Luật có hiệu lực từ ngày 15/10 và mang theo nhiều thay đổi đáng chú ý, trong đó có việc phân cấp thẩm quyền quyết định cho vay đặc biệt từ Thủ tướng Chính phủ sang Ngân hàng Nhà nước.
Theo quy định mới, các khoản vay đặc biệt với lãi suất 0% một năm, không cần tài sản đảm bảo, sẽ do Ngân hàng Nhà nước quyết định thay vì Thủ tướng như trước đây. Giải trình trước Quốc hội, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết thay đổi này nhằm đảm bảo việc sử dụng nguồn lực ngân sách Nhà nước cho vay đặc biệt chỉ diễn ra trong các tình huống cấp thiết, như khi tổ chức tín dụng gặp khó khăn về thanh khoản hoặc đang trong quá trình phục hồi, chuyển giao bắt buộc để đảm bảo an toàn hệ thống và quyền lợi người gửi tiền.
Bên cạnh đó, Luật cũng quy định rõ cơ chế thu giữ tài sản bảo đảm đối với khoản nợ xấu. Theo đó, các tổ chức mua bán và xử lý nợ được quyền thu giữ tài sản bảo đảm khi đã có thỏa thuận trước với bên vay. Tuy nhiên, tài sản này không được là đối tượng tranh chấp tại tòa án đang trong quá trình giải quyết.
Trước những ý kiến đại biểu về việc cần bảo vệ quyền lợi người bị thu giữ tài sản, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết Luật mới bổ sung cơ chế phối hợp với UBND và công an cấp xã để đảm bảo việc thu giữ diễn ra minh bạch, phù hợp với quy mô hành chính hai cấp.
Luật cũng kế thừa hai quy định quan trọng từ Nghị quyết 42 về xử lý nợ xấu, trong đó nhấn mạnh đến vai trò đồng hành của chính quyền địa phương và lực lượng chức năng nhằm hỗ trợ tổ chức tín dụng thu hồi nợ hiệu quả, đồng thời hạn chế các tranh chấp phát sinh.
Để tránh tình trạng lạm dụng quyền thu giữ tài sản, luật quy định rõ tổ chức tín dụng không được dùng biện pháp trái pháp luật hoặc đi ngược đạo đức xã hội. Tài sản bảo đảm phải đáp ứng điều kiện do Chính phủ quy định.
Trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước sẽ phối hợp cùng các cơ quan chức năng nghiên cứu kỹ các điều kiện về tài sản bảo đảm nhằm cụ thể hóa các quy định mới, đồng thời thúc đẩy mục tiêu phát triển kinh tế tư nhân theo định hướng tại Nghị quyết 68.