Liên quan đến vụ việc, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Vũ Chiến Thắng đã đề nghị Giáo hội Phật giáo Việt Nam có biện pháp chấn chỉnh, xử lý nghiêm các vi phạm của chùa Ba Vàng và sư trụ trì.
Thứ trưởng Nội vụ đề nghị xử nghiêm
Mấy ngày nay, vụ chùa Ba Vàng (TP. Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh) tổ chức cho chiêm bái ‘xá lợi tóc của Đức Phật’ đã thu hút sự quan tâm của dư luận, làm dấy lên nhiều ý kiến trái chiều.
Ban Tôn giáo Chính phủ sau đó đã trao đổi và có văn bản gửi Giáo hội Phật giáo Việt Nam, đề nghị thẩm định nguồn gốc "xá lợi tóc Đức Phật" được trưng bày tại chùa Ba Vàng để có thông tin chính thức về sự việc.
Ngày 30/12/2023, Thượng tọa Thích Đức Thiện, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội đồng Trị sự, đã thay mặt Ban Thường trực Hội đồng Trị sự có văn bản đề nghị chùa Ba Vàng và Đại đức trụ trì gỡ bỏ tất cả các giới thiệu về ‘xá-lợi tóc Đức Phật ở chùa Ba Vàng’ trên các trang thông tin của chùa và của Đại đức Thích Trúc Thái Minh.
Đến ngày 4/1-2024, Ban Thường trực Hội đồng Trị sự GHPGVN khu vực phía Bắc đã tổ chức phiên họp tại chùa Quán Sứ, Hà Nội. Phiên họp do Hòa thượng Thích Thanh Nhiễu, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Trị sự, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Tăng sự Trung ương chủ trì để thảo luận về vụ việc.
Sau khi xem xét, dựa trên các thông tin, báo cáo, dư luận xã hội và tác hại của vụ việc, Ban Thường trực Hội đồng Trị sự GHPGVN đã họp, thống nhất biện pháp kỷ luật đối với Đại đức Thích Trúc Thái Minh.
Theo đó, Đại đức Thích Trúc Thái Minh đã nhận lỗi trước Giáo hội, Tăng Ni và Phật tử về vụ việc đáng tiếc để dư luận chỉ trích, ảnh hưởng đến uy tín của Giáo hội, khiến dư luận hoang mang.
Thượng tọa Thích Đức Thiện cho biết Giáo hội chấp nhận lời sám hối của Đại đức Thích Trúc Thái Minh, đồng thời yêu cầu Đại đức Thích Trúc Thái Minh và chùa Ba Vàng không được tổ chức các sự kiện giao lưu quốc tế tại chùa trong một năm.
"Ban Trị sự GHPGVN tỉnh Quảng Ninh sẽ giám sát chặt chẽ các hoạt động tôn giáo và truyền thông của chùa Ba Vàng đúng quy định của Giáo hội và pháp luật", báo Giác ngộ dẫn lời Thượng tọa Thích Đức Thiện nói.
VTC News đưa tin, ngày 4/1, tại trụ sở Ban Tôn giáo Chính phủ, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Vũ Chiến Thắng đã chủ trì cuộc họp với các bộ, ban, ngành Trung ương, UBND tỉnh Quảng Ninh và GHPGVN về việc chùa Ba Vàng trưng bày vật thể được gọi là ‘xá lợi tóc Đức Phật’.
Tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Nội vụ nêu rõ, hoạt động của chùa Ba Vàng vi phạm Điều 43, Điều 48, Điều 50 của Luật Tín ngưỡng, tôn giáo và pháp luật về xuất nhập cảnh, hoạt động triển lãm, quy định của Nhà nước về tập trung đông người ở nơi công cộng.
Thứ trưởng Vũ Chiến Thắng đề nghị UBND tỉnh Quảng Ninh, GHPGVN căn cứ quy định của pháp luật, Hiến chương của Giáo hội, quy định của tăng đoàn để chấn chỉnh, xử lý nghiêm các vi phạm của cơ sở tôn giáo và sư trụ trì.
