GS.TSKH. Lã Ngọc Khuê cho rằng nên chọn làm tuyến đường sắt tốc độ cao trên dưới 200k m/giờ để vừa chở khách, vừa chở hàng. Nếu chọn tốc độ 350 km/giờ sẽ phụ thuộc nhiều vào đối tác nước ngoài, sự thua lỗ cùng những hệ lụy nặng nề với kinh tế - xã hội là không thể lường hết được.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu đánh giá toàn diện để lựa chọn kịch bản tối ưu đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, trong đó nghiên cứu kỹ lưỡng ý kiến của các chuyên gia, bao gồm ý kiến của GS.TSKH. Lã Ngọc Khuê.
Việt Nam phân vân chọn kịch bản tối ưu làm đường sắt cao tốc Bắc – Nam
Văn phòng Chính phủ đã có thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tại phiên họp lần 2 Ban Chỉ đạo xây dựng, thực hiện Đề án chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam và các dự án đường sắt quan trọng quốc gia.
Theo kết luận, việc đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam sẽ tạo động lực cho phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh.
Như Sputnik đã thông tin, phát biểu tại cuộc họp, Phó Thủ tướng khẳng định, một quốc gia công nghiệp hóa, hiện đại hóa cần đầu tư đường sắt tốc độ cao để giảm chi phí logistics, tăng cường năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cũng yêu cầu Bộ Giao thông Vận tải nghiên cứu tiếp thu, giải trình đầy đủ, kỹ lưỡng ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học, bao gồm ý kiến của GS.TSKH. Lã Ngọc Khuê.
Phó Thủ tướng yêu cầu đánh giá toàn diện các yếu tố: công nghệ, kỹ thuật, an toàn, tổ chức vận tải khai thác, năng lực vận tải (hàng hóa và hành khách) của đường sắt trên trục Bắc - Nam (gồm đường sắt tốc độ cao và đường sắt khổ 1.000mm hiện hữu), tính khả thi, phương án huy động vốn, hiệu quả tài chính, hiệu quả kinh tế… để lựa chọn kịch bản tối ưu.
Đồng thời, việc đánh giá phương án triển khai phải bảo đảm đồng bộ, thống nhất về tiêu chuẩn thiết kế, hạ tầng, tín hiệu, thiết bị, toa xe, đầu máy… Với các ga tại Hà Nội và TP.HCM, cần bố trí ở trung tâm, kết hợp đi ngầm, trên cao… bảo đảm thuận tiện cho hành khách.
Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Giao thông Vận tải tiếp tục làm rõ hơn về tốc độ thiết kế, dựa trên các phân tích, nghiên cứu kinh nghiệm đầu tư, vận hành, khai thác hành khách và hàng hóa của các nước trên thế giới. Đồng thời, phân tích, chứng minh về hiệu quả kinh tế, tài chính với trường hợp chỉ vận tải hành khách, hoặc vận tải hành khách kết hợp hàng hóa.
Đối với vấn đề chuyển giao công nghệ, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đề nghị nghiên cứu, đề xuất lập đề án riêng để phân tích, lựa chọn đối tác chuyển giao công nghệ; lựa chọn tổ chức tiếp nhận công nghệ để làm chủ công nghệ.
Phó Thủ tướng cũng yêu cầu nghiên cứu phương án phân kỳ đầu tư phù hợp, có thể kiến nghị đầu tư đồng thời, một lần để giảm thời gian, chi phí,… Bộ Kế hoạch & Đầu tư được giao nghiên cứu, phản biện độc lập để có phương án tối ưu.
3 kịch bản đường sắt Bắc – Nam và ý kiến GS. Lã Ngọc Khuê
Trước đó, tháng 11/2023, Bộ Giao thông Vận tải đã xin ý kiến về 3 kịch bản đường sắt Bắc - Nam, trong đó có 2 kịch bản làm tàu tốc độ 350 km/h chở khách riêng và dự phòng chở hàng.
Theo đó, kịch bản 1 là đầu tư xây dựng mới tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đường đôi, khổ ray 1.435 mm, dài 1.545 km, tốc độ thiết kế 350 km/h, tải trọng 17 tấn mỗi trục, chỉ khai thác tàu khách. Còn tuyến đường sắt Bắc - Nam hiện hữu sẽ nâng cấp để chuyên chở hàng, chở khách du lịch và khách chặng ngắn. Với kịch bản này, tổng vốn đầu tư khoảng 67,32 tỷ USD.
Kịch bản 2 là xây mới tuyến đường sắt Bắc Nam đường đôi, khổ ray 1.435 mm, tải trọng 22,5 tấn mỗi trục, khai thác chung cả tàu chở khách và chở hàng, tốc độ thiết kế 200-250 km/h, chạy tàu hàng tối đa 120 km/h. Đồng thời, hiện đại hoá tuyến đường sắt Bắc - Nam hiện hữu để chuyên chở hàng, chở khách du lịch và khách chặng ngắn. Tổng vốn đầu tư của kịch bản này cao hơn, vào khoảng 72,02 tỷ USD.
Kịch bản thứ 3 là đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Bắc - Nam đường đôi, khổ ray 1.435 mm, tải trọng 22,5 tấn mỗi trục, tốc độ thiết kế 350 km/h, khai thác tàu chở khách và dự phòng cho chở hàng trong trường hợp có nhu cầu. Tổng vốn đầu tư cho dự án khoảng 68,98 tỷ USD. Nếu đầu tư hạ tầng, thiết bị, phương tiện để khai thác tàu hàng chạy Bắc - Nam thì vốn đầu tư cho dự án ước khoảng 71,69 tỷ USD.
Tuy nhiên, theo GS.TSKH. Lã Ngọc Khuê, nguyên Thứ trưởng Bộ GTVT, nên chọn làm tuyến đường sắt tốc độ cao trên dưới 200k m/giờ để vừa chở được khách, vừa chở hàng. Nếu tốc độ cao không thể vừa chở khách và chở hàng, khi muốn chở cả khách và hàng phải giảm tốc độ, làm cho năng lực thông quan giảm.
"Mặc dù vận tải đường thuỷ nội địa, đường biển có ưu thế về chi phí, nhưng thời gian kéo dài, bốc dỡ nhiều lần, nên đây là cơ hội rất lớn để ngành đường sắt tăng thị phần vận tải hàng hoá đường dài, nâng cao năng lực cạnh tranh cho nền kinh tế", Vietnamnet dẫn ý kiến của ông Khuê phân tích.
GS.TSKH. Lã Ngọc Khuê cũng cho rằng, Việt Nam chưa làm chủ công nghệ đường sắt tốc độ cao. Nếu chọn tốc độ 350 km/giờ thì sẽ phụ thuộc nhiều vào đối tác nước ngoài, không chỉ trong xây dựng triển khai dự án mà còn trong suốt vòng đời vận hành dự án về sau. Theo ông, với phương án này, sự thua lỗ cùng với những hệ lụy nặng nề đối với kinh tế - xã hội là không thể lường hết được.