Thanh niên Việt Nam “ngại” sinh con
Dân số Việt Nam đã vượt qua con số 100 triệu người. Mặc dù đang trong giai đoạn dân số vàng, tức là số người lao động gấp đôi số người nghỉ hưu và người phụ thuộc; song tốc độ già hóa dân số đang diễn ra rất nhanh. Điều này có thể gây ra nhiều vấn đề về kinh tế và an sinh xã hội.
Năm 2023, nhiều khu vực ghi nhận mức sinh thay thế chỉ từ 1,7 đến 1,8 con/phụ nữ. Dân số Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức về chính sách dân số và lực lượng lao động trong tương lai.
Đặc biệt, ngày càng có nhiều người trẻ bắt đầu lập kế hoạch cho tuổi nghỉ hưu và tích lũy tài sản thông qua nỗ lực cá nhân. Họ không cảm thấy hạnh phúc và sung sướng khi sinh con, và không còn lo sợ bị áp lực từ gia đình hay xã hội đánh giá. Lý giải nguyên nhân này, chuyên gia tâm lý Nguyễn Thu Hiền cho hay:
“Thứ nhất, chi phí sinh hoạt và giá nhà ở tăng cao tại các thành phố lớn là một trong những nguyên nhân chính khiến người trẻ ở Việt Nam ngại đến mức đáng kể trong việc yêu đương và kết hôn. Phụ nữ khi sinh con phải đối mặt với rất nhiều áp lực, không chỉ là việc sinh nở và nuôi con mà còn là tham gia vào việc phát triển kinh tế gia đình, nâng cao thu nhập và vị thế trong công việc. Đây là một áp lực lớn, làm nhiều người trì hoãn việc sinh con và quyết định sinh ít con hơn. Bên cạnh đó, chi phí nuôi con và chi phí giáo dục cho trẻ em cũng tăng lên đáng kể, khiến nhiều người trẻ lựa chọn sống độc thân. Hơn nữa, những định kiến và áp lực từ gia đình theo truyền thống Á Đông thường khiến phụ nữ phải bận rộn với công việc nhà và chăm sóc con cái sau khi kết hôn và không còn thời gian cho bản thân. Thứ ba, sự gia tăng các vụ bạo lực gia đình (tâm lý và thể chất) làm cho nỗi sợ lập gia đình - sinh con tăng lên”.
Cần có chính sách hỗ trợ cụ thể
Việc duy trì mức sinh thay thế ổn định là điều cần thiết để đảm bảo sự phát triển bền vững của đất nước. Trước bối cảnh dân số già đi và mức sinh giảm mạnh, Việt Nam nhanh chóng thay đổi chính sách, đưa ra nhiều đề xuất nhằm khuyến khích sinh.
Theo đó, khuyến khích công dân kết hôn trước 30 tuổi và sớm sinh con là nội dung được phê duyệt tại Chương trình Điều chỉnh mức sinh phù hợp các vùng, đối tượng đến năm 2030. Cùng với đó, Bộ Y tế đề xuất xóa bỏ quy định giới hạn chỉ được sinh 2 con. Thay vào đó, đề xuất vợ chồng có quyền tự quyết định thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh phù hợp với lứa tuổi, tình trạng sức khỏe, thu nhập….
Điều hành một doanh nghiệp Luật, cũng là mẹ của 3 con, chị Lê Thị Hà cho rằng, hiện nay những người làm việc trong cơ quan Nhà nước sợ bị kỷ luật nên không dám sinh con thứ ba. Nếu đề xuất của Bộ Y tế được thông qua, điều này sẽ mang lại niềm vui cho nhiều người.
Theo chị Hà, Chính phủ cần có chính sách hiệu quả để khuyến khích và hỗ trợ việc chăm sóc trẻ, giảm bớt gánh nặng này cho phụ nữ. Việc khuyến khích sinh con không chỉ đơn thuần là việc thả nổi số con cho các cặp vợ chồng tự quyết định, mà cần một chuỗi giải pháp đồng bộ hơn, nhằm giúp cho giới trẻ cảm thấy hoàn toàn thoải mái khi quyết định sinh con.
“Theo tôi, khi nhu cầu kinh tế phát triển đầy đủ, họ hướng đến việc làm sao để con cái có chất lượng cuộc sống tốt nhất. Giới trẻ hiện nay cũng ưu tiên việc tận hưởng cuộc sống. Tôi thấy đang có sự chênh lệch giữa thu nhập của bố mẹ và chi phí giáo dục con cái . Mặc dù mức lương cơ sở mới đây có tăng, tôi nghĩ cũng không thể đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt thường nhật, đối với công nhân viên chức. Trong tổng thu nhập người dân vẫn phải gánh các loại thuế chồng chéo lên nhau. Tôi nghĩ ở đây Nhà nước cần điều tiết chính sách. Về y tế và giáo dục, cần nâng cao hệ thống chăm sóc sức khỏe cho mẹ & bé, chất lượng giáo dục. Về tài chính, có thể đưa ra các gói hỗ trợ cho vay, giảm thuế hoặc thưởng tiền để khuyến khích sinh,... ”, Chị Hà nếu quan điểm
Bên cạnh đó, chuyên gia tâm lý Nguyễn Thu Hiền, bà cho rằng, Bộ Y tế đã nhanh chóng đưa ra các đề xuất phù hợp với tình hình xã hội hiện nay và rất kịp thời. Điều này không chỉ khuyến khích sinh con và tăng tỷ lệ sinh, mà còn chú trọng đến nguyện vọng của từng gia đình.
Tuy nhiên, Chính phủ cũng cần đưa ra những chính sách cụ thể về chế độ an sinh xã hội, chế độ thai sản, chăm sóc bà mẹ và trẻ em. Đồng thời, tăng cường tuyên truyền cho các cặp vợ chồng trẻ về lợi ích của việc sinh con. Làm sao để họ có thể thấy rằng việc sinh con không làm mất cơ hội nghề nghiệp, thu nhập hay cơ hội thăng tiến…