Nữ cựu CEO Facebook Việt Nam nói thêm, sau khi công ty gặp nhiều khó khăn do Covid-19, nền kinh tế thế giới sụt giảm nghiêm trọng, nhiều nhà đầu tư đã rút lui. Kể từ đầu năm nay, vợ chồng bà Trang đã không nắm quyền điều hành Arevo nữa.
Arevo gặp khó khăn do dịch Covid-19
Mới đây, báo Thanh Niên đã có bài phỏng vấn độc quyền với bà Lê Diệp Kiều Trang về những tranh cãi liên quan đến dự án xe đạp in 3D Superstrata của công ty Arevo.
Theo đó, trước câu hỏi của phóng viên về việc bà Trang có bình luận gì về việc, thời gian qua có nhiều cáo buộc Arevo nói chung và dự án Superstrata là "lừa đảo", bà Trang cho biết.
"Sau tết 2020, tôi và anh Sơn (Sony Vũ) bắt đầu nghiêm túc cân nhắc cơ hội đầu tư vào Công ty Arevo, một công ty công nghệ trong lĩnh vực in 3D, với nguyên liệu là carbon fiber. Arevo lúc đó là một công ty công nghệ tại Thung lũng Silicon, có trong tay 70 bằng phát minh, do một đội kỹ sư người Ấn Độ phát minh và sáng lập trước đó 7 năm", - bà nói.
Theo bà, khi bị kẹt lại ở Mỹ vì dịch Covid-19, Sony Vũ và các kỹ sư Arevo đã nghĩ đến ý tưởng thương mại hóa công nghệ in 3D. Sau đó, nhà máy sản xuất bằng phương pháp in 3D đầu tiên trên thế giới đã được đầu tư xây dựng tại Việt Nam. Tham gia đầu tư dự án này còn có các nhà đầu tư uy tín nhất ở Thung lũng Silicon như Vinod Khosla (nhà sáng lập Sun Microsystems), quỹ đầu tư Founders Fund (do Peter Thiel, đồng sáng lập Paypal), quỹ GGVC.
"Đối với tôi, nếu dự án này thành công, tôi mong ước Việt Nam sẽ vươn lên được so với Trung Quốc về mặt sản xuất, vốn đã rất mạnh và hiệu quả trong chi phí sản xuất đúc khuôn. Nền công nghiệp sản xuất Việt Nam vốn đã mạnh, nhưng nếu có công nghệ vượt trội, tính cạnh tranh của Việt Nam so với Trung Quốc sẽ khác nhiều", - bà Trang cho biết.
Đến giữa năm 2020, vợ chồng bà trở Việt Nam bắt tay xây dựng đội ngũ, xin giấy phép mở nhà máy và tiến hành lắp đặt những hệ thống máy in 3D bằng robot đầu tiên.
Nhà máy này được đặt tại TP. Thủ Đức (TP.HCM), có diện tích 5.500 m2, lắp đặt 70 máy in 3D với hệ thống robot tự động hóa, kết nối hoàn toàn lên đám mây (cloud), kết nối các điểm sản xuất khác nhau. Dự án có tổng giá trị đầu tư vào Việt Nam khoảng 20 triệu USD.
Lý giải về việc Superstrata chậm tiến độ, thậm chí phải dừng hoạt động của Arevo tại Việt Nam, bà Trang cho rằng, tình hình Covid-19 trên thế giới đến giữa năm 2020 đã rất khó khăn.
Trong bối cảnh đó, Arevo không thể mua được phụ tùng xe đạp theo tiêu chuẩn đã thiết kế, vốn trước đó không hiếm. Công ty đã nỗ lực để mua từng bộ phụ tùng với giá rất cao so với trước, nhằm hoàn tất thành phẩm.
"Khi công nghệ máy in 3D vừa lắp ráp xong để đi vào hoạt động thì TP.HCM áp dụng "ba tại chỗ". Khoảng 200 anh em kỹ sư và công nhân "cắm trại" lại trong nhà máy suốt 2 - 3 tháng, chi phí tăng đáng kể, nhưng nhà đầu tư vẫn ủng hộ và các anh em cứ cố gắng bám trụ", - bà Trang chia sẻ.
Sau khi TP.HCM hết giãn cách, Arevo đã in 3D xong sườn xe, bắt đầu đưa sườn xe cho nhà thầu gia công để sơn và lắp ráp. Tuy nhiên, thời điểm đó, những đơn vị gia công bên ngoài đã đóng cửa gần hết vì không trụ nổi sau đại dịch.