Cần hiểu rõ tư tưởng cốt lõi của đạo Phật
Liên quan đến vụ ‘xá lợi tóc ở chùa Ba Vàng’, chuyên gia nghiên cứu văn hoá Ngô Hương Giang đã có chia sẻ xoay quanh vấn đề này.
“Tôi thấy một số thông tin xung quanh câu chuyện xá lợi tóc Phật tại chùa Ba Vàng có dấu hiệu mê tín dị đoan”, ông Giang nói với báo PLO.
Theo ông Giang, xét về quan điểm khởi nguồn của Phật giáo, thì Phật giáo ban đầu là hệ thống tư tưởng hướng con người đến việc tự tu sửa bản thân, để mỗi cá nhân nhận ra bản chất của nỗi khổ đau trong cuộc sống, từ đó ý thức hơn trong việc làm giảm những tham, sân, si và buông xả những vướng mắc. Từ đó, cuộc sống sẽ trở nên hạnh phúc và đạt được sự thanh thản nội tâm.
“Phật giáo nguyên thuỷ vốn là một hệ thống tư tưởng, sau này có thêm vào những yếu tố văn hoá thì trở thành một hệ thống tôn giáo. Chúng ta phải hình dung rằng xá lợi Phật là một thứ rất bình thường trong môi trường tu tập của Phật giáo. Đó là phần vô cơ không thể tiêu huỷ được trong quá trình viên tịch của các vị sư”, ông Giang nói.
Trong vụ việc ở chùa Ba Vàng, cần nhận thức được là xá lợi giống như một biểu tượng cho thái độ tu tập nghiêm chỉnh của những người tu hành, là một ước vọng hướng đến chứ không phải là một thứ thần thánh, cũng không phải là thứ làm cho con người đang đau khổ sẽ trở nên hạnh phúc ngay được.
Cần nhớ rằng Phật tại tâm, nghĩa là mỗi người phải xem tâm của mình đã hướng đến điều chân thiện mỹ hay chưa, chứ không phải lấy một cái biểu tượng hay là một ngôi đền nào đó rồi cho rằng nó có thể cứu vớt cuộc sống mình.
“Vì thế chuyện cả hàng trăm nghìn tín đồ đổ về chùa Ba Vàng chỉ vì mục đích để chiêm ngưỡng hay để thần thánh hoá xá lợi tóc Phật theo tôi là không nên và có dấu hiệu của mê tín dị đoan”, chuyên gia nói.
Về việc vật được cho là ‘xá lợi tóc’ được rao bán trên các sàn thương mại điện tử, ông Giang nhận định, bất kỳ hành vi lợi dụng tôn giáo nào để trục lợi đều đáng lên án và đáng phê phán.
Theo ông, Phật giáo muốn con người ta thoát tục, bớt đi tham sân si, nhưng bây giờ đem một biểu tượng Phật giáo để làm con người tham hơn, sân si hơn thì đã đi ngược lại mục đích tối thượng của Phật giáo.
Việc một tín đồ hướng về Phật giáo với nhiều hình thức khác nhau như chiêm bái, tự tu tập ở nhà hoặc ngưỡng vọng và thực hành về một tư tưởng Phật giáo để sống tốt đời đẹp đạo thì đó mới chính là cốt lõi mà đạo Phật mong muốn.
Nếu biến một hình thức nào đó của Phật giáo như xá lợi, đúc chuông, đúc tượng trở thành yếu tố thần bí khiến cho con người ta bị mê si, đổ dồn của cải vào chỉ vì mục đích này thì đó không phải là câu chuyện tôn giáo nói chung và càng không phải là Phật giáo. Vì đạo Phật không dạy con người ta lấy tham sân si này để góp vào cái tham sân si khác.
Cả xã hội cùng vào cuộc
Về vấn đề xá lợi tóc Phật là thật hay giả, ông Giang cho rằng, trong môi trường thông tin dày đặc như hiện nay, mọi yếu tố đều có thể kiểm chứng bằng khoa học.
