉnh thời gian thực hiện gói thầu từ 33 tháng lên thành 39 tháng, trong đó có 3 tháng vận hành chạy thử.
Hồi tháng 4, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà nhận định, việc đấu thầu không thành công gói thầu số 5.10 lần 1 hạng mục nhà ga hành khách thể hiện hạn chế, thiếu chủ động, thiếu chuyên nghiệp của ACV trong triển khai thực hiện các kết luận của Thủ tướng Chính phủ. Do đó, làm ảnh hưởng lớn đến tiến độ thực hiện dự án trọng điểm của quốc gia.
Để triển khai các giải pháp khắc phục, đẩy nhanh tiến độ dự án, trong Công điện về việc triển khai dự án Sân bay Long Thành, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu Bộ GTVT (là cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành), Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp (là cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại ACV) khẩn trương chỉ đạo đánh giá năng lực triển khai dự án của ACV, làm rõ trách nhiệm tổ chức, cá nhân trong tổ chức đấu thầu gói thầu số 5.10.
Theo dõi, giám sát quá trình lựa chọn nhà thầu gói thầu số 5.10 để có các phương án khả thi hiệu quả, nhằm lựa chọn được nhà thầu có năng lực trong tháng 5/2023. Đồng thời, phải báo cáo Phó thủ tướng Trần Hồng Hà về tiến độ, chất lượng, phương thức công tác lựa chọn nhà thầu.
Cùng với đó, ACV phải rà soát hồ sơ mời thầu bảo đảm lựa chọn được nhà thầu đáp ứng đầy đủ năng lực, kinh nghiệm để thực hiện các gói thầu bảo đảm chất lượng, tiến độ, hiệu quả theo quy định và nhiệm vụ được giao.