Phát biểu trước các phái đoàn đến từ Nhật Bản và Hàn Quốc, nhà ngoại giao hàng đầu của Trung Quốc tuyên bố: "Cho dù bạn có tẩy tóc thành màu sáng hay nâng mũi bao nhiêu chăng nữa, bạn cũng không bao giờ có thể trở thành người châu Âu hay người Mỹ, bạn sẽ không bao giờ trở thành người phương Tây. Chúng ta cần biết cội nguồn của mình ở đâu".
Vì tương lai tươi sáng của ba nước châu Á
Cuộc gặp của đại diện cấp cao Trung-Nhật-Hàn lần đầu tiên được tổ chức trực tiếp kể từ thời điểm cách ly do đại dịch Covid-19. Trong thời gian này, nhiều thứ đã thay đổi trên thế giới. Bao gồm cả Nhật Bản và Hàn Quốc, đã tiến xa hơn về tăng cường quan hệ đồng minh với Hoa Kỳ và trong hàng loạt trường hợp còn tham gia hành động của Washington chống Trung Quốc.
Điều này hiển nhiên khiến ban lãnh đạo của CHND Trung Hoa lo ngại, vốn khá quan tâm đến việc phát triển quan hệ thương mại, kinh tế, khoa học và kỹ thuật với hai quốc gia láng giềng thuộc hàng phát triển cao. Mà trên thực tế, Bắc Kinh từ lâu đã cố gắng tạo ra khu vực thương mại tự do với Nhật Bản và Hàn Quốc.
Tại cuộc gặp ở Thanh Đảo đã thảo luận các vấn đề về hợp tác trong tương lai giữa ba nước. Thông qua phát ngôn của ông Vương Nghị, Trung Quốc cam kết "thúc đẩy sự cởi mở ở cấp độ cao hơn, hoan nghênh Nhật Bản và Hàn Quốc đến với con tàu cao tốc phát triển chất lượng cao là Trung Quốc và tạo ra tương lai tươi sáng hơn cho ba nước châu Á". Vương Nghị kêu gọi Nhật Bản và Hàn Quốc hợp tác với Trung Quốc để "cùng nhau phát triển, hồi sinh Đông Á, toàn bộ châu Á và mang lại lợi ích cho thế giới".
Đồng thời, nhà ngoại giao hàng đầu của Trung Quốc không thể không nhắc nhở về những thế lực bên ngoài đang cố gắng đánh tráo sự hợp tác và thống nhất ở lục địa Á bằng sự đối đầu và chia rẽ nhằm đạt được lợi ích địa chính trị của riêng họ. Mặc dù ông Vương không "vạch mặt chỉ tên" nhưng lực lượng này, nhưng ai cũng thấy rõ rằng chuyện ở đây nói về người Mỹ và những người Anglo-Saxon khác.
Tư bản là một lực lượng quốc tế
Thật khó hiểu tại sao Vương Nghị lại quyết định nhắc nhở đến quan hệ sắc tộc của người Trung Quốc, Nhật Bản và Nam Triều Tiên-Hàn Quốc. Là người cộng sản, được đào tạo quán triệt những tác phẩm kinh điển của chủ nghĩa Mác, lẽ ra ông Vương phải thấy sự khác biệt giữa kẻ bóc lột và người bị bóc lột, giữa nhà tư bản và dân lao động vô sản, chứ không phải là sự khác biệt giữa người châu Á và người châu Âu. Mà ở Thanh Đảo, cử toạ nghe phát biểu của ông là những đại diện tinh hoa của giới cầm quyền và kinh doanh từ Nhật Bản và Hàn Quốc, chính là những nhà tư bản sẵn sàng "giết cả mẹ đẻ của mình để kiếm lời", như đại sư Karl Marx đã viết.
Hôm nay, giới cầm quyền của Nhật Bản và Hàn Quốc đứng cùng phe với người Mỹ, cùng hoà giọng chỉ trích Trung Quốc. Họ không thích ý thức hệ cầm quyền của Đảng Cộng sản Trung Quốc, họ không thích thực tế ở Trung Quốc nền kinh tế do Nhà nước điều tiết. Giống như Hoa Kỳ, giới cầm quyền của Nhật Bản và Hàn Quốc thừa nhận và tôn vinh những giá trị khác – đó là nền dân chủ hình mẫu kiểu Mỹ và chính sách kinh tế tự do. Những giá trị này được họ ra sức quảng bá khắp thế giới.
Giới tư bản Nhật-Hàn từ lâu đã liên kết chặt chẽ với tư bản Mỹ. Điều này một lần nữa khẳng định luận điểm của Karl Marx, rằng "tư bản là lực lượng quốc tế". Đúng vậy, và tình đoàn kết giai cấp hôm nay đang làm thay đổi diện mạo của những nhà tư bản này.
Ông Jeff M. Smith Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Châu Á tại Quỹ The Heritage nhận xét về phát biểu của Vương Nghị tại Thanh Đảo: "Thật trớ trêu khi Vương Nghị nói với người Nhật và người Hàn Quốc rằng "bạn chẳng bao giờ có thể trở thành người Mỹ", lại không tính đến thực tế là người Nhật và người Hàn rõ ràng đang trở thành người Mỹ mỗi ngày. Họ đang là một phần cấu trúc của nước Mỹ. Những gì họ không thể, đó là trở thành người Trung Quốc".
Ngày nay, đối với một doanh nhân người Mỹ hoặc Nhật Bản, yếu tố ngoại hình của đối tác - màu da, màu tóc và dạng mũi - chẳng mấy ý nghĩa, mà trước hết phải là quan điểm của người đó.
Tuy nhiên, như đang thấy, người cộng sản Vương Nghị dường như không tin chắc rằng các đối tác từ Nhật Bản và Hàn Quốc sẽ sẵn sàng phúc đáp lời kêu gọi của ông nhằm "giữ gìn sự thống nhất khu vực, phát triển chiến lược độc lập và duy trì phương hướng hợp tác đúng đắn", nên ông đã quyết định viện đến luận cứ là tính khác biệt sắc tộc và sự gần gũi về văn hóa của ba dân tộc. Thế nhưng điều này hoá ra rất giống với cách hành xử của cậu bé Mowgli, nhân vật trong câu chuyện "Cuốn sách rừng xanh" ("The Jungle Book") của văn hào Anh Kipling, để những con dã thú không ăn thịt cậu, Mowgli đã nói với các loài động vật rằng: "Bạn và tôi, chúng ta cùng huyết thống".
Lẽ ra người cộng sản Trung Quốc phải nhớ rằng ngay từ đầu thế kỷ 20 người Nhật đã nói về sự đoàn kết của các dân tộc châu Á "máu đỏ da vàng" đồng chủng trong cuộc đấu tranh chống thực dân da trắng. Thế nhưng những khẩu hiệu này không ngăn cản họ tàn sát người Trung Quốc ở Thượng Hải và Mãn Châu trong Thế chiến II, cũng như việc người Anh làm ở Singapore và Miến Điện.