Đại diện WB cho biết, hầu hết các nước khu vực kinh tế Đông Á và Thái Bình Dương (EAP) đã cho thấy sự hồi phục sau đại dịch Covid-19.
Trong số đó, tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc và Việt Nam là nổi bật nhất, xếp trên các nước khác như Indonesia, Campuchia hay Malaysia.
Việt Nam là "người hùng" phục hồi kinh tế
Tại buổi công bố Báo cáo cập nhật kinh tế Đông Á và Thái Bình Dương (East Asia and Pacific-EAP) định kỳ 6 tháng sáng ngày 2/10, ông Aaditya Mattoo, Chuyên gia kinh tế trưởng khu vực EAP của WB tiết lộ, hầu hết các nền kinh tế trong EAP đã hồi phục.
Trong đó, nổi bật nhất là tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc và Việt Nam. Tiếp theo là các nước Indonesia, Campuchia, Malaysia, Lào, Philippines… đều đã tăng trưởng cao hơn so với trước dịch. Tuy nhiên, một số quốc gia khác như Tonga, Vanuatu, Samoa, Myanmar… hiện vẫn chưa hồi phục.
"Việt Nam là một trong những 'người hùng' của quá trình phục hồi kinh tế khu vực EAP", - ông Aaditya Mattoo lưu ý.
Tuy nhiên, ông Mattoo cũng đưa ra dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam năm 2023 sẽ chỉ khoảng 4,7%, thấp hơn so với bình thường rất nhiều do nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu.
Ở thời điểm hiện tại, lĩnh vực này đang gặp nhiều hạn chế, cộng thêm lực cầu nội địa ở mức vừa phải. GDP của Việt Nam dự kiến có thể tăng trưởng ở mức 5,5% vào năm 2024, nhưng đòi hỏi Việt Nam phải thực hiện nhiều cải cách hơn nữa. Mặc dù chính phủ đã có một số cải cách trong nhiều năm trước, nhưng lại không lớn trong những năm gần đây.
"Kinh tế Việt Nam đã hưởng lợi nhiều từ các cuộc cải cách đã được thực hiện, nhưng sẽ còn đạt được những tiến bộ nếu cải cách hơn lĩnh vực đầu tư công, cơ chế phối kết hợp quản lý đầu tư công, đồng thời, tiếp tục cải cách khu vực dịch vụ. Không chỉ tăng năng suất trong lĩnh vực dịch vụ, mà còn các ngành khác của nền kinh tế", - ông Mattoo nhận xét.
Theo ông, tăng trưởng kinh tế toàn cầu giảm tốc trong năm 2023 đã ảnh hưởng đến các nước trong khu vực. Dù tăng trưởng trong khu vực vẫn cao hơn mức tăng dự kiến ở các nền kinh tế mới nổi và nền kinh tế phát triển (EMDE) khác, nhưng đã chậm lại so với các dự báo trước đó.
Cụ thể, khu vực EAP được dự đoán sẽ tăng trưởng 5,0% vào năm 2023, thấp hơn 0,1 điểm phần trăm so với dự kiến vào tháng 4 năm 2023. Tăng trưởng ở Trung Quốc được dự đoán là 5,1% vào năm 2023, cao hơn mức 3,0% vào năm 2022. Tuy nhiên, tăng trưởng khu vực EAP không bao gồm Trung Quốc sẽ giảm xuống từ mức 5,8% vào năm 2022 còn 4,6% vào năm 2023; đồng thời giảm so với mức 4,9% dự kiến vào tháng 4 năm 2023.
Các nền kinh tế Thái Bình Dương sẽ vẫn tiếp tục phát triển vào năm 2023, với mức tăng trưởng trung bình dự kiến là 5,2% vào năm 2023. Khu vực EAP có thể tăng trưởng 4,5% vào năm 2024.
"Mặc dù giảm dự báo trong năm 2023 nhưng tăng trưởng kinh tế toàn cầu sẽ phục hồi dần dần; các điều kiện tài chính sẽ tốt dần lên", - chuyên gia của WB đánh giá.
Trung Quốc giảm tốc sẽ ảnh hưởng tất cả các nước EAP
Theo ông Aaditya Mattoo, có 3 vấn đề quan ngại có thể tác động đến tăng trưởng kinh tế của khu vực EAP, bao gồm:
Thứ nhất, tinh thần tiết kiệm trong khu vực EAP đang ngày càng tăng lên;
Thứ hai, động lực tăng trưởng của Trung Quốc đang giảm tốc.
"Tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc giảm tốc sẽ ảnh hưởng đến tất cả các quốc gia trong khu vực EAP. Theo tính toán của WB, tăng trưởng của Trung Quốc giảm 1% thì các quốc gia trong khu vực EAP giảm 0,3%", - đại diện WB dẫn số liệu.
Cuối cùng là kinh tế thế giới đang có những biến động. Chẳng hạn, kinh tế Hoa Kỳ thay đổi cũng ảnh hưởng đến kinh tế khu vực EAP.
Tuy nhiên, cũng theo chuyên gia này, khu vực vẫn có cơ hội để tăng trưởng trở lại với trọng tâm đặc biệt là phát triển dịch vụ và công nghệ.
Về trung và dài hạn, phát triển dịch vụ sẽ là trọng tâm phát triển chung của EAP. Tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng của Đông Á trong những thập kỷ qua thường được coi là do khu vực sản xuất thúc đẩy. Tuy nhiên, dịch vụ đang ngày càng đóng vai trò quan trọng, là động lực chính cho tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm nhưng thường bị đánh giá thấp.
Ông Mattoo chỉ ra rằng, năng suất trong một số dịch vụ như kinh doanh, tài chính và truyền thông… cao hơn trong sản xuất. Dù đa số các công việc dịch vụ ở EAP vẫn thuộc các dịch vụ đòi hỏi kỹ năng thấp và năng suất thấp như bán lẻ và vận tải truyền thống, nhưng những năm gần đây đóng góp của khu vực dịch vụ vào tăng trưởng năng suất lao động tổng hợp đã cao hơn so với đóng góp của ngành sản xuất ở tất cả các nền kinh tế lớn trong khu vực.
Dịch vụ hiện đại là đại diện cho yếu tố năng động nhất của thương mại quốc tế và đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Đông Á. Tại phần lớn các nước, tốc độ tăng trưởng FDI giai đoạn 2012-2019 vào mảng dịch vụ đã vượt tốc độ tăng trưởng FDI vào lĩnh vực sản xuất tới 5 lần.
"Do sử dụng kỹ năng nhiều hơn nên phụ nữ chiếm số lượng đông hơn nam giới và tỷ lệ này sẽ tăng nhanh hơn theo mức độ phát triển", - chuyên gia nói.
Về lĩnh vực công nghệ, ông Mattoo cho rằng, những thay đổi trong chính sách công nghệ và dịch vụ đã định hình và sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của dịch vụ cùng với sự đóng góp của chúng cho sự phát triển. Việc cải cách các chính sách hạn chế sự gia nhập và cạnh tranh trong ngành dịch vụ cũng đang làm thay đổi cơ cấu giữa và trong các ngành.
"Kết quả là sự đổi mới đã làm tăng quy mô, khả năng thương mại và tăng năng suất cao hơn trong các lĩnh vực dịch vụ cũng như trong các lĩnh vực sản xuất sử dụng các dịch vụ này và tăng nhu cầu về các kỹ năng phức tạp bổ sung cho các công nghệ mới", - chuyên gia lưu ý.
Thực tế từ Việt Nam
Ông dẫn chứng, EAP và các quốc gia khác đã xác nhận rằng việc giảm bớt các rào cản cạnh tranh trong dịch vụ sẽ thúc đẩy tăng trưởng năng suất cao hơn trong lĩnh vực này, cũng như trong các ngành sản xuất sử dụng các dịch vụ này.
Chẳng hạn, thực tế, phân tích doanh nghiệp mới ở Việt Nam cho thấy việc giảm bớt các hạn chế đối với các lĩnh vực vận tải, tài chính và kinh doanh trong giai đoạn 2008–2016 có liên quan đến mức tăng giá trị gia tăng bình quân hàng năm là 2,9% trên mỗi lao động trong các lĩnh vực này.
Ngoài ra, tự do hóa dịch vụ kết hợp với việc năng suất lao động của các doanh nghiệp sản xuất sử dụng đầu vào dịch vụ tăng 3,1%, mang lại lợi ích đáng kể nhất cho các doanh nghiệp tư nhân vừa và nhỏ.
"Tuy nhiên, các công việc mới được tạo ra trong các dịch vụ kỹ thuật số có thể đòi hỏi những kỹ năng cao hơn so với những công việc trong các dịch vụ truyền thống. Sự kỳ vọng về mức năng suất và tăng trưởng cao hơn có thể gắn liền chặt chẽ hơn với những công việc có kỹ năng cao hơn nên việc trang bị cho người lao động những kỹ năng liên quan phải được ưu tiên", - chuyên gia kết luận.