Theo ông Thắng, nguyên nhân tai nạn có hơn 90% đến từ ý thức người tham gia giao thông, do đó phải có rất nhiều giải pháp để thay đổi thói quen của người dân, cải thiện văn hóa giao thông.
Hơn 90% số vụ tai nạn là do ý thức người tham gia giao thông
Tại phiên thảo luận tổ sáng 26/10 về tình hình kinh tế - xã hội của Quốc hội, Bộ trưởng Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng đã trả lời băn khoăn của đại biểu và cử tri về một số vấn đề trong lĩnh vực giao thông.
Theo đó, đại biểu Đào Chí Nghĩa (đoàn Cần Thơ) phản ánh, cử tri rất quan tâm đến việc xử lý điểm đen tai nạn giao thông trên các tuyến cao tốc. Ngoài ra, cử tri cũng băn khoăn khi đầu tư cao tốc 2 làn đường và không có làn khẩn cấp.
Đại biểu Nghĩa cho rằng, đây là thách thức lớn, đề nghị ngành giao thông tính toán việc đầu tư làn dừng khẩn cấp trên cao tốc để đảm bảo xử lý tình huống, khi có sự cố giao thông có điểm thoát, tránh ùn tắc cục bộ.
Về điều này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, Chính phủ nhiệm kỳ này đã chỉ đạo rất quyết liệt về việc nâng cấp các tuyến cao tốc 2 làn xe.
Cá nhân ông Thắng cho rằng, việc Quốc hội, Chính phủ cho triển khai cao tốc 2 làn trước đây là hợp lý, bởi trên thực tế nhiều tuyến có lưu lượng xe rất thấp, nhưng sau một thời gian phát triển, nhu cầu nâng cấp là đương nhiên.
Hiện Bộ Giao thông Vận tải cũng đang nâng cấp các tuyến cao tốc từ 2 làn lên 4 làn xe, và một số tuyến 4 làn hạn chế lên đầy đủ và lớn hơn.
Dẫn kinh nghiệm quốc tế, Bộ trưởng Thắng nói khi đi châu Âu, ông thấy nhiều tuyến cao tốc 4 làn xe vẫn không có làn dừng khẩn cấp, nhưng người dân đi lại ý thức rất tốt.
“Đến đoạn đó, người ta chấp nhận đi chậm lại, đi từ tốn. Vì thế, đường không nhất thiết phải to, phải rộng, đường càng to nhưng nếu ý thức không cao, tai nạn càng thảm khốc”, - tư lệnh ngành giao thông phát biểu.
Theo thống kê, nguyên nhân dẫn đến tai nạn giao thông có đến hơn 90% là từ ý thức của người tham gia giao thông. Do đó, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho rằng, cùng với đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông, phải có rất nhiều giải pháp để thay đổi, nâng cấp thói quen và văn hóa của người tham gia giao thông.
Khan hiếm cát
Tại phiên thảo luận, đại biểu Đào Chí Nghĩa còn phản ánh vướng mắc về vấn đề khan hiếm cát làm cao tốc, nhất là trong bối cảnh khu vực ĐBSCL đang triển khai 600 km trục dọc và 600 km trục ngang trên địa bàn.
“Các tỉnh thành ĐBSCL đang rất nỗ lực phối hợp với Bộ Giao thông Vận tải triển khai, nhưng bài toán khan hiếm cát là bài toán rất trăn trở của các địa phương. Các dự án trọng điểm của địa phương cũng cần nguồn cát này, nên đề nghị bộ, ngành cần tính toán phương án, có thể thi công đường cao tốc bằng phương án cầu cạn trên cao”, - đại biểu đoàn Cần Thơ cho biết.
Về ý kiến này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định, hiện nay trữ lượng cát tại ĐBSCL không thiếu, nhưng do nhiệm kỳ này triển khai cùng lúc nhiều tuyến cao tốc nên dẫn đến nhu cầu tăng đột biến, trong khi làm theo quy trình, thủ tục rất mất thời gian.
Theo Bộ trưởng, hiện nay cát sông đã bố trí cấp phép khoảng 40 triệu m3, còn khoảng 32 triệu m3 các địa phương đang làm thủ tục cấp phép. Với cát biển thay thế tại các tuyến cao tốc Bắc - Nam, tỉnh Sóc Trăng đã làm được 5,5 triệu m3 cho cao tốc Sóc Trăng - Cần Thơ, qua đó giảm áp lực đáng kể cho cát sông.
"Riêng với trữ lượng cát biển, tỉnh Sóc Trăng có khoảng 14 tỷ m3. Bộ Giao thông Vận tải sẽ cho mở rộng thí điểm các cao tốc phía bắc và miền trung và dự kiến cuối năm nay sẽ công bố rộng rãi cát biển làm vật liệu xây lắp cho toàn quốc", - ông Thắng cho biết thêm.
Tuy nhiên, ông cũng dẫn ý kiến chuyên gia cho rằng, khai thác cát biển dẫn đến sạt lở, nên cần khai thác ở mức độ vừa phải để phục vụ phát triển kinh tế nhưng không tác động tiêu cực đến môi trường.
Liên quan đến đề xuất của nhiều tỉnh miền Tây muốn làm cầu cạn với một số tuyến cao tốc, ông Thắng cho biết Bộ đang nghiên cứu vấn đề này và cũng rất mong muốn triển khai. Tuy nhiên, khó khăn, vướng mắc lớn nhất là về giá thành.
Theo tính toán, phương án này có giá cao gấp 3,1 lần thông thường, nếu cố gắng kéo xuống cũng gấp 2,5 lần. Trong bối cảnh ngân sách khó khăn như hiện nay sẽ không làm được.
Bên cạnh đó, cầu cạn ở miền Tây chỉ cao hơn mặt đường một chút nên vẫn cần nghiên cứu thêm về không gian phát triển. Trên thực tế, có những quốc gia làm đường trên cao rất nhiều, nhưng sau đó lại phát sinh vấn đề về không gian, chính vì vậy phải nghiên cứu kỹ lưỡng, bền vững.
Về việc triển khai dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam và các tuyến đường sắt lớn, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết có 3 dự án đường sắt đang được xúc tiến triển khai, gồm: Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng; Lạng Sơn - Hà Nội; Móng Cái - Hạ Long - Hải Phòng.
Bộ Giao thông Vận tải dự kiến đề xuất khai thác khổ tiêu chuẩn chở cả người và hàng, tốc độ khoảng 200 km/giờ. Với tuyến TP.HCM - Cần Thơ, Bộ đang chuẩn bị hoàn thành báo cáo tiền khả thi để trình Chính phủ và Quốc hội. Dự án đường sắt khổ tiêu chuẩn với tốc độ khoảng 190km/giờ chở người và khoảng 120km/h chở hàng. Dự án dài 174km, tổng nguồn vốn hơn 9 tỷ USD (khoảng 220.000 tỷ đồng), chia thành 2 giai đoạn.
Trong đó, giai đoạn 1 cần khoảng 155.000 tỷ đồng, khai thác cả hàng hóa do nhu cầu hàng rất lớn. Nếu làm được tuyến đường sắt này, từ TP.HCM đi miền Tây chỉ còn 1 tiếng.