Công nghệ đô thị thông minh của Trung Quốc và bài toán chủ quyền số của Việt Nam

Ngày 16/7/2025, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng đã tiếp đại diện Công ty hạ tầng CCC và Chủ tịch Tập đoàn Hero đến từ Trung Quốc. Phía Trung Quốc đề xuất đầu tư xây dựng các khu đô thị thông minh tại Bắc Ninh và Tây Ninh, đồng thời bày tỏ mong muốn phát triển các khu công nghiệp chất lượng cao tại nhiều địa phương của Việt Nam, tập trung vào lĩnh vực năng lượng tái tạo, giao thông thông minh và hạ tầng số.

Động thái này được đánh giá là phù hợp với định hướng phát triển bền vững và chiến lược chuyển đổi xanh của Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh quốc gia Đông Nam Á này đang cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 (NetZero) vào năm 2050.

Doanh nghiệp Trung Quốc muốn làm dự án đô thị thông minh ở Việt Nam

16 Tháng Bảy, 22:06

Việt Nam đứng trước cơ hội "bật tốc" chuyển đổi số?

Từ góc nhìn phát triển kinh tế - xã hội, đề xuất của Trung Quốc phù hợp với mục tiêu kép của Việt Nam: vừa thúc đẩy tăng trưởng xanh, vừa thực hiện cam Net Zero vào năm 2050. Trong bối cảnh ngân sách ODA từ phương Tây đang thu hẹp, các dòng vốn đầu tư trực tiếp mang theo hạ tầng số hiện đại có thể là cú hích cần thiết cho các tỉnh công nghiệp trọng điểm như Bắc Ninh hay Tây Ninh.

“Đến năm 2024, Việt Nam đã triển khai thí điểm 54 mô hình đô thị thông minh, trong đó nhiều dự án vẫn thiếu nền tảng công nghệ lõi, đặc biệt là dữ liệu lớn (Big Data) và AI quản lý đô thị. Nếu tiếp cận được hệ sinh thái công nghệ từ Trung Quốc, Việt Nam có thể rút ngắn thời gian triển khai và tối ưu chi phí đầu tư”, ông Nguyễn Hữu Hải, chuyên gia quy hoạch đô thị, nhận định với Sputnik.

Tuy nhiên, vấn đề không chỉ nằm ở kỹ thuật. Tính đến giữa năm 2025, Trung Quốc đã triển khai hơn 500 dự án đô thị thông minh, trở thành quốc gia dẫn đầu toàn cầu về quy mô thử nghiệm và ứng dụng công nghệ quản trị đô thị số. Trong đó gần 300 được triển khai ở mức độ toàn diện tại các thành phố như Thâm Quyến, Hàng Châu và Quảng Châu.

Việt Nam tăng tốc kết nối đường sắt với Trung Quốc, thúc đẩy hợp tác số với ASEAN và Úc

11 Tháng Bảy, 08:59

Dấu hỏi về an ninh dữ liệu và chủ quyền công nghệ

Không dừng lại ở đó, Bắc Kinh cũng đang tích cực xuất khẩu mô hình này sang các nước đang phát triển, đặc biệt tại châu Phi, Trung Á và Đông Nam Á như một phần trong chiến lược “Digital Silk Road” (Hành lang Kỹ thuật số) thuộc sáng kiến “Vành đai, Con đường” (BRI).

Một báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) công bố tháng 11/2024 cho thấy, có 398 dự án đô thị thông minh do 34 công ty Trung Quốc triển khai tại 106 quốc gia châu Phi và vùng phụ cận. Các dự án này thường sử dụng nền tảng công nghệ khép kín, không có mã nguồn mở, khiến địa phương khó kiểm soát dữ liệu và vận hành hệ thống khi nhà cung cấp dừng hợp tác.

“Chúng ta hoan nghênh đầu tư công nghệ nhưng cần tỉnh táo. Các dự án đô thị thông minh không đơn thuần là xây dựng cơ sở hạ tầng, mà còn là thiết lập hệ thống điều phối toàn diện từ thông tin dân cư đến quản lý hành chính. Nếu nền tảng này không nằm trong tay Việt Nam, nguy cơ bị động là rất lớn”, ông Lê Quang Tuyến, chuyên gia công nghệ trao đổi với Sputnik.

Xét về mặt pháp lý, Luật An ninh mạng Việt Nam yêu cầu các nhà đầu tư phải đảm bảo dữ liệu người dùng được lưu trữ tại Việt Nam, đồng thời cho phép cơ quan chức năng kiểm tra hệ thống. Tuy nhiên, thực tế cho thấy chưa có nhiều tiền lệ trong việc giám sát các công nghệ nhúng do nhà đầu tư nước ngoài triển khai.

"Nếu không có quyền giám sát và kiểm soát dữ liệu, thì hệ thống dù hiện đại đến đâu cũng có thể trở thành con dao hai lưỡi đối với chủ quyền số quốc gia”, ông Tuyến lưu ý.

Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp ông Lý Cường tại BRICS: Đề xuất tăng kết nối Việt - Trung

8 Tháng Bảy, 11:49

Chọn lọc công nghệ vì lơi ích lâu dài

Có thể thấy, việc Việt Nam hợp tác với Trung Quốc trong phát triển đô thị thông minh là một lựa chọn ngắn hạn hiệu quả về chi phí. Nhưng để đảm bảo lợi ích dài hạn, ông Lê Quang Tuyến cho biết:

“Việt Nam cần xác lập ‘vùng đỏ’ trong mọi thỏa thuận công nghệ cao. Thứ nhất, phải yêu cầu minh bạch về công nghệ và chuẩn tích hợp mở nhằm tránh rơi vào tình trạng bị "khóa hệ thống" vào một chuẩn kỹ thuật riêng biệt, gây khó khăn cho việc mở rộng hoặc chuyển đổi trong tương lai. Thứ hai, thiết lập hành lang pháp lý rõ ràng về dữ liệu. Thứ ba là đa dạng hóa nguồn đối tác đầu tư”.

Chuyển đổi số và phát triển đô thị thông minh là xu thế tất yếu. Nhưng để tiến xa và bền vững, Việt Nam cần thận trọng chọn hướng đi phù hợp với lợi ích quốc gia. Một chiến lược phát triển hiện đại phải đặt sự an toàn thông tin, chủ quyền công nghệ và khả năng kiểm soát lên hàng đầu, ngay cả khi đối tác đầu tư có tiềm lực mạnh và sẵn sàng rót vốn.

“Đằng sau những lời mời gọi hợp tác hấp dẫn là bài toán chiến lược không thể xem nhẹ. Nếu thiếu kiểm soát, bài toán hạ tầng có thể trở thành bài toán an ninh”, ông Nguyễn Hữu Hải, chuyên gia quy hoạch đô thị, nhấn mạnh.