Giới học giả Trung Quốc cho rằng, Mỹ muốn lợi dụng việc nâng cấp quan hệ với Việt Nam nhằm chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc, cũng như giảm thiểu rủi ro đối với chuỗi cung ứng đất hiếm, nhưng Hà Nội sẽ không dễ dàng bị Washington lừa dối.
Phản ứng tự tin của Trung Quốc
Thời báo Hoàn Cầu (Global Times) của Đảng Cộng sản Trung Quốc vừa lên bài phân tích những ồn ào xung quanh việc Mỹ nâng cấp quan hệ với Việt Nam lên tầm Đối tác chiến lược Toàn diện và khẳng định, Trung Quốc tự tin vào quan hệ Việt Nam dù Washington đang cố gần Hà Nội.
Theo các chuyên gia, khi Mỹ nâng quan hệ với Việt Nam lên mức đối tác chiến lược toàn diện, Tổng thống Joe Biden tiếp tục che giấu nỗ lực lợi dụng mối quan hệ này để "giảm rủi ro" trước những tình huống tiềm ẩn có thể xảy ra trong tương lai, khi Mỹ mất quyền kiểm soát đối với với Trung Quốc.
Giới quan sát cũng cho rằng, hành động "tự bóc mẽ" này chỉ làm cho ý định thực sự đằng sau mối quan hệ đang phát triển của Washington và Hà Nội trở nên rõ ràng hơn.
Giới học giả Trung Quốc cũng cho rằng, Bắc Kinh đang rất bình tĩnh trước sự phát triển của quan hệ Việt - Mỹ bởi chính quyền của ông Tập Cận Bình có niềm tin và sự tin cậy đối với "nước láng giềng xã hội chủ nghĩa thân thiện".
Bản chất của mối quan hệ Trung Quốc - Việt Nam được thúc đẩy bởi mối quan hệ giữa Đảng Cộng sản Trung Quốc (CPC) và Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN), và Hoa Kỳ, vốn có thái độ thù địch với chủ nghĩa xã hội, sẽ không bao giờ thực sự triển khai cái gọi là "mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện" của mình với Việt Nam đạt đến mức độ quan hệ Trung Quốc - Việt Nam.
Khi trả lời câu hỏi về bình luận của Trung Quốc về quan hệ Mỹ-Việt, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh cho biết:
"Chúng tôi nhận thấy Việt Nam đã nhiều lần nhấn mạnh rằng, mối quan hệ lâu dài Việt Nam - Trung Quốc ổn định và lành mạnh luôn là ưu tiên hàng đầu trong ngoại giao của Việt Nam, cũng như là ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của Việt Nam".
Theo bà Mao, Trung Quốc tin rằng sự phát triển quan hệ song phương giữa các nước không nên nhắm vào bên thứ ba và không nên làm suy yếu hòa bình, ổn định và phát triển trong khu vực.
"Chúng tôi yêu cầu Mỹ khi làm việc với các nước châu Á phải tôn trọng nguyện vọng chung của các nước trong khu vực về ổn định, hợp tác và phát triển, tuân thủ các chuẩn mực cơ bản của quan hệ quốc tế, từ bỏ bá quyền và tâm lý Chiến tranh lạnh", - đại diện Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết.
Ý đồ rõ ràng của Washington
Phát biểu trong cuộc họp báo ở Thủ đô Hà Nội sau khi tham dự Hội nghị thượng đỉnh G20 ở Ấn Độ, ông Biden cho biết Mỹ không cố gắng bắt đầu một cuộc "chiến tranh lạnh" với Trung Quốc.
"Chúng tôi không cố gắng làm tổn hại Trung Quốc", - người đứng đầu Nhà Trắng khẳng định.
Ông Biden cho biết, dưới sự lãnh đạo của ông, mục tiêu của Mỹ là "có được mối quan hệ đúng đắn" giữa hai cường quốc hàng đầu thế giới, truyền thông Mỹ đưa tin hôm thứ Hai.
Tuy nhiên, hầu hết các cơ quan truyền thông Mỹ đều đề cập đến nỗ lực của Mỹ nhằm kiềm chế ảnh hưởng của Trung Quốc hoặc "giảm thiểu rủi ro", khi họ đưa tin về chuyến thăm Việt Nam của Biden.
AP cho biết trong báo cáo của mình rằng "mối quan hệ đối tác mở rộng [với Việt Nam] phản ánh nỗ lực mạnh mẽ hơn [của Mỹ] trên khắp châu Á nhằm chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc".