"Chúng tôi cũng cố gắng hết sức tìm những đơn vị gia công có thể tìm được, nhưng chất lượng công nhân của họ không còn được như trước, chính vì vậy, sản phẩm về mặt hoàn thiện trong giai đoạn này không tốt. Không chỉ trong nước, mà ở nước ngoài cũng chê sản phẩm không đẹp, mặc dù sau rất nhiều nỗ lực của cả mấy trăm con người", - bà Trang thừa nhận.
Vợ chồng bà Lê Diệp Kiều Trang – Sonny Vũ không còn điều hành Arevo
Theo bà, việc nghiên cứu phát triển sản phẩm mới là hành trình không có gì chắc chắn, có thể thành công mà cũng có thể thất bại. Tuy nhiên, công ty còn phải đối diện thêm với những khó khăn không lường trước do đại dịch Covid-19.
Ban đầu, công ty dự định giao xe từ tháng 12/2020 nhưng phải đến tháng 10/2021, những chiếc xe đầu tiên mới được bàn giao, mất luôn "thời điểm vàng" để đưa sản phẩm vào bán thương mại. Khi đó, Arevo vẫn cố gắng sản xuất trong giai đoạn "ba tại chỗ", khiến cho chi phí sản xuất đội lên quá nhiều. Trong khi đó, chi phí vận chuyển cũng tăng đột biến.
Một lần nữa, công ty lại rơi vào khó khăn khi sản phẩm chưa kịp thương mại hóa thì thị trường tài chính thế giới sụt giảm nghiêm trọng. Mùa hè năm 2022, rất nhiều dự án công nghệ tiềm năng thất bại giữa chừng vì không có vốn đầu tư tiếp.
Trong bối cảnh giá thành sản phẩm và các chỉ số kinh doanh kém khả quan, các nhà đầu tư cũng thận trọng và rút lui. Điều này dẫn đến việc các nhà đầu tư khác nắm quyền điều hành công ty và đưa công ty đi theo định hướng khác.
"Từ đầu năm nay, tôi và anh Sơn đã không nắm quyền điều hành Arevo nữa. Cũng vì lý do này, trước những ồn ào mấy ngày qua, tôi cũng không thể tự ý phát ngôn mà phải có sự tôn trọng và thống nhất với các cổ đông điều hành khác, nên chưa thể chia sẻ thông tin sớm hơn", - bà Trang nói.
"Chỉ là tài trợ, không phải mua hàng"
Phóng viên báo Thanh niên tiếp tục đặt câu hỏi, bà Trang nghĩ gì về việc, Superstrata được quảng cáo với chất lượng vượt trội, nhưng thực tế nhận xe đa phần người dùng lại không hài lòng về chất lượng hoàn thiện.
Trả lời câu hỏi này, bà Trang khẳng định, sản phẩm Arevo cho đến nay vẫn là sản phẩm trong giai đoạn R&D, chưa đến được giai đoạn thương mại hóa, nên chắc chắn còn rất nhiều khiếm khuyết.
Bà Trang cho biết, dự án Superstrata thực hiện theo mô hình gọi vốn cộng đồng. Theo đó, mô hình này là nơi các công ty khởi nghiệp, các nhóm nghiên cứu đưa ra ý tưởng sản phẩm (chỉ mới ở giai đoạn ý tưởng), kêu gọi cộng đồng "tài trợ" cho dự án, nghĩa là tặng cho dự án một khoản tiền để công ty có đủ nguồn lực nghiên cứu phát triển sản phẩm.
"Khi công ty làm ra được sản phẩm, công ty sẽ "tặng" lại cho các nhà tài trợ những sản phẩm đầu tay của mình. Vì đây là khoản tài trợ cho một dự án còn rất nhiều rủi ro, có rất nhiều công ty/dự án không đến được đích cuối cùng và nhà tài trợ không bao giờ nhận được sản phẩm. Các "nhà tài trợ" này trước khi ủng hộ tiền, đều đã đồng ý với Indiegogo, họ hiểu đây là những khoản "tài trợ", - bà Trang nói.
Cựu CEO Facebook Việt Nam cho biết thêm, có nhiều dự án phải mất thời gian khá lâu mới ra được sản phẩm. Chưa kể, hầu hết chủng chỉ là những sản phẩm đầu tiên được nghiên cứu và phát triển, nên sẽ có thể không hoàn thiện như sản phẩm bán trên thị trường bán lẻ sau này.
