Qua nghiên cứu, bà Hằng nghi ngờ phần mộ trên là nơi an nghỉ của nữ sĩ Hồ Xuân Hương nên đề nghị tỉnh Quảng Nam khai quật để phục vụ nghiên cứu khoa học. Tuy nhiên, tỉnh không thống nhất đề xuất này, giao TP. Tam Kỳ có phương án bảo vệ hiện trạng các ngôi mộ cổ, tránh sự tác động, xâm hại từ yếu tố bên ngoài.
Phần mộ nghi của nữ sĩ Hồ Xuân Hương
Tháng 7/2024, bà Nghiêm Thị Hằng (69 tuổi, ở TP. Hà Nội), là hội viên Hội Nhà báo Việt Nam, Hội Nhà văn Việt Nam, hội viên Hội Luật gia Việt Nam, có văn bản gửi chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam xin khai quật ngôi mộ cổ vô thừa nhận (ở TP. Tam Kỳ, Quảng Nam) có minh bia năm 1850 để phục vụ khảo cổ.
Theo nhận định của bà Nghiêm Thị Hằng, phần mộ này có liên quan đến các giả thuyết về nơi an nghỉ của nữ sĩ Hồ Xuân Hương.
Bà Hằng cho biết, qua quá trình nghiên cứu thân thế nữ sĩ Hồ Xuân Hương, từ năm 2020 bà phát hiện ông Trần Phúc Hiển là người chồng thứ hai của nữ sĩ Hồ Xuân Hương. Ông Hiển quê ở làng Tam Kỳ cổ.
Khi nghiên cứu về quê hương ông Trần Phúc Hiển và các dấu tích liên quan đến phần mộ Hồ Xuân Hương, bà Hằng đã nhiều lần vào Tam Kỳ để tìm hiểu ngôi cổ mộ Giày Thầy Lánh ở bãi Sơn, làng Hương Trà Tây.
Ngoài ra, bà cũng kết nối thông tin với 2 ngôi mộ vô thừa nhận ở khu phố 8, phường An Sơn, TP. Tam Kỳ có minh bia năm 1857 của cụ Phan Thị Chi và ngôi mộ minh bia năm 1850 có tên Huỳnh Hoàn Nhân và nhà thờ cụ Nguyễn Đức Thêm ở xã Tam Tiến, huyện Núi Thành.
Năm 2021, Nhà xuất bản Hồng Đức đã ấn hành cuốn sách Giải mã bí ẩn nữ sĩ Hồ Xuân Hương của bà Nghiêm Thị Hằng. Cuốn sách góp phần làm rõ thân thế, năm sinh, năm mất, quan hệ hôn nhân của bà chúa thơ Nôm với người chồng thứ hai là ông Trần Phúc Hiển.
Đầu năm 2023, đoàn công tác của bà Hằng đã tiến hành thực địa khảo sát tại quần thể cổ mộ Giày Thầy Lánh. Bà Hằng đề nghị tỉnh Quảng Nam cho khai quật mộ cổ 1850 để phục vụ nghiên cứu khoa học, xác định hài cốt người nằm dưới mộ là nam hay nữ, chết già hay trẻ, chết vào thời gian nào, chết do bệnh tật hay tác động khác qua kiểm nghiệm mẫu xương.
Đồng thời, xem xét các vật tùy táng còn trong mộ theo các căn cứ khảo cổ, soi chiếu với thực thế, dữ liệu lịch sử, văn học và dân gian truyền tụng liên quan đến nữ sĩ Hồ Xuân Hương.
Theo bà Hằng, nếu qua khảo cổ xác định đây là phần mộ của nữ sĩ Hồ Xuân Hương thì tỉnh Quảng Nam sẽ vinh dự khi có một ngôi mộ cổ không chỉ có giá trị về kiến trúc mà còn có giá trị về lịch sử.
Quảng Nam bác đề xuất
Liên quan đến vấn đề này, báo Tuổi trẻ dẫn nguồn tin cho biết, UBND tỉnh Quảng Nam vừa qua đã có công văn gửi bà Nghiêm Thị Hằng thông báo về giải quyết đề xuất trên.
Cụ thể, sau khi xem xét ý kiến của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch và UBND TP. Tam Kỳ, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam không thống nhất với đề nghị của bà Hằng về việc khai quật ngôi mộ cổ có minh bia năm 1850.
Lý do, qua khảo sát và dập, dịch các văn khắc trên hai bia mộ tại phường An Sơn, TP. Tam Kỳ cho thấy 2 ngôi mộ thể hiện đầy đủ các thông tin về họ tên, danh xưng, quê quán, phẩm hàm, chức vị, năm sinh, năm mất…
Vì vậy, thông tin về hai ngôi mộ cổ vô chủ và nghi là phần mộ nữ sĩ Hồ Xuân Hương là không có căn cứ và cơ sở lịch sử, khoa học.
UBND tỉnh Quảng Nam giao UBND TP. Tam Kỳ chỉ đạo các đơn vị, địa phương liên quan có phương án bảo vệ hiện trạng các ngôi mộ cổ nói trên, tránh sự tác động, xâm hại từ các yếu tố bên ngoài.