Cải tổ nhà máy lọc dầu lớn nhất Việt Nam

Theo báo Chính phủ, thời gian qua, Thủ tướng đã trao đổi với người đồng cấp Nhật Bản, Kuwait về giải pháp xử lý các vấn đề liên quan tới Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn trên nguyên tắc lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ, các bên cùng phải có lợi.

Theo báo Chính phủ, sáng 11/11, trong chương trình công tác tại Thanh Hóa, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đến kiểm tra một số dự án trọng điểm ở Khu kinh tế Nghi Sơn, trong đó có Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn.

Lọc hóa dầu Nghi Sơn là dự án liên doanh với sự góp vốn của 4 doanh nghiệp trong và ngoài nước, bao gồm Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN), Công ty Dầu khí quốc tế Kuwait KPI (Kuwait), Công ty Idemitsu Kosan và Công ty Hóa chất Mitsui (Nhật Bản).

Dự án có tổng vốn đầu tư khoảng 9 tỷ USD, là một trong những dự án đầu tư vốn nước ngoài lớn nhất vào Việt Nam. Lọc hóa dầu Nghi Sơn chính thức đi vào vận hành thương mại từ cuối năm 2018, với nhà máy có công suất chế biến 10 triệu tấn dầu thô/năm, lấy nguồn dầu thô từ Kuwait, cung ứng khoảng 35% nhu cầu xăng dầu trong nước.

Ngày 13/10/2023, Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn đã vận hành, hoạt động trở lại sau khi hoàn thành công tác bảo dưỡng tổng thể, vượt tiến độ 7 ngày so với kế hoạch 55 ngày.

Tuy nhiên, dự án này đang có nút thắt lớn khi dù đã được hưởng nhiều ưu đãi về thuế, hạ tầng, bao tiêu sản phẩm, nhưng phía PVN vẫn phải bù lỗ khi nhà máy vận hành thương mại.

Tại buổi làm việc, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, điện và xăng dầu là những yếu tố vô cùng quan trọng trong việc bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, phục vụ cho yêu cầu tăng trưởng, phát triển kinh tế.

Thủ tướng Phạm Minh Chính lưu ý, Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn là biểu tượng của hợp tác quốc tế giữa Việt Nam với các đối tác Nhật Bản và Kuwait.

Chuyến thăm, làm việc tại Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn của đoàn công tác do Thủ tướng dẫn đầu là nhằm nắm tình hình, động viên, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia trong những năm tiếp theo.

Theo người đứng đầu Chính phủ, Công ty Lọc hóa dầu Nghi Sơn đã nỗ lực, vận hành nhà máy, sản xuất, cung ứng khoảng 37 triệu tấn sản phẩm các loại cho thị trường trong nước và xuất khẩu, đóng góp vào việc bảo đảm cung cầu xăng dầu, an ninh năng lượng quốc gia.

Dự án có tổng mức đầu tư lớn nhất trong lĩnh vực công nghiệp với 3/4 vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), tạo thành trung tâm Lọc hóa dầu lớn của Việt Nam. Cho đến nay, tổng thuế mà Lọc hóa dầu Nghi Sơn đã nộp vào ngân sách nhà nước đạt 85.236 tỷ đồng, trong đó thuế nhập khẩu là 60.417 tỷ đồng, thuế nhà thầu nước ngoài là 3.194 tỷ đồng, thuế thu nhập cá nhân là 591 tỷ đồng, thuế bảo vệ môi trường là 1.364 tỷ đồng, thuế tiêu thụ đặc biệt là 19.667 tỷ đồng.

Tuy nhiên, Thủ tướng cũng lưu ý một số vấn đề liên quan tới dự án, như tổng số vốn giải ngân cho dự án là 8,78 tỷ USD, trong đó vốn góp của các nhà đầu tư là 4,237 tỷ USD, vốn vay giải ngân từ ngân hàng là 4,543 tỷ USD, chiếm tỉ lệ lớn với lãi suất cao.

Về quản trị, Công ty và Nhà máy hoạt động theo hợp đồng liên doanh và điều lệ liên doanh, gồm Hội đồng thành viên và Ban Tổng giám đốc chủ yếu là người Nhật Bản và Kuwait.

Dự án được hưởng ưu đãi về hạ tầng (rà phá bom mìn, san lấp cơ bản, nạo vét lần dầu, đền bù di dân, hạ tầng tái định cư…) bằng vốn ngân sách và PVN ứng trước. Tổng số tiền mà PVN đã ứng trước để thực hiện các hạng mục hạ tầng dự án là 3.778 tỷ đồng.

