Ngành đóng tàu Việt Nam: Có thể vươn lên vị trí thứ 4 trên toàn cầu

Vừa qua, trang Insider Monkey của Mỹ, dựa trên dữ liệu từ Hội nghị Liên Hợp Quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD), đã đưa ra danh sách 15 quốc gia đóng tàu hàng đầu trên thế giới. Việt Nam đứng thứ 7, với tỷ lệ phần trăm số tàu đã đóng vào năm 2021 của thế giới là 0,61%. Xếp ở các vị trí từ 1 tới 6 lần lượt là Trung Quốc với 44,2%, Hàn Quốc -32,4%, Nhật Bản -17,6%, Philippines -1,06%, Italia - 0,82%, và Đức với 0,63%.

Về công suất, sức mạnh và tiềm năng của Việt Nam trong lĩnh vực đóng tàu, cũng như triển vọng phát triển của ngành này tại Việt Nam: Trong bài phỏng vấn của Sputnik với chuyên gia kinh tế, TS Lê Xuân Hòa.

Theo Báo cáo nghiên cứu công nghiệp đóng tàu Việt Nam 2023-2032 đăng trên "Research and Markets" - nền tảng cơ sở dữ liệu nghiên cứu thị trường lớn nhất thế giới, ngành công nghiệp đóng tàu của Việt Nam đang phát triển nhanh chóng và thị phần của nó gia tăng trong những năm gần đây. Điều này có được, trước hết, là nhờ có tốc độ tăng trưởng kinh tế bền vững và việc phát triển tích cực của công nghiệp sản xuất và công nghiệp phụ trợ.

Việc chiếm tỷ lệ 0,61%, số tàu đã đóng vào năm 2021 trên thế giới là minh chứng rõ nét về tiềm lực khá mạnh của Việt Nam trong lĩnh vực đóng tàu. Theo số liệu thống kê của Việt Nam, Việt Nam có số lượng bến cảng và nhà máy đóng tàu khá lớn. Theo Bộ Giao thông vận tải Việt Nam, tính từ tháng 4/2022, tổng số bến cảng toàn quốc là 296. Còn theo Cục Hàng hải Việt Nam, Việt Nam hiện có 97 nhà máy đóng tàu với trọng tải từ 1.000 DWT trở lên và có 68 nhà máy đóng mới - sửa chữa tàu thuyền. Tổng công suất thiết kế của các nhà máy đóng tàu mới lên tới 2,6 triệu DWT/năm.

Một ví dụ rất điển hình cho năng lực đóng tàu của Việt Nam: Năm 2020, Việt Nam đã đóng và xuất sang châu Phi hàng chục tàu tuần tra cao cấp, trước 2020 Việt Nam đã đóng tàu đổ bộ và tàu tuần tra cho đối tác Venezuela. Những thành tựu phát triển này làm nổi bật tham vọng vươn ra toàn cầu của ngành công nghiệp đóng tàu Việt Nam.

Ngày 5-7/7/2023, tại Hà Nội đã diễn ra Triển lãm thiết bị máy móc hàng hải và đóng tàu Việt Nam (VIMOX 2023). Hơn 100 công ty, tổ chức hàng hải nước ngoài từ nhiều nước đã tham dự, ngoài các công ty đóng tàu Việt Nam còn có các công ty từ Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc, Mỹ, Anh... Sự kiện này cũng chứng tỏ tiềm lực khả quan của Việt Nam và Việt Nam là một thị trường đóng tàu có sức hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài. Ông Kenny Yong - Tổng giám đốc Tập đoàn Fireworks Trade Media đánh giá VIMOX 2023 là bước ngoặt quan trọng của ngành đóng tàu toàn cầu nói chung và Việt Nam nói riêng.

Trước nhất, Việt Nam có vị trí địa lý hàng hải quan trọng, nằm trên tuyến hàng hải huyết mạch quan trọng trên thế giới và khu vực châu Á-Thái Bình Dương, có nhiều tuyến hàng hải đi qua Việt Nam. Việt Nam cũng là điểm đến hấp dẫn của nhiều quốc gia, của nhiều nhà đầu tư quốc tế.

Thứ hai, ngành đóng tàu được xác định là một trong những ngành công nghiệp lớn nằm trong chiến lược phát triển kinh tế của Việt Nam, vì vậy Việt Nam tích cực thu hút đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực này. Không thể không nói đến vai trò quan trọng của các công ty liên doanh với nước ngoài. Phải công nhận rằng, công suất của các nhà máy đóng tàu ở Việt Nam thực sự có bước chuyển lớn chỉ khi Hyundai Việt Nam - công ty liên doanh giữa Nhà máy đóng tàu Hyundai Mipo của Hàn Quốc và Tổng Công ty Công nghiệp Tàu thủy (SBIC - Việt Nam) chuyển sang lĩnh vực đóng mới tàu. Sau 15 năm hoạt động, Hyundai Việt Nam đã thực hiện 199 đơn hàng và đang hướng việc đóng con tàu thứ 200. Hiện nay, Hyundai Việt Nam đã trở thành nhà máy đóng tàu lớn nhất khu vực Đông Nam Á.

Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên vị trí cao hơn, nếu có được sự chuyển giao công nghệ từ những quốc gia trong khu vực và châu Âu – những quốc gia có nền công nghiệp đóng tàu phát triển, bền vững như Hàn Quốc, Nhật Bản, Đức,Ý, nếu có sự đầu tư mạnh hơn vào trang thiết bị, công nghệ tự động hóa.

Nhà nước cũng cần đầu tư và quan tâm hơn tới lĩnh vực tiềm năng này. Việc thu hút dòng đầu tư nước ngoài mạnh vào ngành đóng tàu cũng sẽ giúp thúc đẩy phát triển hơn nữa.