Tuy nhiên, cần khẳng định rằng không phải sự vật hiện tượng nào khoa học cũng có thể giải quyết được một cách triệt để. Bởi nó còn là niềm tin, sự cứu vớt về mặt linh hồn, tinh thần của những người đang thấy bế tắc trong cuộc sống.
Do vậy, chuyên gia khuyến nghị, cần phải nhìn nhận rằng điểm tựa, niềm tin về tinh thần là hoàn toàn khác với việc u mê.
“Tôi tin tưởng Phật giáo như một công cụ khiến cho tôi nhận ra những sự thật cuộc sống, bớt tham sân si để cuộc đời bớt đau khổ chứ không phải Phật giáo là một thứ có thể cứu vớt mình đang từ một cái vũng lầy của một cuộc sống trở thành thăng hoa, vinh quang được. Điều đó, Đức Phật cũng không dạy”, chuyên gia nói.
Theo ông, có những người đến với Phật giáo nói chung là đến với thiết chế Phật giáo đình, chùa, miếu… để cầu tài, cầu an hay cầu vinh hoa phú quý. Đây hoàn toàn đi ngược với Phật giáo bởi vì đạo Phật không cho con người ta tiền tài, địa vị…
Cốt lõi tư tưởng của đạo Phật là chỉ ra cho con người ta con đường để nhận ra cái đau khổ xung quanh, đau khổ trong chính bản thân mình, từ đó mà con người ta tự biết cách thoát ra.
“Trở lại câu chuyện chùa Ba Vàng, là người quan sát về mặt truyền thông và báo chí tôi thấy không phải đến bây giờ chùa Ba Vàng này mới là hiện tượng khiến dư luận xã hội trở nên xáo trộn. Trước đó rất nhiều lùm xùm liên quan đến tên của chùa Ba Vàng”, ông Giang lưu ý.
Theo ông, để người dân nhìn ra được vấn đề trên, cần quan tâm đến 4 yếu tố. Thứ nhất, từ góc độ quản lý thì Ban Tôn giáo Chính phủ và ban tôn giáo ở các địa phương cần tuyên truyền cho người dân hiểu vai trò của tư tưởng Phật giáo trong đời sống hiện đại, và vai tró đó dừng lại ở mức độ nào.
“Thứ hai, những vị trụ trì và hoà thượng của những ngôi chùa có tác động đến đời sống người dân, thì cần phải định hướng cho những đệ tử Phật giáo tuyên truyền đến người dân đến với chùa về giá trị cốt lõi trong tư tưởng Phật giáo nguyên thuỷ”, chuyên gia đề xuất.
Theo ông, những vị sư trụ trì có thể dạy con người ta tu tỉnh và trở nên nhận thức sâu sắc hơn những rắc rối và bế tắc trong cuộc sống của họ.
Ban trị sự Trung ương GHPGVN cần tuyển chọn những vị Đại đức hoặc sư trụ trì phải là người vừa có kiến thức về Phật giáo nguyên thuỷ, đồng thời phải là người không tư lợi về bất cứ một hoạt động chức sắc hay tiền tài gì. Chỉ có như vậy mới trả lại giá trị nguyên sơ của Phật giáo cũng như địa phương có ngôi chùa đó.
Tiếp đó, người dân giờ đây đã có sự hỗ trợ của các công cụ truyền thông, báo chí. Vậy nên, mỗi người dân cần tự thanh lọc mình bằng việc hiểu đúng và thấu đáo về tư tưởng cốt lõi của đạo Phật.
Cuối cùng, các cơ quan chức năng và người dân cần chung tay trong việc phát hiện ra những ngôi chùa hay hành vi của những nhà sư, trụ trì… có dấu hiệu lệch chuẩn về tôn giáo hay đời sống văn hoá để lên án. Thậm chí, cần có chế tài để xử phạt nghiêm những người đó.