Đến hết tháng 9/2023, Công ty Lọc hóa dầu Nghi Sơn đã chế biến 45,3 triệu tấn dầu thô, sản xuất 36,82 triệu tấn sản phẩm các loại. Trong đó, riêng 10 tháng đầu năm 2023 đã sản xuất được 5,9 triệu tấn sản phẩm các loại (đạt 83% kế hoạch năm). Tổng sản lượng sản phẩm xăng dầu PVN đã bao tiêu khoảng 27,74 triệu tấn.

Báo cáo về tình hình tài chính (đã kiểm toán) cho thấy, Công ty vẫn lỗ lũy kế lớn, lợi nhuận trước thuế những năm qua (đặc biệt là năm 2023) có cải thiện nhưng chưa ghi nhận chuyển biến đáng kể.

Bày tỏ cảm ơn, đánh giá cao Chính phủ, nhân dân các nước Nhật Bản và Kuwait trong thiện chí thành lập liên doanh, vận hành nhà máy, Thủ tướng cũng lưu ý, khi lập, triển khai và vận hành dự án, các bên đã không dự báo được hết những khó khăn có thể xảy ra, nhất là những biến động gần đây của thế giới.

Các nguyên nhân chính gây ra khó khăn có nguyên nhân khách quan như thị trường thay đổi bất lợi, xu hướng chuyển dịch năng lượng toàn cầu dẫn tới biên lợi nhuận lọc dầu giảm mạnh, doanh thu và lợi nhuận không đạt kỳ vọng ban đầu; nguyên nhân chủ quan như việc quản trị, điều hành Nhà máy với nhân sự chủ chốt nước ngoài có nhiều bất cập, nhà máy hoạt động chưa ổn định và tối ưu về chi phí.

Chính vì vậy, Thủ tướng nêu rõ yêu cầu phải có những điều chỉnh phù hợp tình hình, cùng với các giải pháp ở cả cấp Chính phủ và cấp kỹ thuật.

Gần đây, Thủ tướng đã có các cuộc trao đổi với người đồng cấp Nhật Bản, Kuwait và sẽ tiếp tục trao đổi với lãnh đạo các nước này về giải pháp xử lý các vấn đề liên quan tới Nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn trên nguyên tắc lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ, các bên cùng phải có lợi.

Tại buổi làm việc, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chỉ rõ 3 nội dung tái cấu trúc Dự án Lọc hoá dầu Nghi Sơn. Theo đó, trước hết, Công ty và các bên góp vốn cần phối hợp chặt chẽ với PVN khẩn trương tái cấu trúc công tác quản trị, nhân sự. Cụ thể, cần có thêm người Việt Nam tham gia ban lãnh đạo Công ty, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong hoạt động để giải quyết kịp thời các vấn đề đặt ra, xây dựng quy trình vận hành hiệu quả và tăng cường kiểm tra, giám sát.

Thứ hai, các bên liên quan phải tiến hành tái cấu trúc về mặt tài chính, ví dụ như giảm lãi suất vốn vay, xóa lãi và sử dụng nguồn vốn hiệu quả.

Thứ ba, cần tái cấu trúc về sản xuất, kinh doanh, như việc sử dụng điện lưới quốc gia với chi phí thấp hơn thay vì phát điện chạy dầu với chi phí cao (điều này, theo tính toán, sẽ giúp tiết kiệm được khoảng 70 triệu USD). Bên cạnh đó, xem xét giảm giá nguyên liệu dầu thô và đa dạng hóa các nguồn dầu thô; vận hành tiết kiệm, hiệu quả và phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Thủ tướng đề nghị Công ty tiếp tục vận hành Nhà máy bảo đảm tuyệt đối về an ninh, an toàn và bảo vệ môi trường; sản xuất, cung ứng đầy đủ nguồn xăng dầu theo đúng kế hoạch đã đăng ký với Bộ Công Thương phục vụ cho thị trường nội địa, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Lãnh đạo Chính phủ yêu cầu Bộ Công Thương, UBND tỉnh Thanh Hóa và các bộ, cơ quan liên quan tiếp tục quan tâm, tạo điều kiện giúp đỡ cho dự án hoạt động an toàn, ổn định và hiệu quả; bảo đảm nguồn cung xăng dầu và cân đối cung cầu xăng dầu trong nước.

Phát biểu tại buổi làm việc, ông So Hasegawa (người Nhật Bản), Tổng Giám đốc Công ty Lọc hoá dầu Nghi Sơn, thừa nhận những vấn đề Thủ tướng đã phân tích có liên quan tới nguồn tài chính, quản trị và sản xuất tại doanh nghiệp.

Ông Hasegawa cho biết sẽ phối hợp với các bên và cơ quan chức năng của các nước để triển khai các giải pháp mà Thủ tướng đã chỉ ra, giải quyết các khó khăn, vướng mắc, cải thiện tình hình trong những năm tới.

Trong khi đó, Tổng Giám đốc PVN Lê Mạnh Hùng cũng khẳng định sẽ triển khai nghiêm túc các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính.