Nhiều chuyên gia đề xuất, để tránh buôn lậu, đầu cơ, thao túng giá vàng thì nên đánh thuế giao dịch vàng.
Can thiệp của NHNN là hợp lý
NHNN cũng cầu thị lắng nghe ý kiến từ các chuyên gia, cơ quan, tổ chức liên quan đến việc sửa đổi Nghị định số 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng.
Phát biểu tại cuộc họp, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng bày tỏ, bối cảnh kinh tế thế giới biến động, vàng cũng là câu chuyện của quốc tế không chỉ riêng Việt Nam.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã có nhiều giải pháp, trong đó kế thừa cách làm năm 2013 thông qua tổ chức đấu thầu vàng miếng để tăng cung ra thị trường.
“Tuy nhiên, qua 9 phiên đấu thầu chênh lệch giá không giảm như kỳ vọng”, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho hay.
Thống đốc nhìn nhận, giai đoạn này có nhiều khác biệt năm 2013. NHNN triển khai biện pháp can thiệp mới là từ 3/6 NHNN bán vàng trực tiếp qua 4 ngân hàng thương mại nhà nước và Công ty Vàng bạc đá quý (SJC) để các đơn vị này bán vàng cho người dân.
“Qua một tuần triển khai, bước đầu đã đạt được là chênh lệch giá bán vàng miếng SJC và giá vàng thế giới đã được thu hẹp, chỉ còn khoảng hơn 6 triệu đồng/lượng”, lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước nói.
Đối với cuộc họp, Thống đốc mong được lắng nghe ý kiến đánh giá các chuyên gia về các giải pháp mà Ngân hàng Nhà nước đã triển khai thời gian qua. Đồng thời, làm rõ thêm một số khái niệm như thế nào là vàng hóa, vàng trang sức mỹ nghệ, vàng miếng hay “NHNN có còn độc quyền nữa hay không?” hoặc “nếu chống vàng hóa có khuyến khích người dân đầu tư vào vàng không” …
Tại cuộc họp, Phó Thống đốc Phạm Quang Dũng cho biết thêm, việc can thiệp của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam vừa qua là “có cơ sở pháp lý”.
Cụ thể là các Nghị định 50/2014 về quản lý dự trữ ngoại hối nhà nước; Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng; Nghị định 16/2017 về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; Thông tư 06/2013 hướng dẫn hoạt động mua,bán vàng miếng trên thị trường trong nước của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 01/2014/TT-NHNN ngày 10/12/2014 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam hướng dẫn việc tổ chức thực hiện hoạt động quản lý dự trữ ngoại hối nhà nước...).
Tuy nhiên, theo ông Dũng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đánh giá vàng sức hấp dẫn còn rất lớn; nhu cầu dự trữ vàng trong dân lớn. Do đó, cần nghiên cứu khai thác nguồn lực vàng vào sản xuất kinh doanh.
“Tình trạng đô-la hóa, vàng hóa vẫn tồn tại trong nền kinh tế, việc xử lý cần thời gian”, Phó Thống đốc Phạm Quang Dũng lưu ý.
Phó Thống đốc Phạm Quang Dũng cho biết thêm, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ tiếp tục nghiên cứu Nghị định 24, mục tiêu chống vàng hóa nền kinh tế, không để vàng hóa tác động đến điều hành chính sách tiền tệ, đến tỷ giá, ngoại hối, cán cân thanh toán, không để giá vàng chênh lệch cao so với giá thế giới, không để vàng ảnh hưởng đến chính sách kinh tế, không tác động tâm lý xã hội, nghiên cứu từng bước đưa nguồn lực vàng trong dân vào sản xuất - kinh doanh.
Dân nên thận trọng khi mua vàng
Theo TS Nguyễn Trí Hiếu, 10 năm vừa qua, Ngân hàng Nhà nước và Chính phủ thành công trong việc chống vàng hóa ở một mức độ nào đó.
Người dân hiện nay không còn dùng vàng như đơn vị để thanh toán. Các ngân hàng không huy động vàng, không cho vay vàng.
Ông Hiếu dẫn một số mô hình trên thế giới để thấy quốc gia nào không có vàng hóa như Mỹ - họ cũng bán vàng vật chất và vàng trang sức nhưng bên cạnh vàng vật chất và vàng trang sức, thị trường chứng khoán của Mỹ có những sản phẩm để đầu tư vào vàng, chứng khoán trong những công ty.
“Người ta đầu tư vào chứng khoán vàng, người dân ở Mỹ không mua vàng, họ mua là mua mấy đồng coin thôi. Ở Việt Nam rất lạ là những ngày vừa rồi chưa có gia đình nào bị cướp vàng. Ở Mỹ thì sợ mang vàng về nhà bị cướp, nên họ không bao giờ giữ vàng ở nhà, và họ phải mua bảo hiểm vàng”, TS. Hiếu nêu.
TS. Trương Văn Phước nhìn nhận, có thể nói, trong hơn 12 năm qua, Nghị định 24 đã có đóng góp quan trọng cùng với các chính sách như là không cho các tổ chức huy động vàng, không cho các giao dịch vàng qua các sàn….
“Chúng ta chứng kiến tập quán của người dân Việt Nam đã thay đổi nhiều. Vàng không là phương tiện trao đổi, định giá, thậm chí không còn là phương tiện cất giữ tài sản nữa”, ông Phước nói.
Trong Nghị định 24, do SJC chiếm số lượng lớn, NHNN muốn việc chế biến gia công đó phải sử dụng nguồn nguyên liệu chủ động từ NHNN.
“Tôi cho rằng, đó là hướng tiếp cận chính sách đúng trong 10 năm qua. Sắp tới, tôi nghĩ việc giá cả bao nhiêu sẽ để thị trường quyết định”, ông nói.
Tuy nhiên, Ngân hàng Nhà nước với tư cách nắm giữ dự trữ ngoại hối quốc gia, mà vàng là tài sản có nguyên liệu do thị trường quốc tế quyết định nên NHNN nên giữ lấy quyền xuất nhập khẩu vàng. Còn việc chế biến gia công nên trao lại cho doanh nghiệp hoặc tổ chức tín dụng có điều kiện.
“Như vậy chúng ta sẽ chứng kiến sự điều tiết của thị trường vàng theo quy luật cung cầu và giá cả chắc chắn sẽ không có sự chênh lệch như thời gian vừa qua, dĩ nhiên đó là một cách nghĩ góc nhìn riêng của tôi. Dần dần người dân sẽ rời xa vàng vật chất”, TS. Phước nói.
Theo TS. Trương Văn Phước, Ngân hàng Nhà nước bán vàng cho 4 ngân hàng thương mại Nhà nước và Công ty SJC và giá vàng đã xuống. Người dân tập trung mua vàng rất lớn.
“Người dân cần thận trọng, dĩ nhiên tài sản là quyền của công dân, pháp luật không cấm mua bán nhưng nên thận trọng”, chuyên gia lưu ý.
Về phía người dân, TS Trương Văn Phước có lời khuyên là nên thận trọng, nên mua ít, nếu mua nhiều mà giá xuống nhiều thì phải gánh những khoản lỗ do chính công sức chúng ta tạo ra.
TS. Phước nhấn mạnh, việc cung ứng vàng ra thị trường của Ngân hàng Nhà nước là một nỗ lực của Chính phủ là kéo giá vàng xuống. Bên cạnh vàng, Chính phủ hay NHNN còn phải cân đối với bao nhiêu mặt hàng khác rất thiết yếu cho đời sống của người dân.
“Nếu một hôm không cầm 1 lượng vàng thì chắc chắn chúng ta vẫn sống, nhưng nếu một hôm chúng ta không có xăng dầu, không có phân bón, gạo, nhu yếu phẩm thì sẽ thế nào… Cho nên cũng cần phải thông cảm rằng, việc NHNN cung ứng một lượng vàng để đáp ứng cho người dân như vậy là tốt”, ông Phước nhìn nhận.
Đề xuất đánh thuế giao dịch vàng
PGS.TS Nguyễn Thị Mùi cho rằng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cần sớm kiến nghị Bộ Tài chính xây dựng các chính sách thuế đối với vàng.
Theo bà Mùi, việc áp dụng các chính sách thuế đối với thị trường vàng trong nước sẽ góp phần giảm bớt nhu cầu vàng của một số bộ phận nhà đầu tư và thị trường, đặc biệt đối với những đối tượng mua vàng với mục đích đầu cơ, tích trữ, thao túng giá vàng.
Giải pháp trên có thể ảnh hưởng tâm lý của người tiêu dùng, khiến họ chuyển sang các kênh đầu tư khác, từ đó giúp kiểm soát giá vàng. Bên cạnh đó việc áp dụng thuế sẽ bảo đảm công bằng trong hoạt động kinh doanh vàng và tạo môi trường kinh doanh lành mạnh.
“Hiện nay các lĩnh vực chứng khoán, bất động sản… cũng đang áp dụng thuế thu nhập cá nhân, do đó mua bán vàng cũng nên áp dụng chính sách thuế phù hợp”, chuyên gia nêu ý kiến.
TS. Lê Xuân Nghĩa cũng lưu ý, công cụ hữu hiệu nhất là thuế, nếu không khuyến khích thì thuế cao, còn không thì giảm xuống. Việc chống buôn lậu đôi khi dùng các biện pháp hành chính không hiệu quả bằng thuế.
Thuế là một công cụ điều tiết quan trọng của bất cứ nhà nước nào. Nhà nước cũng có thể sử dụng thuế như là công cụ để điều tiết không chỉ là thu nhập mà còn điều tiết hành vi của người tiêu dùng.
“Tôi nghĩ là Bộ Tài chính, cơ quan thuế chắc chắn sẽ nghiên cứu để sao cho khi một sắc thuế, thuế suất đưa ra đúng người, đúng việc đúng các hoạt động trong nền kinh tế”, vị chuyên gia bày tỏ.
Đồng tình, GS.TS Hoàng Văn Cường cũng đánh giá, giữa việc nhập khẩu vàng vào làm vàng nguyên liệu cho việc chế biến trang sức và nhập khẩu vào làm vàng miếng trao đổi thì hai mục tiêu này khác nhau nhưng dù thế nào thì cũng phải thu thuế.
Nguyên Quyền Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia Trương Văn Phước cũng đồng thuận cho rằng Nhà nước cũng có thể sử dụng thuế để điều tiết thu nhập và hành vi tiêu dùng.
Từ đầu năm đến nay, vàng áp đảo các kênh đầu tư khác nếu xét về mức độ sinh lời. Với vàng miếng, tỷ suất này là khoảng 22% sau 5 tháng, vượt xa gửi tiết kiệm ngân hàng, chứng khoán hay trái phiếu.
Cũng có ý kiến từ một số chuyên cho rằng Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cần phải sớm chấm dứt hình thức can thiệp bán vàng. Đồng thời, để đáp ứng được đầy đủ nhu cầu thì sẽ phải nhập khẩu vàng và tiêu tốn nguồn lực ngoại tệ, ảnh hưởng đến dự trữ ngoại hối nhà nước.
Một chuyên gia nêu quan điểm, trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập, nhập khẩu suýt soát đạt 400 tỷ USD/năm, làm sao chỉ dành riêng cho vàng được khi mà còn nhiều mặt hàng thiết yếu khác trong nền kinh tế.
Vừa qua Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thăm dò chính sách thành công, giờ là lúc cần phải có một khuôn khổ pháp lý mới để thay thế, ổn định thị trường này và xem vàng chỉ là mặt hàng thông thường để có giải pháp ứng xử cho phù hợp.
“Theo đó, trả lại cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam các chức năng căn bản đó là điều hành chính sách tiền tệ, cung ứng tiền cho nền kinh tế”, báo Nhân dân dẫn lời một chuyên gia kinh tế nhận định.
Kết luận cuộc họp, Thống đốc cảm ơn các ý kiến đóng góp của chuyên gia và cho biết, Ngân hàng Nhà nước sẽ tổng hợp lại, tham mưu Chính phủ về việc sửa đổi Nghị định 24, cân nhắc điều chỉnh cần thiết phương pháp trong thời gian tới khi chờ sửa Nghị định 24.
Mục tiêu xuyên suốt của NHNN là ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, để người dân chuyển vàng vào sản xuất - kinh doanh. Mục tiêu xuyên suốt Nghị định 24 là ổn định vĩ mô, không ảnh hưởng đến điều hành chính sách tiền tệ; không ảnh hưởng kinh tế vĩ mô.
Do đó, thách thức điều hành của Ngân hàng Nhà nước cũng phải rà soát rất kỹ. Lãnh đạo NHNN cũng đồng tình, tới đây nên sửa Nghị định 24.