“Trung Quốc nên rộng lượng hơn”
Đô đốc hải quân đã nghỉ hưu Shekhar Sinha từng giữ chức Tư lệnh Hải quân Ấn Độ. Tại diễn đàn ở Trung Quốc, trong các cuộc trao đổi bên lề, ông đã đưa ra một loạt tuyên bố dài dòng, thu hút sự quan tâm của giới chuyên gia và báo chí. Những tuyên bố này liên quan đến lập trường của Ấn Độ về vấn đề Biển Đông. Cụ thể, Shekhar Sinha tuyên bố: “Ấn Độ có lợi ích kinh tế ở Biển Đông. Nếu lợi ích kinh tế của Ấn Độ bị xâm phạm, hạm đội của chúng tôi sẽ tiến đến đó. Trong trường hợp ngược lại thì không. Ấn Độ không có việc gì ở đó cả”. Ông cũng chỉ trích hành vi của Trung Quốc ở Biển Đông, đặt nghi vấn về “các yêu sách lịch sử của Trung Quốc” – vốn không được Tòa Trọng tài Quốc tế tại La Haye chấp nhận – và nhấn mạnh rằng vùng lãnh hải của các quốc gia được xác định theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển, mà Bắc Kinh đã phê chuẩn.
Đồng thời, vị đô đốc cũng đưa ra lời khuyên cho các nhà lãnh đạo Trung Quốc: “Khi một quốc gia lớn mạnh, họ nên rộng lượng hơn một chút đối với những nước nhỏ hơn mình”.
Có thể suy luận hợp lý rằng Shekhar Sinha đang ám chỉ các nước ASEAN, đặc biệt là Philippines – nơi Bắc Kinh hiện đang ở bên bờ vực chiến tranh, liên quan đến bãi cạn nhỏ Scarborough, chủ thể mà yêu sách của hai nước giao nhau. Ấn Độ trong tranh chấp này ủng hộ Philippines, không chỉ bằng lời nói: hồi tháng Bảy năm nay, Ấn Độ đã điều 3 tàu chiến đến vùng biển gần bờ Philippines để tuần tra tại vùng biển tranh chấp.
Ấn Độ có lợi ích gì ở Biển Đông?
Mặc dù nhiều chuyên gia tuyên bố rằng Biển Đông là khu vực lợi ích thứ yếu đối với Ấn Độ, nhưng những lợi ích này tồn tại và không hề nhỏ.
Ấn Độ quan tâm đến tự do hàng hải và hoạt động thương mại tại Biển Đông. Các tuyến đường thương mại đi qua vùng biển này kết nối Ấn Độ với nhiều quốc gia Đông Á và Đông Bắc Á. Trong đó có tuyến đường thương mại từ cảng Chennai của Ấn Độ đến cảng Vladivostok của Nga. Do đó, an ninh và sự ổn định hàng hải trong khu vực này rất quan trọng đối với Ấn Độ.
Ấn Độ cũng coi trọng thương mại với các nước Đông Nam Á. Các nước ASEAN chiếm 11,3% tổng thương mại toàn cầu của Ấn Độ. Cũng cần lưu ý rằng, từ năm 1995, Ấn Độ đã là đối tác đối thoại của ASEAN.
Ấn Độ cũng rất quan tâm đến việc khai thác các mỏ dầu khí trên thềm lục địa Biển Đông. Trong lĩnh vực này, New Delhi đang tích cực hợp tác với Hà Nội; Việt Nam đề nghị các công ty Ấn Độ tham gia khai thác tại 7 lô dầu khí.
Để đảm bảo an ninh và ổn định trong vùng biển Biển Đông, Ấn Độ thường xuyên điều tàu quân sự đến đây. Lần đầu tiên Ấn Độ triển khai hạm đội hải quân của mình tại Biển Đông vào năm 1958, và ngày nay, hải quân Ấn Độ cùng các nước ASEAN tham gia các cuộc tập trận quân sự, tuần tra chung. Nhiều lần, tàu hải quân Ấn Độ đã ghé thăm các cảng Việt Nam là Đà Nẵng và Cam Ranh, trong đó có lần vào tháng 2 năm nay.
Tại sao Bắc Kinh phản đối?
Việc Ấn Độ can dự vào các vấn đề Biển Đông gây ra phản ứng tiêu cực ở Bắc Kinh. Một bài viết trên báo “Global Times” từng nêu: “việc can dự của Ấn Độ vào các vấn đề Biển Đông sẽ làm phức tạp thêm việc giải quyết vấn đề biên giới giữa Trung Quốc và Ấn Độ. Mục tiêu của Mỹ, Nhật Bản và Australia là tích cực lôi kéo Ấn Độ vào Quad để khiến Trung Quốc và Ấn Độ thù địch lẫn nhau. Tình hình Biển Đông càng căng thẳng, quan hệ Trung - Ấn càng xấu đi, thì Mỹ và các nước phương Tây càng thu được nhiều lợi ích hơn”.
Bài báo này được đăng cách đây vài tháng, và ngày nay, sau Hội nghị thượng đỉnh SCO mang tính lịch sử tại Bắc Kinh, nơi các nhà lãnh đạo Ấn Độ và Trung Quốc thể hiện tình cảm hữu nghị với nhau, những tuyên bố như vậy của báo chí Bắc Kinh có thể xem là không còn phù hợp thời điểm. Nhưng vẫn tồn tại một điểm quan trọng: chính Mỹ và phương Tây tập thể muốn tạo ra căng thẳng trong quan hệ Ấn - Trung, và chắc chắn họ sẽ tiếp tục theo đuổi đường hướng này.
Việc xảy ra chiến sự giữa Ấn Độ và Trung Quốc tại Biển Đông là điều khó xảy ra. Để hiểu điều này, chỉ cần xem lại các đoạn video ghi hình chuyến thăm Bắc Kinh gần đây của Thủ tướng Ấn Độ. Cũng cần tính đến sự khôn ngoan của hai nhà lãnh đạo châu Á – Narendra Modi và Tập Cận Bình – những người coi hòa bình và phát triển là ưu tiên hàng đầu.
Tuy nhiên, mong rằng Bắc Kinh sẽ lắng nghe ý kiến của vị đô đốc hải quân đã nghỉ hưu nêu trên, và Trung Quốc thực sự trở nên rộng lượng và khoan dung hơn với các nước láng giềng của mình.