"Đối với người dùng Việt Nam, có lẽ do thấy giao diện của các đơn vị gọi vốn cộng đồng này khá giống với giao diện thương mại điện tử, nên khi có những thông báo bằng tiếng Anh giải thích rõ đây là "donation" (tài trợ) chứ không phải là "shopping" (mua hàng), các bạn đã bỏ qua, không lưu ý. Tôi nghĩ đây là điểm mấu chốt khác biệt về kỳ vọng dẫn tới những lùm xùm trong thời gian qua", - bà Trang nhận định.
Mặc dù vậy, bà Trang khẳng định, công ty không lấy lý do như trên để né tránh trách nhiệm với những người đã tài trợ cho dự án của mình. Theo bà, dù gặp khó khăn và còn nhiều thiếu sót, đến nay Arevo đã hoàn thành 100% việc gửi sản phẩm đến các nhà tài trợ có địa chỉ giao nhận tại Việt Nam. Ngoài ra, còn có 4 xe đang chờ khách hàng hoàn tất các thủ tục xuất khẩu tại chỗ theo quy định của Nhà nước. Bà Trang cho biết thêm, chương trình gọi vốn cộng đồng của Arevo đã nhận được 3.301 khoản đóng góp từ 54 quốc gia, trong đó có 135 khoản đóng góp từ người dùng có địa chỉ tại Việt Nam.
"Nhân tiện, công ty cũng xin gửi lời đến những nhà tài trợ nào tại Việt Nam vẫn chưa đăng ký số đo để in 3D và chưa đăng ký địa chỉ giao nhận, xin liên hệ với bộ phận chăm sóc khách hàng của công ty heidi@superstrata.bike để được xử lý", - bà Trang nói.
Arevo là bài học lớn
Về thông tin cho rằng ông Sơn vẫn đang tiếp tục gọi vốn cho một dự án khác tên Scotsman trên Indiegogo nhưng bị khóa, bà Trang cho biết thông tin này không chính xác.
Theo đó, dự án gọi vốn cộng đồng cho xe scooter bắt đầu vào ngày 27/5/2021 và kết thúc ngày 24/8/2021. Sau đó, dự án không gọi thêm tài trợ nữa. Do công ty không cập nhật thông tin đến với cộng đồng từ tháng 10/2022, nên theo quy định của nền tảng, trong tháng 6 gần đây, Indiegogo đã đặt status của dự án là "Suspended".
"Cũng như dự án Superstrata, dự án Scotsman đã được thực hiện trước thời gian ảnh hưởng khó khăn của Covid-19. Lúc này, Arevo vẫn tin tưởng công nghệ in 3D có thể hiện thực hóa thành sản phẩm theo như dự định. Từ lúc đó đến nay chúng tôi đang không gọi vốn cho dự án nào khác trên Indiegogo cả", - bà Trang nói.
Bà Trang cho biết, bà chia sẻ cảm nhận của mọi người là sản phẩm chưa đạt được độ hoàn thiện. Về chất lượng sản phẩm, trên mạng có người lấy hình ảnh đơn vị sơn gia công để nói là Arevo không có hàm lượng công nghệ. Tuy nhiên, điều này là không đúng bởi Arevo vẫn thường xuyên đăng tải các hình ảnh về công nghệ của mình trên trang YouTube của công ty.
Bà Trang khẳng định, sản phẩm Superstrata đã đạt chuẩn lưu hành tại cả thị trường Mỹ và EU như EN 15194 -17, UL 2849, CPSC 16 CFR 1512. Đây là công sức của cả trăm kỹ sư, công nhân đã đạt được trong hoàn cảnh vô cùng khó khăn.
"Dù sao, dự án này đã không thể đáp ứng được mong đợi của chính bản thân tôi, của các nhà đầu tư và đặc biệt là các bạn đã ủng hộ và đồng tài trợ cho dự án. Dù không trực tiếp điều hành nữa, nhưng tôi cũng xin được thay mặt đội ngũ của Arevo để xin lỗi các bạn vì các điểm hạn chế này. Đây cũng là một bài học lớn đối với cá nhân tôi. Tôi cũng vô cùng áy náy vì sản phẩm của dự án đã không làm hài lòng mong đợi của một số bạn và dịch vụ khách hàng trong giai đoạn gần đây đã không thông tin đầy đủ và kịp thời cho các bạn", - nữ cựu CEO Facebook Việt Nam chia sẻ.