Ông khẳng định tình hình nghiêm trọng và kêu gọi không được lãng phí thời gian — cần tận dụng thỏa thuận thương mại với Mỹ để hạ giá. Liệu điều này có thành công hay không — xin mời theo dõi trong bài viết của Sputnik.
“Thay đổi tình hình”
Như nhà kinh tế có ảnh hưởng này làm rõ, khí đốt hóa lỏng (LNG) của Mỹ tại châu Âu đắt hơn 60-90% so với tại Mỹ, chưa kể chi phí vận chuyển và tái khí hóa.
Cách đây 1 năm, Draghi đã công bố báo cáo “Năng lực cạnh tranh của EU: Nhìn về tương lai”, trong đó ông nhấn mạnh năng lượng đã trở thành một trong những vấn đề then chốt của khu vực và tình hình đang ngày càng xấu đi.
Nhà kinh tế đưa ra các tính toán tương ứng: chi phí nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch của EU tăng từ 341 tỷ euro năm 2019 lên 416 tỷ euro năm 2023 (khoảng 2,7% GDP). Nguyên nhân là do tỷ trọng nhập khẩu khí đốt qua đường ống từ Nga giảm mạnh (từ 40% năm 2021 xuống còn 8% năm 2023), trong khi tăng mua khí đốt hóa lỏng — loại khí có giá trung bình cao hơn khoảng 50%.
Năm 2024, giá bán lẻ và giá sỉ nhiên liệu xanh tại châu Âu cao gấp 3 đến 5 lần so với Mỹ. Giá điện — đặc biệt trong lĩnh vực công nghiệp — cao gấp đôi.
Hệ quả là Lục địa già đang nhanh chóng đánh mất năng lực cạnh tranh so với Mỹ và Trung Quốc, trở thành con tin của nhập khẩu cả nguyên liệu lẫn công nghệ.
Những “phần thưởng” dễ chịu
Các chuyên gia chỉ ra rằng LNG của Mỹ đắt hơn vì những lý do khách quan, đặc biệt là lý do công nghệ.
“Tuyệt đại đa số các mỏ đang được khai thác để xuất khẩu nằm ở ngoài khơi. Các giải pháp kỹ thuật phức tạp cần thiết ở đó làm tăng đáng kể chi phí sản xuất nguyên liệu,” — Pavel Maryshev, thành viên Hội đồng chuyên gia thuộc Hiệp hội Khí đốt Nga, giải thích.
Tuy nhiên, theo ý kiến của ông, điều này chỉ làm tăng giá khoảng 20-25%. Phần còn lại chủ yếu là những “phần thưởng” mà châu Âu tự nhận do chính sách năng lượng thiếu rõ ràng. Ở đây vừa mất nguồn cung rẻ, vừa quay sang phụ thuộc vào Mỹ. Cộng thêm cạnh tranh với châu Á về khí đốt và chi phí hậu cần.
Với ngành công nghiệp châu Âu, đây là thảm họa: thu hẹp công suất hoặc đóng cửa hoàn toàn các cơ sở sản xuất không thể gánh nổi chi phí nhiên liệu đắt đỏ.
Theo Draghi, đã đến lúc hành động. Đặc biệt khi tháng Bảy vừa qua, Mỹ và EU đã ký thỏa thuận thương mại, theo đó EU sẽ mua của Mỹ các loại năng lượng trị giá 750 tỷ USD đến năm 2028. Nhà kinh tế này khuyên Brussels tận dụng thỏa thuận này để cải tổ hệ thống mua khí đốt và yêu cầu nhà cung cấp chính giảm giá.
Những trở ngại khách quan
Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng điều này khó khả thi. Phó giáo sư Khoa Phát triển Chiến lược và Đổi mới thuộc Đại học Tài chính Nga Mikhail Khachaturyan nêu ra một số trở ngại then chốt.
Trước hết là chi phí vận chuyển cao, dù nhập từ bên kia Đại Tây Dương hay từ Trung Đông (Qatar, Saudi Arabia, UAE).
Tiếp theo là nhu cầu mở rộng các cảng xuất LNG tại bờ Đông nước Mỹ. Nó đòi hỏi đầu tư từ 4 đến 6 tỷ USD và mất ít nhất 2 đến 3 năm.
Cuối cùng, châu Âu cũng phải chi trả để nâng cấp các cảng tiếp nhận LNG tại châu Âu — khoảng 3-5 tỷ USD, và dĩ nhiên, chi phí này do châu Âu gánh chịu.
Không ai chịu giảm giá
Việc mặc cả cũng rất khó khăn bởi các nhà cung cấp thay thế đều bán LNG theo giá thị trường và không có ý định dành thêm bất kỳ khoản giảm giá nào cho châu Âu. Hơn nữa, Qatar, UAE và Saudi Arabia còn hạn chế khả năng tái xuất lượng khí dư thừa trong nội bộ EU — nghĩa là mỗi tàu chở khí được chỉ định riêng cho từng quốc gia cụ thể.
“Có phương án tăng nhập khẩu từ Na Uy, nhưng vấn đề ở đây là việc khai thác mỏ ngoài khơi đòi hỏi đầu tư tối thiểu 10-15 tỷ euro, và thời gian để đạt công suất thiết kế dao động từ 5 đến 15 năm. Điều này cũng sẽ đẩy giá khí đốt lên cao,” — Khachaturyan chỉ rõ.
Trong mọi trường hợp, chi phí vẫn cao gấp 4 đến 5 lần so với nhập khí đốt Nga qua đường ống.
Về lý thuyết, việc mở rộng nhập khẩu LNG có vẻ tạo cơ hội để đàm phán mức giảm giá tốt. Nhưng ngay cả ở đây cũng không suôn sẻ — thiếu hụt đội tàu chở LNG.
“Phần giảm giá sẽ bị ‘ăn’ hết vào chi phí vận chuyển. Châu Âu có thể sử dụng đòn bẩy chính trị, nhưng chỉ liên quan đến việc nới lỏng trừng phạt và khôi phục hoàn toàn nhập khẩu LNG từ Nga,” — Dmitry Semenov, Chủ tịch Hội đồng Quản trị công ty “Transinvest”, giải thích.
Tiếp theo sẽ ra sao?
Bất chấp tình thế khó khăn, giới chức EU vẫn kiên quyết: đến cuối năm 2027 sẽ chấm dứt hoàn toàn nhập khẩu năng lượng từ Nga. Kế hoạch này đồng nghĩa với sự phụ thuộc hoàn toàn vào Mỹ.
“Việc xây dựng kho chứa năng lượng diễn ra chậm chạp, cải cách kinh tế đình trệ. Câu hỏi đặt ra là: đến thời điểm Mỹ bắt đầu triển khai chương trình tăng cường xuất khẩu sang EU, liệu mức giá có thay đổi và chính sách sai lầm của Brussels có khiến EU phải trả giá đắt không?” — Semenov phân tích.
Theo các ước tính sơ bộ, khi lượng nhập khẩu giảm xuống còn một nửa đến 1/3 so với hiện tại (sau khi ngừng hoàn toàn nhập từ Nga), giá khí đốt cho hộ gia đình và doanh nghiệp sẽ tăng vọt gấp 4 đến 6 lần. Hậu quả là rõ ràng: nghèo năng lượng, phi công nghiệp hóa — phá sản doanh nghiệp nhỏ và vừa, sự di chuyển sản xuất quy mô lớn sang Trung Quốc, Ấn Độ, Châu Á và Mỹ.