Visa ASEAN – nỗ lực thu hút đầu tư
Từ tháng 6/2025, Trung Quốc sẽ bắt đầu triển khai một chính sách visa mới đầy ưu đãi dành cho giới doanh nhân từ 11 quốc gia ASEAN. Theo đó, công dân ASEAN tới Trung Quốc vì mục đích kinh doanh – bao gồm cả vợ/chồng và con cái đi cùng – sẽ đủ điều kiện xin "visa ASEAN" có thời hạn 5 năm, cho phép nhập cảnh nhiều lần và lưu trú tới 180 ngày mỗi lần.
Chính sách visa mới của Trung Quốc được phát triển từ nền tảng các cơ chế hiện có, bao gồm các hiệp định miễn visa song phương với Singapore, Thái Lan và Malaysia, cùng với chương trình visa Lan Thương – Mekong vốn đã áp dụng cho các quốc gia ven sông Mekong như Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam.
Đồng thời, Bắc Kinh cũng mở rộng chính sách miễn visa đơn phương cho 5 quốc gia khu vực Mỹ Latinh và Caribe, nâng tổng số quốc gia được hưởng ưu đãi lên con số 43.
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động và cạnh tranh địa – chính trị Mỹ - Trung ngày càng gay gắt, động thái của Bắc Kinh không đơn thuần chỉ là chính sách visa – nó là tuyên ngôn chiến lược từ nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Theo chuyên gia Nguyễn Vinh Quang - nguyên Vụ trưởng Vụ Trung Quốc - Đông Bắc Á (Ban Đối ngoại Trung ương Đảng), việc nới lỏng visa chính là cách họ ưu tiên xây dựng niềm tin với khu vực ASEAN.
“Với việc nới lỏng visa kinh doanh cho giới đầu tư ASEAN, tôi cho rằng đây là bước đi khôn ngoan của Trung Quốc. ASEAN có thể tận dụng hiệu quả chính sách này. Không có khu vực nào giao thương với Trung Quốc nhiều như ASEAN cả. Trong khi, Trung Quốc hiện đang rất khó khăn và đang bị bao vây về kinh tế. Trước bối cảnh này, Trung Quốc đang “bản địa hóa” đối ngoại của mình. Trọng tâm trong chiến lược “bản địa hóa” vẫn là các nước ASEAN. Tôi thấy được điều này trong chuyến thăm Việt Nam của ông Tập Cận Bình”, ông Quang nói với Sputnik.
Củng cố thị trường, khôi phục ảnh hưởng
Sự ưu ái đặc biệt dành cho doanh nhân ASEAN nằm trong chiến lược “thân thiện với láng giềng” - một phần quan trọng trong chính sách dài hơi của Chủ tịch Tập Cận Bình, ông Nguyễn Vinh Quang nhận định.
“Triển khai thân thiện với các nước xung quanh. Điều này có lợi cho Trung Quốc và họ đang cực kỳ cần. Trung Quốc đang muốn củng cố ảnh hưởng khu vực trong bối cảnh bị Mỹ và phương Tây siết chặt. Họ chọn ASEAN làm đối tượng ưu tiên vì đây là thị trường tiềm năng, đang phát triển, và không có chiến tranh thương mại với Trung Quốc. Trong khi đó ASEAN cũng cần hàng hóa từ Trung Quốc”, chuyên gia cho hay.
Việc cho phép lưu trú tới nửa năm mỗi lần nhập cảnh thể hiện rõ nỗ lực của Bắc Kinh nhằm hấp dẫn dòng vốn đầu tư nước ngoài từ các nước láng giềng. Khi dòng vốn phương Tây đang dịch chuyển khỏi Trung Quốc vì những rủi ro chính trị, sự kiểm soát hành chính khắt khe và bất ổn về chính sách, ASEAN nổi lên như một đối tác an toàn và giàu tiềm năng.
Thống kê cho thấy, ASEAN hiện là đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc, vượt qua cả Mỹ và EU. Trong 5 tháng đầu năm 2025, tổng kim ngạch thương mại giữa Trung Quốc và ASEAN đạt 3.020 tỷ nhân dân tệ – một con số phản ánh mối quan hệ kinh tế ngày càng sâu sắc.
Cơ hội kinh tế hay thử thách chính trị?
Trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ - Trung ngày càng căng thẳng, các nước ASEAN buộc phải nhìn nhận mọi chính sách từ hai lăng kính: lợi ích và hệ lụy.
Chuyên gia Nguyễn Vinh Quang đánh giá, đây là cơ hội rõ ràng về kinh tế, nhất là với những nước như Việt Nam, Thái Lan, Indonesia… vốn có quan hệ thương mại sâu rộng với Trung Quốc.
Động thái mở rộng visa lần này không đơn thuần phục vụ kinh tế – nó còn là một phần trong chiến lược cạnh tranh địa chính trị mềm.
“Trong cuộc chơi lớn với Mỹ và các đồng minh, Trung Quốc hiểu rõ, ai chiếm được thị trường thì sẽ chiếm được lòng tin ngoại giao. Khi đang bí thế về xuất khẩu, Trung Quốc buộc phải mở cửa có chọn lọc. “Chơi” với ASEAN là cửa thoát mà Bắc Kinh đang tận dụng”, nguyên Vụ trưởng Vụ Trung Quốc - Đông Bắc Á kết luận.
Có thể nói, chính sách visa ASEAN lần này như nhịp đập nhỏ nhưng vang xa. Đánh dấu nỗ lực âm thầm mà quyết liệt của Trung Quốc trong cuộc đua giành lại thế chủ động trước phương Tây và Mỹ.