Trong khi đó, CNN cho biết trong một báo cáo hôm thứ Hai rằng Tổng thống Biden đến Việt Nam để tham dự "một loạt cuộc họp cấp cao nhằm chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc tại các nước đang phát triển".
Có vẻ như ngay cả các phương tiện truyền thông chính thống của Hoa Kỳ cũng không tin những gì Biden nói, và những nhận xét của Tổng thống Mỹ giống như "một lời nói dối tồi tệ đang tiết lộ sự thật", vì chính quyền của ông hiện đang làm mọi cách có thể để ngăn chặn Trung Quốc trong việc phát triển khoa học công nghệ trong các lĩnh vực như chất bán dẫn, đồng thời buộc các đồng minh của mình phải làm điều tương tự.
Theo các nhà phân tích, sẽ không có động thái nào nhằm khắc phục những tác động của cuộc chiến thương mại Trung-Mỹ, cũng như giảm bớt các hoạt động khiêu khích thường xuyên đối với Trung Quốc trong các vấn đề nhạy cảm như Đài Loan.
"Thành thật mà nói, nếu không có căng thẳng Mỹ-Trung, Washington sẽ không quan tâm và có ý định mạnh mẽ nâng cấp quan hệ với Việt Nam lên mức này", - Lu Xiang, chuyên gia nghiên cứu về Mỹ tại Học viện Trung Quốc, nói với Global Times hôm thứ Hai.
Xu Liping, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Đông Nam Á tại Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, cho rằng "khi Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris đến thăm Việt Nam vào năm 2021, Mỹ đã bày tỏ hy vọng nâng cấp mối quan hệ, nhưng Việt Nam lúc đó lại thể hiện thái độ "chờ xem". Điều này chứng tỏ Mỹ mới là bên có tham vọng mãnh liệt hơ".
Mỹ muốn Việt Nam trở thành đối tác quan trọng trong chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, đặc biệt khi Washington đang cố gắng "giảm thiểu rủi ro" trước sự bất ổn do căng thẳng với Trung Quốc gây ra, đặc biệt là trong lĩnh vực đất hiếm và chất bán dẫn, ông Xu lưu ý.
Tại cuộc họp có sự tham dự của các giám đốc điều hành của các công ty hàng đầu của Mỹ và Việt Nam trong lĩnh vực bán dẫn, công nghệ và hàng không hôm thứ Hai, ông Biden nhắc lại rằng hai nước đang tăng cường hợp tác trong lĩnh vực điện toán đám mây, chất bán dẫn và trí tuệ nhân tạo (AI), đồng thời khẳng định Việt Nam đóng vai trò rất quan trọng trong việc cung cấp nguồn khoáng sản.
Theo Reuters, Việt Nam có trữ lượng đất hiếm ước tính lớn thứ hai thế giới, được sử dụng trong xe điện và tua-bin gió. Các nhà phân tích Trung Quốc cho rằng Mỹ muốn giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc và biến Việt Nam trở thành nhà sản xuất chất bán dẫn khác để "giảm rủi ro" cho chuỗi cung ứng của mình.
Tuy nhiên, ngay cả khi những nỗ lực này của Mỹ có thể duy trì bền vững và vượt qua được sự bất định của cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào năm 2024, thì những mục tiêu này vẫn rất khó khăn và tốn kém, đồng thời cũng sẽ mất nhiều thời gian. Theo đánh giá của ông Lü, Mỹ "sẽ không đạt được những thành tựu đáng kể" trong ngắn hạn.
"Hãy nhìn vào trường hợp việc xây dựng nhà máy của TSMC bị trì hoãn ở Arizona. Việc đào tạo công nhân có trình độ và xây dựng nhà máy không phải là việc có thể hoàn thành trong vài năm", - chuyên gia này dẫn chứng.
Một số nhà quan sát cho rằng nếu Mỹ có thể giúp Việt Nam thành công trong việc xây dựng năng lực sản xuất chip tiên tiến, dựa trên lợi nhuận khổng lồ ở thị trường Trung Quốc cũng như mối quan hệ chặt chẽ và tin cậy lẫn nhau ở mức độ cao giữa Trung Quốc và Việt Nam thì đó sẽ không phải là tin xấu đối với Trung Quốc.
Điều này thậm chí còn có thể giúp Trung Quốc phá vỡ loạt biện pháp ngăn chặn do Mỹ áp đặt vào một ngày không xa.
Trí tuệ của Hà Nội
Chỉ một tuần trước chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Biden, ông Lưu Kiến Siêu, Trưởng ban Đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, đã dẫn đầu phái đoàn Đảng Cộng sản Trung Quốc có chuyến thăm Việt Nam từ ngày 4 đến ngày 6/9, như Sputnik đã đưa tin.
