Tuy nhiên, theo một lãnh đạo Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam cho biết, hiện tồn tại một “quy trình ngược” trong việc nhập khẩu vàng quốc tế vào Việt Nam liên quan đến vàng SJC.
Theo đó, Việt Nam mua vàng tiêu chuẩn quốc tế 9999 về sản xuất ở Việt Nam để nội địa hóa bằng vàng SJC. Thế rồi, đến khi có nhu cầu xuất khẩu vàng nguyên liệu ra nước ngoài thì vàng SJC đó lại không được công nhận là vàng tiêu chuẩn quốc tế, mà chỉ được coi như vàng nguyên liệu.
Nhu cầu nhập khẩu vàng hàng chục tấn
Thống kê cho thấy, tốc độ phát triển thị trường vàng trang sức tại Việt Nam từ 7 – 11% mỗi năm là cơ hội tốt cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực này.
Các phân khúc trung và cao cấp được đánh giá là còn nhiều dư địa tăng trưởng trong những năm tới.
Theo Vnbusiness dẫn ý kiến của ông Nguyễn Thế Hùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam (VGTA), cho biết trong thời gian qua, hiệp hội đã khảo sát, tổ chức nhiều hội thảo, cũng như có cuộc làm việc với Hội đồng Vàng thế giới.
Theo đó, Hội đồng Vàng thế giới cho biết, nhu cầu thực tế có những thời gian Việt Nam nhập cao nhất 60 tấn vàng/năm, còn hiện nay (không tính để sản xuất vàng miếng) ít nhất cũng cần 20 tấn vàng nhập khẩu mỗi năm.
“Nhưng từ năm 2012 đến nay, chúng ta không nhập khẩu một lượng vàng nào theo con đường chính thống. Bản thân các doanh nghiệp khi đang thực hiện việc sản xuất kinh doanh vàng trang sức có nhu cầu về vàng nguyên liệu cũng không biết mua ở đâu và mua trôi nổi trên thị trường sẽ rất là rủi ro về mặt pháp luật”, - ông Hùng nói.
Những lý do trên dẫn đến việc Việt Nam khó tránh khỏi xu hướng buôn lậu và hậu quả kéo theo đó là tình trạng chảy máu ngoại tệ.
Nhà nước khó kiểm soát hết được, trong khi các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh vàng trang sức cũng gặp rủi ro khi mua bán vàng nguyên liệu trôi nổi trên thị trường.
Việt Nam đang áp dụng “quy trình ngược” với vàng SJC?
Cũng theo Phó Chủ tịch VGTA, Việt Nam đang làm một quy trình ngược, tức là mua vàng tiêu chuẩn quốc tế 9999 về sản xuất ở Việt Nam để nội địa hóa bằng vàng SJC.
Cho đến khi có nhu cầu xuất khẩu vàng nguyên liệu ra nước ngoài thì vàng SJC đó lại không được công nhận là vàng tiêu chuẩn quốc tế, mà phải coi như vàng nguyên liệu.
Ngoài ra, khi giá vàng trong nước cao hơn giá thế giới thì Việt Nam cũng không thể xuất khẩu.
Lý do, từ năm 2012 đến nay, sau khi có Nghị định 24, việc xuất khẩu vàng có hàm lượng vàng dưới 90% không phải chịu thuế, còn vàng trên 90% phải chịu thuế. Vừa rồi, đã có sự thay đổi là từ 95% trở lên mới chịu thuế xuất khẩu là 1%.
Theo ông Hùng, mức thuế 1% giá xuất khẩu vàng trang sức là chi phí rất lớn với các doanh nghiệp. Hậu quả là doanh nghiệp không thể xuất khẩu được, chưa nói tới việc giá vàng trong nước cao hơn giá thế giới thì lại càng không thể xuất được.
“Chủ trương của Ngân hàng Nhà nước không khuyến khích người dân mua bán vàng miếng, tích trữ vàng miếng là rất đúng đắn và chúng ta cần phải bám sát theo chủ trương này để có biện pháp”, - Vnbusiness dẫn lời Phó Chủ tịch VGTA.
Công điện 1426 của Thủ tướng là rất đúng lúc
Mới đây, chia sẻ tại Tọa đàm "Giải pháp phát triển thị trường vàng an toàn và bền vững" do Cổng TTĐT Chính phủ tổ chức, GS.TS. Trần Thọ Đạt nhận định, Công điện 1426 của Thủ tướng Chính phủ ngày 27/12/2023 rất đúng lúc, đặc biệt là trong bối cảnh thị trường vàng trong nước so với thị trường vàng quốc tế có sự biến động mạnh về giá.
Công điện yêu cầu không để tình trạng chênh lệch giá vàng miếng giữa thị trường trong nước và giá vàng quốc tế ở mức cao như thời gian qua. GS. Đạt ghi nhận, trong, trước và sau Nghị định 24, ở Việt Nam có 2 loại chênh lệch giá vàng.
Thứ nhất là chênh lệch giữa giá vàng nguyên liệu 24K (tức là vàng 9999) với giá vàng thế giới và chênh lệch giữa giá vàng SJC so với giá vàng 9999. Theo thống kê, giá vàng nguyên liệu 24K so với giá vàng thế giới thường không chênh lệch nhiều ở 12 năm qua. Công điện cũng lưu ý việc chênh lệch giữa giá vàng miếng SJC là quá cao. Lúc giá vàng SJC lên đỉnh điểm 80 triệu thì chênh lệch khoảng 20 triệu đồng/lượng so với giá vàng thế giới. Đây là điều rất bất hợp lý.
"Hai vấn đề cũng rất quan trọng trong công điện 1426 là dứt khoát không để quay lại tình trạng vàng hóa và không để giá vàng biến động, tác động tiêu cực đến an toàn thị trường tài chính nhằm ổn định kinh tế vĩ mô. Tôi nghĩ rằng đây là một sự nhắc nhở đối với cơ quan điều hành chính sách quản lý tiền tệ và thị trường vàng là không được chủ quan với 2 nội dung này", - báo Đầu tư dẫn lời GS. Đạt.
Cũng theo ông, Nghị định 24 đã thành công rất lớn trong việc ngăn chặn và chấm dứt tình trạng vàng hóa nền kinh tế Việt Nam 12 năm qua. Chuyên gia nhân định, mức tương quan biến động của giá vàng so với tỷ giá và lạm phát là rất thấp.
“Tôi cho rằng đây là kết quả rất đáng ghi nhận của Nghị định 24 trong việc góp phần ổn định an toàn của nền tài chính quốc gia, ổn định các biến số của nền kinh tế vĩ mô. Vấn đề cần quan tâm ở đây là sự chênh lệch giữa vàng miếng SJC với giá vàng quốc tế hiện nay đang ở mức rất cao thì công điện cũng chỉ rõ nguyên tắc là phải điều hành theo cơ chế thị trường, phải khơi thông cung - cầu. Và đặc biệt, thị trường vàng trong nước phải liên thông, bảo đảm phù hợp với biến động của giá vàng thế giới”, - chuyên gia nói.
Có cần lập quỹ bình ổn giá vàng?
Theo GS. Đạt, cần làm cho cung - cầu gần nhau theo hướng không chênh lệch giữa giá vàng thế giới so với giá vàng trong nước.
Một giải pháp là nếu Ngân hàng Nhà nước tiếp tục phải độc quyền vàng miếng SJC, cần gia tăng Quỹ dự trữ vàng và sẵn sàng can thiệp tăng cung vàng miếng khi giá vàng SJC cao hơn bất thường so với giá thế giới để bình ổn giá. Điều này cũng tương tự như một quỹ bình ổn giá.
Để làm được điều này, Ngân hàng Nhà nước buộc phải tăng dự trữ vàng, sẵn sàng dùng ngoại tệ để can thiệp vào thị trường vàng, mua vàng khi giá vàng SJC biến động bất thường.
Thứ hai, cần phải mở rộng các nhà cung cấp vàng miếng với việc cho phép các doanh nghiệp khác có đủ điều kiện kinh doanh được nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất và kinh doanh vàng miếng, nhưng phải đảm bảo chất lượng tương tự như vàng SJC.
Làm được như vậy, giá vàng miếng SJC sẽ không thể cao hơn một cách bất thường so với giá vàng thế giới, vì theo quy luật cung cầu, khi có cầu thì phải có nguồn cung lớn. Đến lúc đó, giá cả sẽ bám sát với giá vàng thế giới và thị trường trong nước.
Hy sinh ngoại tệ để nhập khẩu vàng là “xa xỉ” đối với Việt Nam
Theo PGS.TS. Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, việc hy sinh ngoại tệ để nhập khẩu vàng là “xa xỉ” đối với Việt Nam.
PGS. TS Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh cho rằng, việc siết chặt, thậm chí hạn chế nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng trong nước là cần thiết để tránh hao tổn ngoại tệ, yếu tố có thể gây mất cân bằng cán cân thanh toán tổng thể.
"Việc đánh đổi một lượng ngoại tệ lớn để nhập khẩu vàng là xa xỉ trong bối cảnh kinh tế nước ta hiện nay. Trong khi đó, ngoại tệ, xét về khả năng thanh toán, luân chuyển tiền tệ, phương tiện đầu tư tích cực thì còn có ý nghĩa hơn vàng rất nhiều. Chưa nói, ngoại tệ hỗ trợ xuất nhập khẩu, tăng dự trữ quốc gia, bảo đảm khả năng thanh toán của nền kinh tế với bên ngoài”, - chuyên gia nêu ý kiến.