Trong chuyến thăm, ông Lưu đã gặp Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng, Tân Hoa Xã đưa tin.
Theo Thông tấn xã Việt Nam, trong buổi gặp "nêu cao truyền thống hữu nghị, giúp đỡ lẫn nhau giữa hai Đảng, hai nước và nhân dân hai nước", Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng bày tỏ cảm kích trước sự giúp đỡ của nhân dân Trung Quốc đối với sự nghiệp cách mạng, xây dựng xã hội chủ nghĩa và đất nước của Việt Nam", cũng như những đóng góp của các lãnh đạo cấp cao Trung Quốc, đặc biệt là Tổng Bí thư Trung Quốc Tập Cận Bình "đối với sự phát triển của quan hệ Việt Nam - Trung Quốc trong những năm gần đây".
Tại cuộc gặp với ông Tập Cận Bình trong chuyến thăm Trung Quốc hồi tháng 6, Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính cũng cho biết "phát triển quan hệ Việt – Trung lâu dài, ổn định và lành mạnh luôn là lựa chọn chiến lược và ưu tiên hàng đầu của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chính phủ Việt Nam".
Mặc dù một số phương tiện truyền thông Mỹ ca ngợi rằng việc nâng cấp quan hệ song phương lên mức "đối tác chiến lược toàn diện" sẽ đặt sự can dự của Washington với Hà Nội "ngang hàng với Bắc Kinh và Moskva", nhưng mối quan hệ ấy sẽ không bao giờ đạt được mức độ mà Việt Nam mô tả về hợp tác của mình với Trung Quốc, giới học giả Trung Quốc tin tưởng.
Trên cơ sở tin cậy lẫn nhau ở mức độ cao giữa hai bên, lãnh đạo Việt Nam thường xuyên tiếp xúc với Trung Quốc, nhất là khi đã hoặc sắp có những tiếp xúc mới với Mỹ nên Trung Quốc hoàn toàn bình tĩnh và tự tin trước tình hình, các nhà phân tích cho biết.
Tranh chấp về vấn đề Biển Đông có lẽ là vấn đề cuối cùng cần giải quyết giữa Trung Quốc và Việt Nam. Hiện, hai bên đã đạt được sự đồng thuận về việc giải quyết vấn đề thông qua đàm phán.
"Và ngay cả khi Việt Nam muốn dùng Mỹ để tạo thêm chút đòn bẩy, Hà Nội sẽ không bao giờ bị Washington lừa dối hoặc lợi dụng để mạo hiểm an ninh quốc gia, đặc biệt là an ninh chính trị, phục vụ một cách mù quáng cho chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ và khiêu khích người hàng xóm hùng mạnh, nơi có quan hệ thương mại đan xen và hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa tương đồng", - Lu Xiang nhận định.
Giới phân tích Trung Quốc cũng nêu ra bản chất kiêu ngạo, bá quyền của Mỹ cũng như truyền thống khét tiếng can thiệp vào công việc nội bộ của nước khác, đồng thời cũng cho thấy những hạn chế trong quan hệ Mỹ - Việt.
Theo Bộ Công an Việt Nam, vụ tấn công khủng bố vào 2 đồn công an ở tỉnh Đăk Lăk khiến 9 người thiệt mạng có liên quan đến "tổ chức khủng bố có trụ sở tại Mỹ", truyền thông Việt Nam đưa tin hôm 22/6.
"Chúng tôi đã bắt giữ 65 nghi phạm, trong đó có đối tượng là thành viên của một tổ chức có trụ sở tại Mỹ, nhận lệnh chỉ đạo từ tổ chức này xâm nhập về Việt Nam và dàn dựng vụ tấn công", - Thiếu tướng Phạm Ngọc Việt, Cục trưởng Cục An ninh Nội địa (Bộ Công an), cho biết tại Hội nghị cấp cao những người đứng đầu lực lượng chống khủng bố các nước do Liên Hợp quốc tổ chức hồi tháng 6/2023.
Giới tinh hoa của Trung Quốc tin rằng, khi tìm kiếm cơ hội phát triển thông qua quan hệ đối tác chiến lược với các cường quốc khác nhau, Đảng và Chính phủ Trung Quốc nắm rất rõ ràng về điều này:
"Sự khác biệt về ý thức hệ là vấn đề mang tính cơ bản giữa Việt Nam và Washington, và mối quan hệ ổn định, chặt chẽ Trung – Việt là mấu chốt cho sự thành công của chủ nghĩa xã hội của đất nước".